İstem (valency) bir istem taşıyıcısının etrafında söz dizimsel düzeyde doldurulacak boşluklar açma kapasitesi olarak tanımlanmaktadır. Kimi ad, önad ve ilgeçlerin de bu kapasiteye sahip oldukları bilinse de istem taşıyıcıları genel olarak eylemlerdir. Tümcede sunulan yargının temel taşıyıcısı olarak eylemler, bu özellikleri dolayısıyla tümcede hangi tamamlayıcıların bulunacağını ve tamamlayıcıların hangi anlam bilimsel ve söz dizimsel özelliklere sahip olmaları gerektiğini tayin eder. Bu bakımdan eylem sahip olduğu istem kapasitesi sayesinde tümcenin söz dizimsel özelliklerini büyük oranda belirler.
Lucien Tesniére (1959) tarafından ortaya atılan istem kavramı kendisinden sonra gelen araştırmacılar tarafından eylem merkezli söz dizimsel bir metot olarak geliştirilmiş ve birçok dilin eşzamanlı, tarihsel ve karşılaştırmalı incelemelerinde kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada da Doğu Grubu Ağızları’ndaki eylemlerin ölçünlü dilden farklı istem gerçekleşmeleri incelenmiştir. “Doğu Grubu Ağızlarında İstem” adlı doktora tez çalışması için hazırlanan derlem kullanılarak eylemlerin söz dizimsel düzeyde görülen istem farklılıkları tespit edilmiş ve bu farklılıklar; farklı tamamlayıcı sayısı, farklı tamamlayıcı tipi ve farklı durum eki kullanımı başlıkları altında değerlendirilmiştir. Söz dizimsel farklılıkların olası nedenleri ise ağızların bazı arkaik kullanımları muhafaza etmeleri ile dil ilişkileri ve iki dillilik gibi dil dışı etkenler üzerine temellendirilmiştir.
The term valency is defined by Lucien Tesnière (1959) as the capacity of verbs to open slots to be filled at the syntactic level. Although following researches after Tesnière (1959) made it clear that nouns, adjectives and postpositions also have the capacity to open syntactic slots, verbs are concidered to be the main valency carrier in a sentence. The verbs, with this central role, have the capacity to determine the minimum number of the complemets and their syntactic and semantic features to ocur in a sentence.
After Tesnière, the concept of valency was developed with theoretical contributions and evolved into a syntactic analysis method called valency grammar and in the last few decades a number of synchronical, historical and comparative valency descriptions of languages have been done.
This study is a comparative valency analysis of standard Turkish and East Anatolian Turkish dialects (EAT). By using the corpus prepared for the doctoral thesis titled "Valency in East Anatolian Turkish Dialects", the syntactic differences of verbs were determined and the possible reasons for these differences were emphasized. The differences in the syntactic valency are discussed under three titles: number of complements, types of complements and the use of case suffixes. In this study, it is claimed that the syntactic differences in East Anatolian Turkish are eighter linked to historical periods of Turkish or contact-induced change which developed through language contact and bilingualism.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Literary Studies |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | April 30, 2022 |
Submission Date | March 12, 2022 |
Acceptance Date | April 22, 2022 |
Published in Issue | Year 2022 Volume: 6 Issue: 1 |
This work is licensed under Attribution-NonCommercial 4.0 International