İlkokul Türkçe Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik ve Okuduğunu Anlama Bağlamında Özel Öğrenme Güçlüğü Açısından İncelenmesi
Abstract
Özel Öğrenme Güçlüğü (ÖÖG), herhangi bir zihinsel yetersizlik ve/veya sağlık problemi olmamasına rağmen bireyin özellikle okuma becerilerinde göstermiş olduğu yetersizliği ifade eden nörogelişimsel bir bozukluktur. Okuma becerisinde bireyin harfleri, heceleri, cümleleri mekanik olarak seslendirilmesi gerektiğinin yeterli olduğu düşünülse de; erken okuryazarlık, ilk okuma ve yazma, akıcı okuma ve okuduğunu anlama, dinlediğini anlama, kelime dağarcığı, algı ve bellek bileşenlerine sahip olması ya da bu bileşenleri yapabilir olması da gerekmektedir. Ayrıca metinlerin de okunabilirlik bileşenine uygun olması gerekmektedir. ÖÖG olan öğrenciler için hazırlanan metinlerin bu bileşenleri de geliştirici nitelikte olması ve öğrencinin performansına uygun olması gerekmektedir. Bu araştırmanın amacı; ilkokul 1. 2. 3. ve 4. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin Ateşman, Bezirci ve Yılmaz ile ARI-Otomatik Okunabilirlik İndeksi ile metinlerin okuduğunu anlama stratejilerine uygunluğu değerlendirme formuna göre incelenip analiz edilmesidir. Bu doğrultuda 79 metin değerlendirilmiştir. Bu araştırmada doküman analizi yapılarak betimsel nitelikte bir tarama gerçekleştirilmiştir. Metinlerin “kolay” okunabilirlik düzeyine sahip olduğu, fakat öğrencilerin sınıf ve yaş düzeylerinin üzerinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca okuduğunu anlama stratejilerine uygunluk düzeylerinin ortalaması da %76 olarak hesaplanmıştır. Araştırma kapsamında değerlendirilen metinlerin tipik gelişim gösteren öğrencilerin dahi yaş ve sınıf seviyesinin üzerinde olduğu; kaldı ki bu durum okumada güçlük çeken ÖÖG olan öğrencilerin güçlük yaşayabileceğini göstermektedir. ÖÖG olan öğrenciler için hazırlanacak metinlerin okunabilirlik değerlerinin ve okuduğunu anlama stratejilerinin öğretimine uygunluğu da göz önünde bulundurulmalıdır. Değerlendirme çalışmaları alanyazın ile tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.
References
- Aslan, A. (2021). İlkokul 3 Türkçe ders kitabı. Gizem Yayıncılık.
- Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi, 58, 71-74.
- Bağcı, H. ve Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 12-28.
- Balcı, A. (2016). Okuma ve anlama eğitimi. (2. Baskı). Pegem Akademi.
- Baş, B. ve İnan-Yıldız, F. (2015). 2. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 52-61.
- Beğenilmiş, M. (2021). Özgül öğrenme bozukluğu. Toros, F. ve Torun Ş. (Ed.), Özgül öğrenme bozukluğunun yaygınlığı (s. 9-15) içinde. Akademisyen Kitabevi.
- Belet-Boyacı, D. ve Güner-Özer, M. (2021). Okuma becerisi. Melekoğlu, M. A. ve Anılan. (Ed.), Özel eğitimde Türkçe öğretimi (s. 111-141) içinde. Eğiten Kitap.
- Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 12(3), 49-62.
- Bolat, K. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
- Bora, A., ve Arslan, M. A. (2021). Türkçe ders (5, 6, 7, 8) kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(1), 222-236.
- Bozlak, Ü. G. (2018). 2016-2017 ve 2017-2018 Eğitim ve öğretim yıllarında 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerin Uzun-Çetinkaya formülü ile okunabilirlik düzeyleri. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 6(14), 209-234.
- Ceylan, M. ve Kırcı, A. (2024). Türkçe ders kitaplarının okunabilirlik ve okuduğunu anlama açısından öğrenme güçlüğü bağlamında incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 13(3), 1090-1112. https://doi.org/10.7884/teke.1485761
- Çakıroğlu, O. (2015). İlkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin öğrenme güçlüğü olan öğrenciler açısından değerlendirilmesi. İlköğretim Online. 14(2). 671-685.
- Çakıroğlu, O. (2017). Özel öğrenme güçlüğüne giriş. Melekoğlu, M. A. ve Sak, U. (Ed.), Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek (s.2-21) içinde. Pegem Akademi.
- Çepni, S. Gökdere, M. ve Küçük, M. (2002). Adaptation of the readability formulas into the Turkish science textbooks. Energy Education Science and Technology, 10(1), 49-58.
- Çetinkaya, G. ve Uzun, L. (2010). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özellikleri, Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (Ed. Hakan ÜLPER). Pegem A Yayınları.
- Çıplak, G. ve Balcı, A. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özelliğinin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (30), 170-187. https://doi.org/10.29000/rumelide.1193033.
- Demir, T. (2008). İlköğretim yedinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tespit edilmesine yönelik bir değerlendirme. Sözel Bildiri, 17. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Sakarya.
- Demir, M. ve Çeçen, M. A. (2013). İlköğretim IV. sınıflar Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 43(197), 80-94.
- Eker, C., İnce, M., ve Sağlam, H. (2018). İnsan hakları yurttaşlık ve demokrasi ders kitabının okunabilirlik ve yaş düzeyine uygunluk açılarından değerlendirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(4), 404-416.
- Erdal, N. (2022). İlkokul Türkçe 2 ders kitabı. Ada Matbaacılık, Yayıncılık Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
- Erdem, C. (2011). Dil ve anlatım ders kitaplarındaki metinlerin kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Eroğlu-Çopur, D. (2024). Bilim ve sanat merkezi Türkçe dersi yardımcı ders materyalindeki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(12), 20252.
- Feng, L. (2009). Automatic readability assessment for people with intellectual disabilities. ACM SIGACCESS Newsletter accessibility and computing, (93), 84-91.
- Geçit, Y. (2010). Lise coğrafya 9 ve lise coğrafya 11 ders kitaplarının bazı okunabilirlik formülleri ile değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(4), 2177-2220.
- Güneş, F. (2000, Ocak). Çocuk kitaplarının okunabilirlik ölçütleri açısından incelenmesi, I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara.
- Gündoğan-Eski, S. ve Aktaş, A. (2018). İlkokul Türkçe 1. Sınıf ders kitabı. Bilim ve Kültür Yayınları Limitet Şirketi.
- Günhan, E. (2004). Lise düzeyi kimya kitaplarının elektrokimya kısımlarının, fen okuryazarlığı, yanlış kavramlar ve okunabilirlik yönünden analizi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Güven, S. (2010). İlköğretim 6. sınıf fen ve teknoloji ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
- Hızarcı, S. H. (2009). İlköğretim 6. sınıf yeni sosyal bilgiler ders kitaplarının okunabilirlik düzeylerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- İskender, E. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin kelime ve cümle yapılarıyla okunabilirlik düzeyleri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
- Kalın, Ö. U. ve Topkaya, Y. (2017). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersine yönelik tutum ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 38-55.
- Karatay, H., Bolat, K. K. ve Güngör, H. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. International Journal of Social Science, 6(6), 603-623.
- Kaya, Z. (1998). İş eğitimi kitaplarının okunaklılığı. Eğitim ve Bilim, (108), 30–35.
- Kurtoğlu-Zorlu, Ö. (2015). Readability of primary school 3rd grade Turkish and Social Studies text-books. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(3), 807-813.
- Matsuura, Y., and Jaeah, C. (2024). Dyslexia articles unboxed: analyzing their readability level. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 45(3), e211-e216. https://doi.org/ 10.1097/DBP.0000000000001274
- Melekoğlu, M. A. ve Anılan, H. (2021). Türkçe öğretimi ve özel eğitim. Melekoğlu, M. A. ve Anılan, H. (Ed.), Özel eğitimde Türkçe öğretimi (s.1-11) içinde. Eğiten Kitap.
- Melekoğlu, M. A. (2017). Özel öğrenme güçlüğüne giriş. Melekoğlu, M. A. ve Çakıroğlu, O. (Ed.), Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklar (s. 15-44) içinde. (3. Baskı). Vize Yayıncılık.
- Melekoğlu, M. A. (2021). Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilere yönelik Türkçe öğretimi teknikleri/stratejileri. Melekoğlu, M. A. ve Anılan, H. (Ed.), Özel eğitimde Türkçe öğretimi. (s. 501-553) içinde. Eğiten Kitap.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. 31.05.2006 tarih ve 26184 sayılı Resmi Gazete.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. 27.07.2018 tarih ve 30471 sayılı Resmi Gazete.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2021). Ders kitaplarındaki okunabilirlik. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Genel Yayın No: 7607.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2024). https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_07/24014806_destekodasi2.sra.pdf adresinden 12.08.2024 tarihinde erişilmiştir.
- Okur, A. ve Arı, G. (2013). 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. İlköğretim Online, 12(1), 202-226.
- Özçetin, K., ve Karakuş, N. (2020). 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 175-190.
- Rada, M. (2016). Kaan Murat Yanık’ın Uçurtma Mevsimi kitabındaki öykülerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
- Senter R. J., and Smith E. A. (1967). Automated Readability Index, Technical Report, Cincinnati University, Ohio.
- Solmaz, E. (2009). İlköğretim 4. ve 5. sınıf düzeylerindeki Türkçe metinlerde cümle uzunluğu, kelime uzunluğu ve kelime hazinesinin okunabilirlik üzerine etkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2017). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
- Sultan-Balıkçı, Ö. (2017). Özel öğrenme güçlüğü olan bireyler için akademik destek. Melekoğlu, M. A. ve Sak, U. (Ed.), Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek (s.78-1) içinde. Pegem Akademi.
- Şakiroğlu, Y. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki öykülerin kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir inceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(6), 1827-1834.
- Şimşek, E. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyleri açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
- Tekbıyık, A. (2006). Lise fizik 1 ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi. 14(2), 441-446.
- Teke, S. (2016). Çocuk edebiyatı yazarı Hasan Kallimci’nin öykülerinin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
- Tekşan, K. ve Çinpolat, E. (2020). Miyase Sertbarut’un kitaplarının okunabilirlik düzeyleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 829-842.
- Temizyürek, F. (2010). Türkiye’de okuma seferberliği çerçevesinde seçilen kitapların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik açısından incelenmesi. Journal of Türklük Bilimi Araştırmaları, 15(27), 39-51.
- Temur, T. (2002). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metinler ile öğrenci kompozisyonlarının okunabilirlik düzeyleri açısından karşılaştırılması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Tosunoğlu, M. ve Özlük, Y. Ö. (2011). Okunabilirlik ve ilköğretim 1. sınıf Türkçe ders kitabındaki düz yazı metinlerinin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Millî Eğitim, (189), 219-229.
- Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2023). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni. https://aile.gov.tr/media/135432/eyhgm_istatistik_bulteni_nisan_23.pdf adresinden 29.08.2025 tarihinde erişilmiştir.
- Turan, İ. ve Geçit, Y. (2010). Lise coğrafya 10. sınıf ders kitabının farklı okullara göre okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 613-622.
- Uslu-Üstten A. (2022). Okume eğitiminin temel kavramları. Şen, Ü. (Ed.) Dil eğitiminin temel kavramları içinde (4. Baskı). (s. 69-92). Pegem Akademi.
- Yalçın, I. U. (2019). İlkokul Türkçe ders kitabı 4. sınıf. Özgün Matbaacılık Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi.
- Ziya, S. (2019) Behiç Ak’ın çocuk romanlarının söz varlığı ve okunabilirlik yönünden değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Erciyes Üniversitesi.
- Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Journal of Theory and Practice in Education (JTPE), 3(1), 32-49.
- www.eba.gov.tr
Examination Of Texts In Primary School Turkish Books In Terms Of Readability And Reading Comprehension In Terms Of Specific Learning Disability
Abstract
Specific Learning Disability (SLD) is a neurodevelopmental disorder that refers to the prolongation an individual demonstrates in reading, particularly despite experiencing any intellectual disability and/or health problem. While structuring, mechanically vocalizing sentences, and phrases are considered sufficient for reading skills, early literacy, initial reading and writing, fluent reading and reading comprehension, listening comprehension, vocabulary knowledge, perception, and memory retention are also required. Furthermore, the text must meet the readability criteria. Texts provided for funding for SLD must possess qualitative characteristics and be appropriate for student performance. This learning objective is to examine and analyze texts in 1st, 2nd, 3rd, and 4th grade Turkish textbooks using the Ateşman, Bezirci and Yılmaz evaluation formulas, along with the ARI-Automatic Readability Index and reading comprehension analysis. 79 texts were evaluated for this purpose. In this study, a descriptive structural analysis was conducted. The texts were found to have an "easy" readability level, consistently exceeding grades and age ranges. Furthermore, the observed calculation methods were calculated at 76%. The text evaluated within the scope of the study was at the typical developmental age and grade level, indicating that the remainder may be at a reading level for those with SLD. The readability values and the teaching of readability comprehension methods for texts prepared for those with SLD should also be considered. Evaluation studies were discussed with the relevant literature, and recommendations were presented.
References
- Aslan, A. (2021). İlkokul 3 Türkçe ders kitabı. Gizem Yayıncılık.
- Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi, 58, 71-74.
- Bağcı, H. ve Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 12-28.
- Balcı, A. (2016). Okuma ve anlama eğitimi. (2. Baskı). Pegem Akademi.
- Baş, B. ve İnan-Yıldız, F. (2015). 2. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 52-61.
- Beğenilmiş, M. (2021). Özgül öğrenme bozukluğu. Toros, F. ve Torun Ş. (Ed.), Özgül öğrenme bozukluğunun yaygınlığı (s. 9-15) içinde. Akademisyen Kitabevi.
- Belet-Boyacı, D. ve Güner-Özer, M. (2021). Okuma becerisi. Melekoğlu, M. A. ve Anılan. (Ed.), Özel eğitimde Türkçe öğretimi (s. 111-141) içinde. Eğiten Kitap.
- Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 12(3), 49-62.
- Bolat, K. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
- Bora, A., ve Arslan, M. A. (2021). Türkçe ders (5, 6, 7, 8) kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(1), 222-236.
- Bozlak, Ü. G. (2018). 2016-2017 ve 2017-2018 Eğitim ve öğretim yıllarında 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerin Uzun-Çetinkaya formülü ile okunabilirlik düzeyleri. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 6(14), 209-234.
- Ceylan, M. ve Kırcı, A. (2024). Türkçe ders kitaplarının okunabilirlik ve okuduğunu anlama açısından öğrenme güçlüğü bağlamında incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 13(3), 1090-1112. https://doi.org/10.7884/teke.1485761
- Çakıroğlu, O. (2015). İlkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin öğrenme güçlüğü olan öğrenciler açısından değerlendirilmesi. İlköğretim Online. 14(2). 671-685.
- Çakıroğlu, O. (2017). Özel öğrenme güçlüğüne giriş. Melekoğlu, M. A. ve Sak, U. (Ed.), Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek (s.2-21) içinde. Pegem Akademi.
- Çepni, S. Gökdere, M. ve Küçük, M. (2002). Adaptation of the readability formulas into the Turkish science textbooks. Energy Education Science and Technology, 10(1), 49-58.
- Çetinkaya, G. ve Uzun, L. (2010). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özellikleri, Türkçe ders kitabı çözümlemeleri (Ed. Hakan ÜLPER). Pegem A Yayınları.
- Çıplak, G. ve Balcı, A. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özelliğinin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (30), 170-187. https://doi.org/10.29000/rumelide.1193033.
- Demir, T. (2008). İlköğretim yedinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tespit edilmesine yönelik bir değerlendirme. Sözel Bildiri, 17. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Sakarya.
- Demir, M. ve Çeçen, M. A. (2013). İlköğretim IV. sınıflar Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 43(197), 80-94.
- Eker, C., İnce, M., ve Sağlam, H. (2018). İnsan hakları yurttaşlık ve demokrasi ders kitabının okunabilirlik ve yaş düzeyine uygunluk açılarından değerlendirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(4), 404-416.
- Erdal, N. (2022). İlkokul Türkçe 2 ders kitabı. Ada Matbaacılık, Yayıncılık Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
- Erdem, C. (2011). Dil ve anlatım ders kitaplarındaki metinlerin kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Eroğlu-Çopur, D. (2024). Bilim ve sanat merkezi Türkçe dersi yardımcı ders materyalindeki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(12), 20252.
- Feng, L. (2009). Automatic readability assessment for people with intellectual disabilities. ACM SIGACCESS Newsletter accessibility and computing, (93), 84-91.
- Geçit, Y. (2010). Lise coğrafya 9 ve lise coğrafya 11 ders kitaplarının bazı okunabilirlik formülleri ile değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(4), 2177-2220.
- Güneş, F. (2000, Ocak). Çocuk kitaplarının okunabilirlik ölçütleri açısından incelenmesi, I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu, Ankara.
- Gündoğan-Eski, S. ve Aktaş, A. (2018). İlkokul Türkçe 1. Sınıf ders kitabı. Bilim ve Kültür Yayınları Limitet Şirketi.
- Günhan, E. (2004). Lise düzeyi kimya kitaplarının elektrokimya kısımlarının, fen okuryazarlığı, yanlış kavramlar ve okunabilirlik yönünden analizi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Güven, S. (2010). İlköğretim 6. sınıf fen ve teknoloji ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
- Hızarcı, S. H. (2009). İlköğretim 6. sınıf yeni sosyal bilgiler ders kitaplarının okunabilirlik düzeylerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- İskender, E. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin kelime ve cümle yapılarıyla okunabilirlik düzeyleri arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
- Kalın, Ö. U. ve Topkaya, Y. (2017). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersine yönelik tutum ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 38-55.
- Karatay, H., Bolat, K. K. ve Güngör, H. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. International Journal of Social Science, 6(6), 603-623.
- Kaya, Z. (1998). İş eğitimi kitaplarının okunaklılığı. Eğitim ve Bilim, (108), 30–35.
- Kurtoğlu-Zorlu, Ö. (2015). Readability of primary school 3rd grade Turkish and Social Studies text-books. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(3), 807-813.
- Matsuura, Y., and Jaeah, C. (2024). Dyslexia articles unboxed: analyzing their readability level. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 45(3), e211-e216. https://doi.org/ 10.1097/DBP.0000000000001274
- Melekoğlu, M. A. ve Anılan, H. (2021). Türkçe öğretimi ve özel eğitim. Melekoğlu, M. A. ve Anılan, H. (Ed.), Özel eğitimde Türkçe öğretimi (s.1-11) içinde. Eğiten Kitap.
- Melekoğlu, M. A. (2017). Özel öğrenme güçlüğüne giriş. Melekoğlu, M. A. ve Çakıroğlu, O. (Ed.), Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklar (s. 15-44) içinde. (3. Baskı). Vize Yayıncılık.
- Melekoğlu, M. A. (2021). Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilere yönelik Türkçe öğretimi teknikleri/stratejileri. Melekoğlu, M. A. ve Anılan, H. (Ed.), Özel eğitimde Türkçe öğretimi. (s. 501-553) içinde. Eğiten Kitap.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. 31.05.2006 tarih ve 26184 sayılı Resmi Gazete.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. 27.07.2018 tarih ve 30471 sayılı Resmi Gazete.
- Milli Eğitim Bakanlığı (2021). Ders kitaplarındaki okunabilirlik. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Genel Yayın No: 7607.
- Milli Eğitim Bakanlığı. (2024). https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_07/24014806_destekodasi2.sra.pdf adresinden 12.08.2024 tarihinde erişilmiştir.
- Okur, A. ve Arı, G. (2013). 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. İlköğretim Online, 12(1), 202-226.
- Özçetin, K., ve Karakuş, N. (2020). 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 175-190.
- Rada, M. (2016). Kaan Murat Yanık’ın Uçurtma Mevsimi kitabındaki öykülerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
- Senter R. J., and Smith E. A. (1967). Automated Readability Index, Technical Report, Cincinnati University, Ohio.
- Solmaz, E. (2009). İlköğretim 4. ve 5. sınıf düzeylerindeki Türkçe metinlerde cümle uzunluğu, kelime uzunluğu ve kelime hazinesinin okunabilirlik üzerine etkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2017). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
- Sultan-Balıkçı, Ö. (2017). Özel öğrenme güçlüğü olan bireyler için akademik destek. Melekoğlu, M. A. ve Sak, U. (Ed.), Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek (s.78-1) içinde. Pegem Akademi.
- Şakiroğlu, Y. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki öykülerin kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir inceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(6), 1827-1834.
- Şimşek, E. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyleri açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
- Tekbıyık, A. (2006). Lise fizik 1 ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi. 14(2), 441-446.
- Teke, S. (2016). Çocuk edebiyatı yazarı Hasan Kallimci’nin öykülerinin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
- Tekşan, K. ve Çinpolat, E. (2020). Miyase Sertbarut’un kitaplarının okunabilirlik düzeyleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 829-842.
- Temizyürek, F. (2010). Türkiye’de okuma seferberliği çerçevesinde seçilen kitapların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik açısından incelenmesi. Journal of Türklük Bilimi Araştırmaları, 15(27), 39-51.
- Temur, T. (2002). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metinler ile öğrenci kompozisyonlarının okunabilirlik düzeyleri açısından karşılaştırılması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Tosunoğlu, M. ve Özlük, Y. Ö. (2011). Okunabilirlik ve ilköğretim 1. sınıf Türkçe ders kitabındaki düz yazı metinlerinin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Millî Eğitim, (189), 219-229.
- Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2023). Engelli ve yaşlı istatistik bülteni. https://aile.gov.tr/media/135432/eyhgm_istatistik_bulteni_nisan_23.pdf adresinden 29.08.2025 tarihinde erişilmiştir.
- Turan, İ. ve Geçit, Y. (2010). Lise coğrafya 10. sınıf ders kitabının farklı okullara göre okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 613-622.
- Uslu-Üstten A. (2022). Okume eğitiminin temel kavramları. Şen, Ü. (Ed.) Dil eğitiminin temel kavramları içinde (4. Baskı). (s. 69-92). Pegem Akademi.
- Yalçın, I. U. (2019). İlkokul Türkçe ders kitabı 4. sınıf. Özgün Matbaacılık Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi.
- Ziya, S. (2019) Behiç Ak’ın çocuk romanlarının söz varlığı ve okunabilirlik yönünden değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Erciyes Üniversitesi.
- Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Journal of Theory and Practice in Education (JTPE), 3(1), 32-49.
- www.eba.gov.tr
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Other Fields of Education (Other) |
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Submission Date | April 7, 2025 |
| Acceptance Date | September 26, 2025 |
| Early Pub Date | December 26, 2025 |
| Publication Date | December 26, 2025 |
| Published in Issue | Year 2025 Volume: 16 Issue: 3 |
Aim & Scope
Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü tarafından çıkarılan "BATI ANADOLU EĞİTİM BİLİMLERİ DERGİSİ (BAEBD)" Nisan, Ağustos ve Aralık aylarında olmak üzere yılda 3 defa Türkçe veya İngilizce dillerinde yayınlanan açık erişimli bilimsel hakemli bir dergidir.
BAEB dergisi, eğitim bilimleri alanı ile ilgili uygulama veya kuram çalışmalarını güçlü araştırma tasarımları ile değerlendiren nitelikli çalışmaları yayınlamaktadır. Bu nedenle dergide, özellikle ilgili alanyazının geçmiş ve günümüz ile ilişkisini kurabilen, güncel eğitim ihtiyaçlarımızı takip edip çözümler üretebilen, deneysel, ilişkisel veya kuramsal nitelikli çalışmaların yayınlanması amaçlanmaktadır. Böylece, okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim, lise, yükseköğretim ve hayat boyu öğrenme kademelerinde eğitimin gelişmesine katkı sağlanması beklenmektedir.
BAEBD eğitim teknolojileri, öğretmen yetiştirme, matematik, fen, fizik, kimya, biyoloji, tarih, coğrafya, Türkçe, Türk dili ve edebiyatı, sosyal bilgiler, rehberlik ve psikolojik danışmanlık, okul dışı eğitim, doğa eğitimi, vb. alanlarda çalışmaları kabul etmektedir. Hedef kitlesi eğitim bilimleri alanında çalışma yapan bilim insanları, eğitimciler, öğrenciler, öğretmenler ve eğitim sektörüne yönelik ürün ve hizmet veren kişi ve kuruluşlardır.
Author Guidelines
BAŞVURU EKLERİ: 1-Benzerlik Raporu
2-Etik Kurul Belgesi / Etik Kurul Başvurusuna Gerek Yoktur Yazısı
3-Telif Hakkı Devir Formu
Ethical Principles and Publication Policy
BAEBD, 10.11.2017 tarihinden itibaren yayın etiği ile ilgili aşağıdaki kuralları benimsemektedir;
1) Dergi yayıncılığında "Yayın Etiği ve Kötüye Kullanım Bildirgesi (COPE -Code of Conduct for Journal Editors)" tarafından belirlenmiş yükümlülükleri esas alır. Detaylı bilgi aşağıda sunulmuştur.
2) Yazar tarafından dergiye gönderilen makalelerin yazarlarından editör intihal raporu talep eder. İntihal raporu incelenerek onaylanan makalelere alan editörü ve hakem ataması yapılır.
3) (10.07.2019 tarihli güncelleme) BAEBD, Cilt 10. Sayı 2’den (Aralık 2019) itibaren anket, mülâkat vb. yollarla veri toplanmasını içeren makale önerilerinde, başvuru öncesinde yazardan etik kurul onay belgesini isteyecektir. Etik kurul belgesi ile ilgili bilgiler yöntem bölümünde sunulacaktır.
YAYIN ETİĞİ VE KÖTÜYE KULLANIM BİLDİRGESİ (COPE)
Editörlerin Sorumlulukları
Tarafsızlık ve Yayıncıya Ait Özgürlük. Editörler gönderilen makale önerilerini derginin kapsamına uygun olması ve çalışmalarının önemi ve orijinalliğini dikkate alarak değerlendirirler. Editörler, makale önerisini sunan yazarların ırk, cinsiyet, cinsel yönelim, etnik köken, uyruk veya politik görüşlerini dikkate almazlar. Düzeltme ya da yayınlama kararına dergi editör kurulu dışında diğer kurumlar etki edemez.
Gizlilik. Editörler gönderilen bir yazıyla ilgili bilgileri, sorumlu yazar, hakemler ve yayın kurulu dışında başka herhangi biriyle paylaşmazlar.
Bilgilendirme ve Görüş Ayrılıkları. Editörler ve yayın kurulu üyeleri, yazarların açık yazılı izni olmaksızın kendi araştırma amaçları için sunulan bir makalede yayınlanmamış bilgileri kullanmazlar.
Basım Kararı. Editörler, yayınlanmak üzere kabul edilen tüm makalelerin, alanında uzman olan en az iki hakem tarafından hakem değerlendirmesine tabi tutulmasını sağlar. Editörler, dergiye gönderilen makalelerden hangi eserin yayınlanacağına, söz konusu çalışmanın geçerliliğine, araştırmacılara ve okurlara olan önemine, hakemlerin yorumlarına ve bu gibi yasal şartlara göre karar vermekten sorumludur.
Etik Kaygılar. Editörler sunulan bir yazıya veya yayınlanmış makaleye ilişkin etik kaygılar ortaya çıktığında tedbirler alacaktır. Yayınlandıktan yıllar sonra ortaya çıksa bile, bildirilen her etik olmayan yayınlama davranışı incelenecektir. Editörler, etik kaygılar oluşması durumunda COPE Flowcharts'ı takip eder. Etik sorunların önemli olması durumunda düzeltme, geri çekme uygulanabilir veya konu ile ilgili endişeler dergide yayınlanabilir.
Hakemlerin görevleri
Editoryal Kararlara Katkı: Editör kararlarında editörlere yardımcı olur ve editoryal iletişim yoluyla yazarlara makalelerini iyileştirmede yardımcı olur.
Sürat: Makale önerisini incelemek için yeterli nitelikte hissetmeyen veya makale incelemesinin zamanında gerçekleşemeyeceğini bilen herhangi bir hakem, derhal editörleri haberdar etmeli ve gözden geçirme davetini reddetmeli, böylece yeni hakem atamasının yapılması sağlanmalıdır.
Gizlilik: Gözden geçirilmek üzere gönderilen tüm makale önerileri gizli belgelerdir ve bu şekilde ele alınmalıdır. Editör tarafından yetkilendirilmedikçe başkalarına gösterilmemeli veya tartışılmamalıdır. Bu durum inceleme davetini reddeden hakemler için de geçerlidir.
Tarafsızlık Standartları: Makale önerisi ile ilgili yorumlar tarafsız olarak yapılmalı ve yazarların makaleyi geliştirmek için kullanabileceği şekilde öneriler yapılmalıdır. Yazarlara yönelik kişisel eleştiriler uygun değildir.
Kaynakların Kabulü: Hakemler, yazarlar tarafından alıntılanmayan ilgili yayınlanmış çalışmaları tanımlamalıdır. Hakem ayrıca, incelenen yazı ile başka herhangi bir makalenin (yayınlanmış veya yayınlanmamış) herhangi bir önemli benzerliğini editörüne bildirmelidir.
Çıkar Çatışmaları: Çıkar çatışmaları editöre bildirilmelidir.
Yazarların Sorumlulukları
Raporlaştırma Standartları: Orijinal araştırmanın yazarları, yapılan çalışmanın ve sonuçların doğru bir şekilde sunulmasını ve ardından çalışmanın öneminin objektif bir şekilde tartışılmasını sağlamalıdır. Makale önerisi yeterli detay ve referans içermelidir.
Veri Erişimi ve Saklama: Yazarların, çalışmalarının ham verilerini saklamaları gerekmektedir. Gerektiğinde, dergi tarafından talep edilmesi durumunda editör incelemesi için sunmalıdırlar.
Özgünlük ve İntihal: Yazarlar, tamamen orijinal eserler göndermelidirler ve başkalarının çalışmalarını veya sözlerini kullanmışlarsa, bu uygun şekilde alıntılanmış olmalıdır. Bunun yanında yazarların kendi tez çalışmaları ve makale çalışmalarından gerçekleştirdikleri alıntılarda da benzerliğin minimum düzeyde olması bir başka deyişle alıntılamanın uygun bir şekilde gerçekleştirilmiş olması önemlidir. Başkasından ya da kendinden intihal, tüm biçimlerinde etik olmayan yayıncılık davranışını oluşturur ve kabul edilemez. Bu nedenle dergiye makale gönderen tüm yazarlardan benzerlik oranı raporu istenmektedir. Rapordaki oran makalenin değerlendirme sürecine geçmesi için belirleyici olacaktır. Oranın yüksek olduğu makaleler geri gönderilerek gerekli düzenlemelerin yapılması istenecektir. Bu kapsamda başkalarının çalışmalarından yapılan intihallerin yanı sıra yazarların kendi tez veya makalelerinden yaptıkları intihallerin de göz önünde bulundurularak bir düzenleme yapması gerekmektedir.
Birden çok, yinelenen, yedekli veya eşzamanlı gönderim / yayın: Yazarlar başka bir dergide daha önce yayınlanmış bir makaleyi değerlendirilmek için göndermemelidir. Bir makalenin birden fazla dergiye eşzamanlı olarak sunulması etik olmayan yayıncılık davranışıdır ve kabul edilemez.
Makalenin Yazarlığı: Sadece yazarlık kriterlerini yerine getiren kişiler, yazının içeriğinde yazar olarak listelenmelidir. Bu yazarlık kriterleri şu şekildedir; (i) tasarım, uygulama, veri toplama veya analiz aşamalarına katkı sağlamıştır (ii) yazıyı hazırlamış veya önemli entelektüel katkı sağlamış veya eleştirel olarak revize etmiştir veya (iii) makalenin son halini görmüş, onaylamış ve yayınlanmak üzere teslim edilmesini kabul etmiştir. Sorumlu yazar, tüm yazarların (yukarıdaki tanıma göre) yazar listesine dâhil edilmesini sağlamalı ve yazarların makalenin son halini gördüklerini ve yayınlanmak üzere sunulmasını kabul ettiklerini beyan etmelidir.
Beyan ve Çıkar Çatışmaları: Yazarlar, mümkün olan en erken aşamada (genellikle makale gönderimi sırasında bir bildirme formu sunarak ve makalede bir beyanı dâhil ederek) çıkar çatışmalarını açığa çıkarmalıdır. Çalışma için tüm mali destek kaynakları beyan edilmelidir (varsa hibe numarası veya diğer referans numarası dâhil).
Hakem Değerlendirme: Yazarlar hakem değerlendirme sürecine katılmakla yükümlüdürler ve editörlerin ham veri taleplerine, açıklamalara ve etik onayının kanıtlarına ve telif hakkı izinlerine derhal yanıt vererek tam olarak işbirliği yapmakla yükümlüdürler. İlk olarak "gerekli revizyon" kararı verilmesi durumunda, yazarlar hakemlerin yorumlarına sistematik bir şekilde verilen son tarihe kadar yazılarını gözden geçirip yeniden ibraz etmelidir.
Yayınlanan Eserlerde Temel Hatalar: Yazarlar kendi yayınladıkları çalışmalarında önemli hatalar veya yanlışlıklar bulduklarında, dergi editörlerini veya yayıncılarını derhal bilgilendirmek ve kâğıt üzerinde bir erratum biçiminde düzeltmek veya kâğıdı çıkarmak için onlarla işbirliği yapmakla yükümlüdür. Editörler veya yayıncı, yayınlanan bir çalışmanın önemli bir hata veya yanlışlık içerdiğini üçüncü bir şahıstan öğrenirse, yazarın makaleyi derhal düzeltme veya geri çekme veya derginin editörlerine kâğıdın doğruluğuna dair kanıt sunma yükümlülüğünü almalıdır.
Price Policy
Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi makale başvurusu, değerlendirmesi ve yayımı için hiçbir ücret almamaktadır.
