Türkiye’de uzaktan eğitimin dünü, bugünü ve yarını

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 85 - 124, 30.04.2017

Aras Bozkurt

Öz

Dünyada yaklaşık üç asır önce başlayan uzaktan eğitim çalışmaları, Türkiye’de yaklaşık iki asır sonra gündeme gelmiş ve çok kısa süre içerisinde eğitimde ana akımın bir parçası olmuştur. Uzaktan eğitimin bugününü değerlendirmek ve geleceğini görebilmek için geçmişteki gelişim sürecini anlamak önemlidir. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı ülkemizde uzaktan eğitimin gelişim sürecinde rol alan önemli olayları belirlemek ve uzaktan eğitimin gelişimini geçmişten günümüze haritalandırmaktır. Bu çalışma bağlamında uzaktan eğitim toplam dört temel dönem içerisinde incelenmiştir. Bunlar; tartışma ve önerilerin yaşandığı birinci dönem, yazışarak uzaktan eğitimin yapıldığı ikinci dönem, görsel-işitsel araçlarla uzaktan eğitimin yapıldığı üçüncü dönem ve son olarak bilişim tabanlı uygulamaların kullanıldığı dördüncü dönem şeklindedir. Bu çalışmada uzaktan eğitimin gelişim sürecinin incelenmesinin yanı sıra eleştirel bir bakış açısıyla da bu dönemler ele alınmıştır. Son olarak uzaktan eğitimde araştırma eğilimlerine yönelik çalışmalar üzerinde durulmuş ve uzaktan eğitimin Türkiye’nin geleceğine yönelik öngörü ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan eğitim, uzaktan eğitimin tarihi, açık ve uzaktan öğrenme, açıköğretim, yaşamboyu öğrenme

Kaynakça

• Agaoglu, E., Imer, G., & Kurubacak, G. (2002). A case study of organizing distance education: Anadolu University. Turkish Online Journal of Distance Education, 3(1), 45-51.
• Alkan, C. (1981). Açıköğretim: Uzaktan eğitim sistemlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Anderson, T., & Dron, J. (2010). Three generations of distance education pedagogy. The International Review of Research in Open and Distributed Learning, 12(3), 80-97.
• Arar, A., & Çakmakçı, B. (1999). Uzaktan eğitimin tarihsel gelişimi, uzaktan eğitim uygulama modelleri ve maliyetleri. Uzaktan Eğitim Sempozyumu. Kara Kuvvetleri Eğitim ve Doktrin Komutanlığı. 15-16 Kasım 1999. Ankara, Balgat.
• Aslantaş, T. (2014). Uzaktan eğitim, uzaktan eğitim teknolojileri ve Türkiye’de bir uygulama. http://www.tankutaslantas.com/wp-content/uploads/2014/04/Uzaktan-Eğitim-UzaktanEğitim-Teknolojileri-ve-Türkiyede bir-Uygulama.pdf
• Aziz, A. (1975). Televizyonun yetişkin eğitimindeki yeri ve önemi. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü yayınları. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Aziz, A. (1977). Türkiye’de radyo televizyon ile eğitim uygulamaları. Eğitim ve Bilim, 2(7), 19-27.
• Aziz, A. (1982). Radyo ve televizyonla eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Merkezi (EFAM). Ankara: Sevinç Matbaası.
• Bal, H. (1989). John Dewey – M. Necati ve Türkiye’de öğretmen yetiştirme sorunu. Çağdaş Eğitim, 14(142), 29-33.
• Bal, H. (1991). John Dewey’in eğitim felsefesi. İstanbul: Kor Yayıncılık.
• Barkan, M. (1988). Eğitim amaçlı iletişim ve videonun işlevleri: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesinde örgütsel uygulama model önerisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (1997). Writing narrative literature reviews. Review of General Psychology, 1(3), 311-320.
• Bayam, M., & Aksoy, M. S. (2002). Türkiye'de uzaktan eğitim ve Sakarya Üniversitesi uygulaması. SAU Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 169-175.
• Bender, M. T. (2005). John Dewey’nin eğitime bakışı üzerine yeni bir yorum. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, 6(1), 13-19.
• Boydston, J. A. (Ed.). (2008). The collected works of John Dewey, Index: 1882-1953. SIU Press.
• Bozkurt, A. (2016). Bağlantıcı kitlesel açık çevrimiçi derslerde etkileşim örüntüleri ve öğretenöğrenen rollerinin belirlenmesi. Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uzaktan Eğitim Anabilim Dalı. Eskişehir.
• Bozkurt, A., Akgun-Ozbek, E., Onrat-Yilmazer, S., Erdogdu, E., Ucar, H., Guler, E., Sezgin, S., Karadeniz, A., Sen, N., Goksel-Canbek, N., Dincer, G. D., Ari, S.,& Aydin, C. H. (2015). Trends in distance education research: A content analysis of journals 2009-2013. International Review of Research in Open and Distributed Learning, 16(1),330-363.
• Bozkurt, A., Genc-Kumtepe, E., Kumtepe, A. T., Erdem-Aydin, I., Bozkaya, M., & Aydin, C. H. (2015). Research Trends in Turkish Distance Education: A Content Analysis of Dissertations, 1986-2014. The European Journal of Open, Distance and E-Learning (EURODL), 18(2), 1-22.
• Bülbül, M. (2009). 2000’li yılların eğitim problemlerine 1920’lerden çözüm önerileri: Dewey’den bugüne ne değişti?. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 667-689.
• Büyükdüvenci, S. (1995). John Dewey’s impact on Turkish education. In J. Garrison (Ed.), The new scholarship on Dewey (pp. 393-400). Norwell, MA: Kluwer Academic Publishers.
• Büyükerşen, Y. (1989). Açıköğretim konusunda 1978 yılında hükümete verilen rapor (ikinci baskı). Eskişehir.
• Büyükerşen, Y. (2009). Zamanı durduran saat. İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık.
• Büyükerşen, Y. (2013). Keynote speech. 30 Years in Open and Distance Learning, Anadolu University: From Local to Global. 7-8 November 2013, Eskişehir, Turkey.
• Büyükerşen, Y., & Özgü, T. (1980). Açıköğretim fakültesi ve Türk eğitim sisteminin sorunlarına çözüm imkanları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Çallı, İ., Bayam, Y., & Karacadağ, M. C. (2002). Türkiye’de uzaktan eğitimin geleceği ve üniversite. Açık ve Uzaktan Eğitim Sempozyumu. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Çallı, İ., İşman, A., & Torkul, O. (2001). Sakarya Üniversitesinde uzaktan eğitimin dünü, bugünü ve geleceği. I. Uluslararası Eğitim Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı.
• Çukadar, S. ve Çelik, S. (2003). İnternete dayalı uzaktan öğretim ve üniversite kütüphaneleri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4(1), 31-42.
• Daniel, J.S. (1996). Mega-universities and knowledge media: Technology strategies for higher education. Psychology Press.
• Demiray, U., & Adıyaman, Z. (2002). Kuruluşunun 10. Yılında açıköğretim lisesi ile ilgili çalışmalar kaynakçası (1992–2002). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Demiray, U., & İşman, A. (2003). History of distance education. In Online Distance Education Book (Eds. Aytekin İşman, Murat Barkan & Uğur Demiray). http://www.tojet.net/e-book/ebook.htm
• Demiray, U., İnceelli, A., & Candemir, O. (2008). A review of the literature on the Open Education Faculty in Turkey 1982-2007. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Dewey, J., & Ross, R. (2008). The middle works of John Dewey, Volume 13, 1899-1924: Journal Articles, Essays, and Miscellany Published in the 1921-1922 Period. Southern Illinois University Press.
• Dewey, J., Boydston, J. A., & Ross, R. G. (1983). The middle works, 1899-1924: 1921-1922 (Vol. 13). Southern Illinois University Press.
• Durak, G., Çankaya, S., Yunkul, E., Urfa, M., Toprakliklioğlu, K., Arda, Y., & İnam, N. (2017). Trends in distance education: A content analysis of master’s thesis. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 16(1).
• Ergun, D. (1987). Sosyoloji ve eğitim. Ankara: V Yayınları.
• Fidan, N., & Okan. K. (1975). Açık yükseköğretim sistemleri ve uzaktan eğitim. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Garrison, D., & Shale, D. (1987). Mapping the boundaries of distance education: Problems in defining the field. The American Journal of Distance Education, 1(1), 4-13.
• Gökmen, Ö., Uysal, M., Yaşar, H., Kırksekiz, A., Güvendi, G., & Horzum, M. (2017). Türkiye’de 2005-2014 Yılları Arasında Yayınlanan Uzaktan Eğitim Tezlerindeki Yöntemsel Eğilimler: Bir İçerik Analizi. Eğitim ve Bilim, 42(189).
• Hickman, L., Neubert, S., & Reich, K. (Eds.). (2009). John Dewey between pragmatism and constructivism. Fordham University Press.
• Holmberg, B. (1977). distance education: A survey and bibliography. London: Kogan Page.
• Horzum, M. B., Özkaya, M., Demirci, M., & Alpaslan, M. (2013). Türkçe uzaktan eğitim araştırmalarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 123- 140.
• Irmak, M. (1974). Türkiye’de mektupla öğretim çalışmaları. Halk eğitim Bülteni, VIII(47).
• İşman, A. (1998). Uzaktan eğitim. Sakarya: Değişim Yayınları.
• Kaya, Z. (2002). Uzaktan eğitim. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kırby, F. (2010). Türkiye’de köy enstitüleri (Çeviren: Niyazi Berkes). Ankara: Güldikeni Yayınları.
• Moore, M. (1973). Toward a theory of independent learning and teaching. Journal of Higher Education, 44, 661-679.
• Moore, M. G., & Kearsley, G. (2011). Distance education: A systems view of online learning. (3rd ed.). Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning.
• Mutlu, M. E., Özöğüt Erorta, Ö., Kip Kayabaş, B., & Kayabaş, İ. (2014). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim sisteminde e-öğrenmenin gelişimi.
• Ali Ekrem Özkul, Cengiz Hakan Aydın, Elif Toprak, Evrim Genç Kumtepe (Eds). Açıköğretimle 30 Yıl (s.1-58). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Odabaşı, F., & Z. Kaya (1997). Distance Education in Turkey: Past, Present and Future. In proceedings of World conference on education in india: The next millennium held in New Delhi (pp.1-16), 12-14 November, India.
• Özarslan, Y., & Ozan, Ö. (2014). Yükseköğretimde uzaktan eğitim programı açma sorunsalı. XIX. Türkiye'de İnternet Konferansı, 27-29 Kasım 2014, Yaşar Üniversitesi, İzmir. http://inet-tr.org.tr/inetconf19/bildiri/84.pdf
• Özdil, İ. (1986). Uzaktan öğretimin evrensel çerçevesi ve Türk eğitim sisteminde uzaktan öğretimin yeri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Özer, B. (1989). Türkiye'de uzaktan eğitim: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi'nin uygulamaları. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-24.
• Özkul, A. E. (2001). Anadolu University distance education system: From emergence to 21st century. Turkish Online Journal of Distance Education-TOJDE, 2(1), 15-31.
• Özsoy, S. (2009). “Türk modernleşmesi”, demokrasi ve eğitim: Dewey perspektifinden bir çözümleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 1895-1931.
• Peters, O. (1973). Die Didaktische Struktur des Fernunterrich. Weinheim: Beltz.
• Rodriguez, C. O. (2012). MOOCs and the AI-Stanford Like Courses: Two Successful and Distinct Course Formats for Massive Open Online Courses. European Journal of Open, Distance and E-Learning. http://www.eurodl.org/materials/contrib/2012/Rodriguez.pdf
• Rüzgar, N. S. (2004). Distance education in Turkey. Turkish Online Journal of Distance Education-TOJDE, 5(2), 22-32.
• Salar, H.C. (2009). Trends in distance education in Turkey. In the Proceedings of The 23rd ICDE World Conference on Open and Distance Learning Including the 2009 EADTU Annual Conference. Maastricht: Open University. http://www.ou.nl/Docs/Campagnes/ICDE2009/Papers/Final_paper_348salar.pdf Samur, Y., Akgün, E., ve Duman, B. (2011). Distance Education in Turkey: Past - Present – Future. Uluslararası Yükseköğretim Kongresi: Yeni Yönelimler ve Sorunlar (UYK-2011). 27-29 Mayıs 2011, İstanbul; 2. Cilt / Bölüm XI / Sayfa 1325-1330.
• Schlosser, L. A., & Simonson, M. R. (2009). Distance education: definitions and glossary of terms (2nd Edition). The USA: Information Age Publishing, INC.
• Sharpe, A. S., Simon, H. F., & Levine, B. (1991). The Collected Works of John Dewey, Index: 1882-1953 (Vol. 18). SIU Press.
• Somuncuoğlu, D. (2005). Türkiye’de ve dünyada uzaktan eğitim uygulamaları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(3), 85-100.
• Şemin, F. (2011). Türkiye’de Amerikalı bir filozof. http://www.beyaznokta.org.tr/cms/images/Dewey.pdf
• Ulutak, N. (2007). Front-end Analysis of an Online Language Program. EADTU 2007 Conference, November 8-9, Lisbon, 2007, Portugal. Uzaktan Eğitim. (2014). Fırat Üniversitesinde Uzaktan Eğitim Uygulamaları. https://www.uzaktanegitim.com/haberler/firat-universitesinde-uzaktan-egitimuygulamalari/176
• Uzaktan Eğitim. (2015). Türkiye'de Uzaktan Eğitimde Radyo ve Radyo ile Eğitim Programları. https://www.uzaktanegitim.com/haberler/turkiyede-uzaktan-egitimde-radyo-ve-radyoile-egitim-programlari/202
• Varol, A., & Kunç, Ş. (1993). Fırat Televizyonu Yayın Sistemi. Fırat Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 5(1), 118-131.
• Zawacki-Richter, O. (2009). Research Areas in Distance Education: A Delphi Study. International Review of Research in Open and Distance Learning, 10(3). http://www.irrodl.org/index.php/irrodl/article/view/674