Türk Devletleri Teşkilatı Üyesi Ülkelerin Küresel Sürdürülebilirlik Rekabet Performanslarının Bütünleşik MEREC-MABAC Yöntemleriyle Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 35 Issue: 2, 405 - 418, 26.05.2025

Mehmet Akif Kara

https://doi.org/10.18069/firatsbed.1558535

Abstract

Sürdürülebilirlik ve rekabet hem mikro hem de makro anlamda birey ve kurumları doğrudan ilgilendiren bir kavramdır. Ülkeler de sosyal, ekonomik, politik ve toplumsal olarak refah seviyelerini üst düzeyde tutmak için sürdürülebilir rekabet için politika üretmekte ve uygulamaktadır. Küresel Sürdürülebilir Rekabet Endeksi, ülkeleri 196 gösterge ve 6 temel endekste düzeylerini belirleyen ve stratejik politika üretmeleri bağlamında temel teşkil eden bir endekstir. Bu çalışmada Türk Devletleri Teşkilatı üyesi ülkelerin küresel sürdürülebilirlik rekabet performanslarının değerlendirilmektedir. Çalışmada 7 alternatif 6 kriter üzerinden değerlendirmiştir. Kriterlerin ağırlıklandırılması MEREC yöntemi ile yapılmış ve “doğal sermaye” kriteri ağırlığı en yüksek kriter olarak bulunmuştur. Bütünleşik MEREC-MABAC yöntemleriyle yapılan analiz sonucunda performansı en yüksek ülke Macaristan olmuştur. En düşük ülke ise Türkmenistan olmuştur. Aynı veri seti ile sıralamalar ayrıca MOORA ve OCRA yöntemleriyle gerçekleştirilmiş ve sonuçlar Spearman Korelasyon analizi ile karşılaştırılmıştır. Yöntemler arasında istatistiksel olarak mükemmele yakın bir ilişki vardır. Endeks sonuçları ile karşılaştırıldığın da farklılık olmadığı görülmektedir. Yapılan duyarlılık analizi ile sonuçların güvenilir olduğu ortaya koyulmaktadır

Keywords

MEREC, MABAC, Sürdürülebilirlik, Rekabet, ÇKKV

Global Sustainability Competitiveness of the Member States of the Organization of Turkic States Evaluating Their Performance With Integrated MEREC-MABAC Methods

Abstract

Sustainability and competition is a concept that directly concerns individuals and organizations in both micro and macro terms. Countries produce and implement policies for sustainable competition in order to keep their social, economic, political and social welfare levels at a high level. The Global Sustainable Competitiveness Index is an index that determines the level of countries in 196 indicators and 6 basic indices and constitutes the basis for strategic policy making. In this study, the global sustainability competitive performance of the member countries of the Organization of Turkic States is evaluated. In the study, 7 alternatives were evaluated based on 6 criteria. The weighting of the criteria was made with the MEREC method and the “natural capital” criterion was found to be the criterion with the highest weight. As a result of the analysis made with the integrated MEREC-MABAC methods, Hungary has the highest performance. The lowest country was Turkmenistan. With the same data set, the rankings were also performed with MOORA and OCRA methods and the results were compared with Spearman Correlation analysis. There is a statistically close to perfect relationship between the methods. When compared with the index results, there is no difference. Sensitivity analysis reveals that the results are reliable

Keywords

MEREC, MABAC, Sustainability, Competitive, MCDM

References

• Akbulut, O. Y. (2020). Finansal performans ile pay senedi getirisi arasındaki ilişkinin bütünleşik CRITIC ve MABAC ÇKKV teknikleriyle ölçülmesi: Borsa İstanbul çimento sektörü firmaları üzerine ampirik bir uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40, 471-488. https://doi.org/10.30794/pausbed.683330
• Ayçin, E. (2019). Kurumsal kaynak planlama(KKP) sistemlerinin seçiminde MACBETH ve MABAC yöntemlerinin bütünleşik olarak kullanılması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(2), 533-552.
• Ayçin, E. ve Arsu, T. (2022). Sosyal gelişme endeksine göre ülkelerin değerlendirilmesi: MEREC ve MARCOS yöntemleri ile bir uygulama. İzmir Yönetim Dergisi. 2(2), 75-88. https://doi.org/10.56203/iyd.1084310
• Ayçin, E. ve Çakın, E. (2019). Ülkelerin inovasyon performanslarının ölçümünde Entropi ve MABAC çok kriterli karar verme yöntemlerinin bütünleşik olarak kullanılması. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 326-351. https://doi.org/10.25294/auiibfd.649275
• Aydilek, E. (2022). Türk devletleri teşkilatının siyasi ve ekonomik potansiyeli. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 5(3), 716-728. https://doi.org/10.33712/mana.1192419
• Bakır, S. ve Çakır, S. (2021). Seçilmiş ülkelerin yenilik performanslarının çok kriterli karar verme teknikleriyle ölçümü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 17(4), 971-992. https://doi.org/10.17130/ijmeb.810999
• Bektaş, S. (2022). Türkiye’deki kamu sermayeli bankaların sürdürülebilirlik performanslarının hibrit ÇKKV model ile değerlendirilmesi: 2014-2021 dönemi MEREC-ARAS modeli örneği. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(4), 426-442. https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1150277
• Bilbao-Terol, A., Arenas-Parra, M., & Onopko-Onopko, V. (2019). Measuring regional sustainable competitiveness: a multi-criteria approach. Operational Research, 19, 637-660. https://doi.org/10.1007/s12351-017-0367-9
• Cheba, K., Bak, I., Szopik-Depczynska, K. (2020). Sustainable competitiveness as a new economic category-definition and measurement assessment. Technological and Economic Development of Economy. 26(6), 1399–1421. https://doi.org/10.3846/tede.2020.13528
• Cucchiella, F., D’Adamo, I., Gastaldi, M., Koh, S.L., & Rosa, P. (2017). A comparison of environmental and energetic performance of European countries: A sustainability index. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 78, 401-413. https://doi.org/10.1016/j.rser.2017.04.077
• Erkiner, H. H., & Eray, İ. (2022). Uluslararası hukuk bakımından bir uluslararası örgüt olarak Türk Devletleri Teşkilatı. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 217-250. https://doi.org/10.17752/guvenlikstrtj.1112918
• Ersoy, N. (2022). OECD ve AB üyesi ülkelerin inovasyon performanslarının MEREC-MARCOS bütünleşik modeli ile ölçümü. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(3), 1039-1063. https://doi.org/10.16953/deusosbil.1106249
• Ersoy, N. (2023). MEREC-MULTİMOOSRAL modeli ile OECD ülkelerinin makroekonomik performanslarının değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 471-491. https://doi.org/10.36362/gumus.1203999
• Esangbedo, M. O., & Tang, M. (2023). Evaluation of enterprise decarbonization scheme based on grey-MEREC-MAIRCA hybrid MCDM method. Systems, 11(8), 397. https://doi.org/10.3390/systems11080397
• Gardiner, B., Martin R., Tyler, P. (2012). Competitiveness, productivity and economic growth across the European regions. In: Martin R., Kitson, M., Tyler, P. (eds) Regional Competitiveness, 55-78. https://doi.org/10.4324/9780203607046
• Goswami, S. S., Mohanty, S. K., & Behera, D. K. (2022). Selection of a green renewable energy source in India with the help of MEREC integrated PIV MCDM tool. Materials today: proceedings, 52, 1153-1160. https://doi.org/10.1016/j.matpr.2021.11.019
• Herciu, M. ve Ogrean, C. (2014). An overview on European Union sustainable competitiveness, Procedia Economics and Finance, 16, 651-656. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(14)00853-3 https://www.turkicstates.org/tr
• Işık, F. (2023). OECD ülkelerinin rekabet performansının Entropi tabanlı GİA yöntemiyle değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 6(4), 1214-1230. https://doi.org/10.33712/mana.1343883
• Kara, M. A. (2023). UNIDOKAP üyesi üniversitelerin performanslarının SWARA ve MABAC yöntemleri ile değerlendirilmesi. Selçuk 8. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Bildiri Kitabı, 173-192, Academic Global Publishing House.
• Keshavarz-Ghorabaee, M., et al (2021). Determination of objective weights using a new method based on the removal effects of criteria (MEREC). Symmetry, 13(4). https://doi.org/10.3390/sym13040525
• Kiseľáková, D., Šofranková, B., Onuferová, E., & Čabinová, V. (2019). The evaluation of competitive position of EU-28 economies with using global multi-criteria indices. Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 14(3), 441-462. https://doi.org/10.24136/eq.2019.021
• Kourkit, K., Macharis, C., Nijkamp, P. (2014). A multi-actor multi-criteria analysis of the performance of global cities. Applied Geography, 49, 24-36. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2013.09.006
• Krugman P (1994) Competitiveness: a dangerous obsession. Foreign Affairs, 73(2): 28–44. https://doi.org/10.2307/20045917
• Muravev, D., & Mijic, N. (2020). A novel integrated provider selection multicriteria model: The BWM-MABAC model. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 3(1), 60-78. https://doi.org/10.31181/dmame2003078m
• Oralhan, B. ve Büyüktürk, M.A. (2019). Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye’nin inovasyon performansının çok kriterli karar verme yöntemleriyle kıyaslanması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi (16), 471-484. https://doi.org/10.31590/ejosat.571284
• Özçalıcı, M. (2021). MATLAB ile çok kriterli karar verme teknikleri. Nobel.
• Pamucar, D. & Cirovic, G. (2015). The selection of transport and handling resources in logistics centers using multi-attribute border approximation ares comparison (MABAC). Expert systems with applications, 42(6), 3016-3028. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2014.11.057
• Pamučar, D., & Ćirović, G. (2015). The selection of transport and handling resources in logistics centers using Multi-Attributive Border Approximation area Comparison (MABAC). Expert Systems with Applications, 42(6), 3016-3028. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2014.11.057
• Satıcı, S. (2023). MEREC temelli WASPAS yöntemiyle üniversitelerin girişimci ve yenilikçi performanslarının değerlendirilmesi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi. 17(2), 106-128.
• Schwab, K., Porter, M.E. (2007). The global competitiveness report 2007-2008. World Econ Forum, Geneva. Širá, E., Vavrek, R., Kravčáková Vozárová, I., & Kotulič, R. (2020). Knowledge economy indicators and their impact on the sustainable competitiveness of the EU countries. Sustainability, 12(10), 4172, https://doi.org/10.3390/su12104172
• Şahin, M. (2022). Güncel ve uygulamalı çok kriterli karar verme yöntemleri. Nobel Bilimsel Eserler.
• Şeyranlıoğlu, O., Kara, M.A. ve Çilek, A. (2024). MEREC ve COPRAS yöntemleri ile piyasa çarpanlarına dayalı borsa performans değerlendirmesi: BİST-30 pay endeksi uygulaması. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 141-167. https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1283459
• Telli Üçler Y. (2024). Comparison Of G-7 Countries' Macroeconomic Performance with SD and MABAC Methods. Politik Ekonomik Kuram, 8(1), 243-255. https://doi.org/10.30586/1411404
• The Global Sustainable Competitiveness Index (2023). The sustainable competitiveness report, (12th edition), SolAbility Sustainable Intelligence.
• Ulutaş, A. (2019). Entropi ve MABAC yöntemleri ile personel seçimi. OPUS International Journal of Society Researches, 13(19), 1552-1573. https://doi.org/10.26466/opus.580456