Arap Dilinde Naht Olgusu (İbn Fâris Örneğinde)*

Amir Kahayev

Araştırma Makalesi

Arap Dilinde Naht Olgusu (İbn Fâris Örneğinde)*

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 31 - 48, 15.06.2019

Amir Kahayev

Öz

Naht, Arap dilinde iki veya üç kelimeden ya da bir cümleden ihtisar yoluyla yepyeni
bir kelime üretmektir. Dili zenginleştirme ve ihtisar gibi özellikleri olan naht olgusu bir
dil açısından çok önemli husustur. el-Halil b. Ahmed, Arap dilindeki naht olgusunu ilk
ifade eden kişi olarak bilinmektedir. O, el-‘Ayn adlı eserinde naht’la ilgili çok ayrıntılı bilgi
vermese de böyle bir özelliğin varlığına dikkat çekmektedir. Bununla beraber İslam’dan
önceki dönemde de naht’la alakalı örnekler ne kadar az olsa da bilinmektedir.

Makalede naht’ın tanımı verildikten sonra naht’ın cevazı, Arapların naht’a başvurma
sebebi ve gayesi ile alakalı bilgi verilecek, naht ile iştikak arasında olan fark belirtilecek,
naht’ın genel itibariyle semâ‘î olduğu vurgulanacaktır. Bununla beraber eserlerinde naht
olgusunu daha farklı ve daha geniş bir şekilde işleyen İbn Fâris’in bu konuyla alakalı
görüşleri incelenecek ve müellifin naht düşüncesine yöneltilen eleştiriler ve bu eleştirilere
verilen cevaplar da ele alınacaktır. Ayrıca makalede naht’ın çeşitleri hakkında ayrıntılı
bilgi verilecek, menhût ve mezîd kelimeler arasındaki farklar belirtilecektir.

Anahtar Kelimeler

Mekâyîsu’l-luğa, Sözlük, İbn Fâris, Naht, Arap dili

Kaynakça

Belâsî, Muhammed es-Seyyid Ali. “Arap Dilinde Naht”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2. trc. Mehmet Ali Şimşek (Aralık 2003): 407-416. el-Cevâlîkî, Ebû Mansûr Mevhûb b. Ahmed. el-Mu‘arreb mine’l-kelâmi’l-a‘camiyyi ‘alâ hurûfi’l-mu‘cem. nşr. F. Abdurrahim. Dımaşk: Dâru’l-kalem, 1410/1990. el-Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh Tâcu’l-luğa ve sıhâhu’l-‘Arabiyye. nşr. Ahmed Abdulğafur ‘Addâr. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-‘ilm li’l-melâyîn, 1990. Civelek, Yakup. “Arap Dilinde Naht ve Kelime Türetmede “Naht” Yönteminin Kullanımı”. Nüsha 10 (Yaz 2003): 97-118. Elmalı, Hüseyin. “Mu‘cemü mekâyîsi’l-luga”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 30: 346-347. İstanbul: TDV Yayınları, 2005. el-Enbârî, Ebu’l-Berekât Abdurrahman b. Muhammed. el-İnsâf fî mesâ’ili’l-hilâf beyne’n- nahviyyîn: el-Basriyyîn ve’l-Kûfiyyîn. 2 cilt. b.y.: Dâru’l-fikr, ts.

Toplam 1 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Amir Kahayev 0000-0002-1162-3735
Yayımlanma Tarihi	15 Haziran 2019
Gönderilme Tarihi	10 Nisan 2019
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2019 Cilt: 6 Sayı: 1

Kaynak Göster

ISNAD	Kahayev, Amir. “Arap Dilinde Naht Olgusu (İbn Fâris Örneğinde)”. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi* 6/1 (Haziran 2019), 31-48.

Makale Dosyaları

Tam Metin

BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC ND) ile lisanslanmıştır