Arap Dilinde Naht Olgusu (İbn Fâris Örneğinde)*

Amir Kahayev

Research Article

Arap Dilinde Naht Olgusu (İbn Fâris Örneğinde)*

Year 2019, Volume: 6 Issue: 1, 31 - 48, 15.06.2019

Abstract

Naht, Arap dilinde iki veya üç kelimeden ya da bir cümleden ihtisar yoluyla yepyeni
bir kelime üretmektir. Dili zenginleştirme ve ihtisar gibi özellikleri olan naht olgusu bir
dil açısından çok önemli husustur. el-Halil b. Ahmed, Arap dilindeki naht olgusunu ilk
ifade eden kişi olarak bilinmektedir. O, el-‘Ayn adlı eserinde naht’la ilgili çok ayrıntılı bilgi
vermese de böyle bir özelliğin varlığına dikkat çekmektedir. Bununla beraber İslam’dan
önceki dönemde de naht’la alakalı örnekler ne kadar az olsa da bilinmektedir.

Makalede naht’ın tanımı verildikten sonra naht’ın cevazı, Arapların naht’a başvurma
sebebi ve gayesi ile alakalı bilgi verilecek, naht ile iştikak arasında olan fark belirtilecek,
naht’ın genel itibariyle semâ‘î olduğu vurgulanacaktır. Bununla beraber eserlerinde naht
olgusunu daha farklı ve daha geniş bir şekilde işleyen İbn Fâris’in bu konuyla alakalı
görüşleri incelenecek ve müellifin naht düşüncesine yöneltilen eleştiriler ve bu eleştirilere
verilen cevaplar da ele alınacaktır. Ayrıca makalede naht’ın çeşitleri hakkında ayrıntılı
bilgi verilecek, menhût ve mezîd kelimeler arasındaki farklar belirtilecektir.

Keywords

Mekâyîsu’l-luğa, Sözlük, İbn Fâris, Naht, Arap dili

References

Belâsî, Muhammed es-Seyyid Ali. “Arap Dilinde Naht”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2. trc. Mehmet Ali Şimşek (Aralık 2003): 407-416. el-Cevâlîkî, Ebû Mansûr Mevhûb b. Ahmed. el-Mu‘arreb mine’l-kelâmi’l-a‘camiyyi ‘alâ hurûfi’l-mu‘cem. nşr. F. Abdurrahim. Dımaşk: Dâru’l-kalem, 1410/1990. el-Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh Tâcu’l-luğa ve sıhâhu’l-‘Arabiyye. nşr. Ahmed Abdulğafur ‘Addâr. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-‘ilm li’l-melâyîn, 1990. Civelek, Yakup. “Arap Dilinde Naht ve Kelime Türetmede “Naht” Yönteminin Kullanımı”. Nüsha 10 (Yaz 2003): 97-118. Elmalı, Hüseyin. “Mu‘cemü mekâyîsi’l-luga”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30: 346-347. İstanbul: TDV Yayınları, 2005. el-Enbârî, Ebu’l-Berekât Abdurrahman b. Muhammed. el-İnsâf fî mesâ’ili’l-hilâf beyne’n- nahviyyîn: el-Basriyyîn ve’l-Kûfiyyîn. 2 cilt. b.y.: Dâru’l-fikr, ts.

Year 2019, Volume: 6 Issue: 1, 31 - 48, 15.06.2019

Amir Kahayev

Abstract

References

Belâsî, Muhammed es-Seyyid Ali. “Arap Dilinde Naht”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2. trc. Mehmet Ali Şimşek (Aralık 2003): 407-416. el-Cevâlîkî, Ebû Mansûr Mevhûb b. Ahmed. el-Mu‘arreb mine’l-kelâmi’l-a‘camiyyi ‘alâ hurûfi’l-mu‘cem. nşr. F. Abdurrahim. Dımaşk: Dâru’l-kalem, 1410/1990. el-Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh Tâcu’l-luğa ve sıhâhu’l-‘Arabiyye. nşr. Ahmed Abdulğafur ‘Addâr. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-‘ilm li’l-melâyîn, 1990. Civelek, Yakup. “Arap Dilinde Naht ve Kelime Türetmede “Naht” Yönteminin Kullanımı”. Nüsha 10 (Yaz 2003): 97-118. Elmalı, Hüseyin. “Mu‘cemü mekâyîsi’l-luga”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30: 346-347. İstanbul: TDV Yayınları, 2005. el-Enbârî, Ebu’l-Berekât Abdurrahman b. Muhammed. el-İnsâf fî mesâ’ili’l-hilâf beyne’n- nahviyyîn: el-Basriyyîn ve’l-Kûfiyyîn. 2 cilt. b.y.: Dâru’l-fikr, ts.

There are 1 citations in total.

Details

Primary Language	Turkish
Journal Section	Makaleler
Authors	Amir Kahayev 0000-0002-1162-3735
Publication Date	June 15, 2019
Submission Date	April 10, 2019
Published in Issue	Year 2019 Volume: 6 Issue: 1

Cite

ISNAD	Kahayev, Amir. “Arap Dilinde Naht Olgusu (İbn Fâris Örneğinde)”. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi* 6/1 (June 2019), 31-48.