YİYECEK İÇECEK ÇALIŞANLARININ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Year 2019, Volume: 3 Issue: 2, 278 - 303, 27.03.2019

Çinuçen Okat Nilüfer Koçak

https://doi.org/10.32958/gastoria.535603

Abstract

Özellikle hizmet
sektöründe ve insanlarla yüz yüze ilişkilerin yoğun olarak yaşandığı meslek
gruplarında daha çok görülen tükenmişlik sendromu, bireyde ruhsal ve fiziksel
olarak enerjinin tükenmesi olarak ifade edilmektir. Otel işletmelerinin emek
yoğun, dinamik, yorucu ve sistemin her alanında yoğun insan ilişkilerini
gerektiren yapısından dolayı otel işletmeleri çalışanları tükenmişlik sendromu
ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu çalışmanın amacı, otel işletmelerinin
yiyecek içecek bölümü çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin; duygusal
tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı boyutlarında belirlenmesidir. Ayrıca
yiyecek içecek bölümü çalışanlarının demografik özelliklerine göre tükenmişlik
düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemeye yönelik analizler
yapılmıştır. İzmir il merkezinde bulunan beş yıldızlı otel işletmelerinde
gerçekleştirilen alan araştırmasında anket tekniği kullanılmıştır. 230 geçerli
anketin analizi sonucunda, yiyecek içecek bölümü çalışanlarının duygusal
tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı boyutlarında tükenmişlik düzeylerinin
orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca çalışanların; yaşı, eğitim durumu,
turizm sektöründeki mesleki deneyimleri, işletmedeki pozisyonları, işletmedeki
ve mevcut pozisyondaki çalışma süreleri, günlük çalıştıkları saat süreleri,
aylık kazanç durumları ve iş değiştirme istekleri ile tükenmişlik boyutları
puan ortalamaları arasında istatiksel olarak anlamlı bir farklılık gözlemlenmiştir.
Fakat cinsiyet, medeni durum, turizm eğitimi durumu, haftada çalışılan gün
sayısı, işletmede çalışma şekli ve çalışanların ek gelir durumları arasında
istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gözlemlenmemiştir.

Keywords

Tükenmişlik, Otel İşletmeleri, Yiyecek İçecek Çalışanları

A RESEARCH FOR DETERMINING THE BURNOUT LEVELS OF FOOD AND BEVERAGE EMPLOYEES

Abstract

Burnout syndrome has been defined as a mental
and physical energy exhaustion observed more commonly in the service industry
and among occupational groups where intensive face to face relationship with
individuals is necessary. Due to the labor- intensive and dynamic nature, and
tiresome structure of hotel operations with the necessity of intensive human
relationships in all areas, hotel employees face burnout syndrome. Burnout
syndrome results negative impact on productivity of employees as well as on
service quality and success of businesses. For this reason; hotel companies
must investigate the factors that cause burnout syndrome on their employees.
Aim of this research is to determine the emotional exhaustion,
depersonalization and personal accomplishment dimensions of burnout levels of
food and beverage department employees in hotel operations. It is also analyzed
whether demographics of food and beverage employees differentiate the burnout
levels significantly. Field study has been conducted at five star hotels in
Izmir city center and survey technique has been used. As a result of analysis
of  230 valid
questionnaires, it has determined that food and beverage employees’ dimensions
regarding burnout level of emotional exhaustion, depersonalization and personal
accomplishment are at medium levels. Besides, statistically significant differences have been observed between food and beverage
employees’ average scores of burnout dimensions according to betveen
demographics such as; age, educational background, professional experience in
the tourism industry, position in the company, working period in the company
and position, hours they work per day, monthly income status and desire to
change job. But  no statistically
significant difference has been observed between the gender, marital status,
number of working days per week, type of operation in the enterprise, additional
income status of employees and the status of tourism education

Keywords

Burnout, Hotel Operations, Food and Beverage Employees

References

• Alimoğlu, M. K. ve Dönmez, L. (2005). Daylight Exposure and The Other Predictors of Burnout among Nurses in a University Hospital. International Journal of Nursing Studies.42: 549–555.
• Altay, H. (2009). Antakya ve İskenderun Otel Çalışanlarının Tükenmişliği ve İş Tatmini Üzerine Bir Araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 6 (12) : 1-17.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. 6. Baskı, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Arabacı, İ.B. ve Akar, H. (2010). Eğitim Müfettişlerinin Bazı sosyal demografik ve Mesleki Özelliklerine Göre Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi. 15: 78-91.
• Ardıç, K. ve Polatçı, S. (2009). Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür Yüzü: İşle Bütünleşme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 32: 21-46.
• Arı, G. S., Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 131-148.
• Bahar, E. (2006). Tükenmişlik Sendromu, Otel İşletmelerinde Ön Büro Çalışanlarında Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi. 20 (2) :95-108.
• Ceyhan, A. ve Siliğ, A. (2005). ‘‘Banka Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyleri ile Uyum Düzeyleri Arasındaki İlişkiler’’ Sosyal Bilimler Dergisi, 2: 43-56.
• Çimen, M. (2000). Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Personelinin Tükenmişlik, İş Doyumu, Kuruma Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyetlerine İlişkin Bir Alan Araştırması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: T.C. Genelkurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlık Hizmetleri Yönetimi Bilim Dalı.
• Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). Ölçeklerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 30(3): 211-216.
• Ersoy, A. ve Utku, B. D. (2005). Konaklama İşletmeleri Muhasebe Müdürlerinde Tükenmişlik Sendromu-1. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 26: 43-50.
• Güllüce, A.Ç. ve Kaygın, E. (2013). Çalışanların Demografik Değişkenleri Açısından Tükenmişlik Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 27(2): 235-252.
• Humborstad, S. I., Humborsatad, B. ve Whitfield, R. (2007). Burnout and Service Employees’ Willingness to Deliver Quality Service. Journal of Human Resources in Hospitality & Tourism.7(1): 45-64.
• İçigen, E.T ve Uzut, İ., (2012). Yiyecek-İçecek Bölümü Çalışanlarının Mesleki Tükenmişlikleri ve İş Doyumları Üzerine Bir Araştırma. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi. 5(2): 107-118.
• İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2014). İşletme Belgeli Konaklama Tesis Listesi. http://www.izmirturizm.gov.tr/TR,77196/isletme-belgeli-konaklama-tesis-listesi.html (25/02/2014).
• Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (Burnout) Sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi. 68: 29-32.
• Kantarcı, K. (1997). Otel İşletmelerinde İş Tatminin Ölçülmesi ve İşgören Performansına Etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karabınar, S. ve Boyar, E. (2011). Mesleki Tükenmişlik Ölçümü: Metodolojik Karşılaştırma. Journal of Academic Studies. 13(50): 165-178.
• Karasar, N.(2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar-Teknikler-İlkeler. 26. Baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kırkan, M. (2014). Otel İşletmelerinin Yiyecek İçecek Bölümü Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu: Kuşadası Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı.
• Küçükaltan, D. (2009). Turizm İşletmelerinde Örgütsel Tükenmişlik. Turizm İşletmelerinde Örgütsel Davranış (ss:189-207). Editör Sabuncuoğlu, Z. Uludağ: MKM Yayıncılık.
• Maslach Christina, Wilmar B. Schaufeli ve Michael P. Leiter, (2001). Job Burnout. Annual Review of Psychology. 52: 397-422.
• Özgen, I. (2007). Yiyecek-İçecek İşletmeleri Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu: İzmir Adnan Menderes Havalimanı Örneği. 1. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikleri (ss.116-124). Antalya. 4 -5 Mayıs 2007
• Pavesic, D. V. ve Bremer, R. A. (1990). Job Satisfaction: What’s Happening to The Young Managers? The Cornell Hotel and Restaurant Administration Quartely. 3(4): 90-96.
• Peker, R. (2002). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişliklerine Etki Eden Bazı Faktörler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 15 (1): 305-318.
• Pelit, E. ve Türkmen, F. (2008). Otel İşletmeleri İş Görenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri: Yerli ve Yabancı Zincir Otel İşletmeleri İş Görenleri Üzerinde Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 10(1): 117-139.
• Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2005). Örgütsel Psikoloji. Bursa: Alfa Aktüel Basım Yayın.
• Saçlı, Ç. (2011). Otel İşletmelerinde Tükenmişlik Sendromu: Konya İli Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim Organizasyon Bilim Dalı.
• Saçlı, Ç. ve Çelik, A. (2011). Yiyecek ve İçecek Departmanı Çalışanlarında Tükenmişlik Olgusu: Konya Örneği. 1. Uluslararası Turizm ve Otelcilik Sempozyumu Bildiriler Kitabı. (ss.536-547). Konya. 29 Eylül -1 Ekim 2011
• Sarıışık M. (2012). Otel İşletmelerinde Yiyecek İçecek Hizmetleri Yönetimi. Otel İşletmeciliği. (ss.261-286). Editör Kozak, M.A. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Sekaran U. (2000). Research Methods for Business: A Skill Building Approach, Third Edition. USA: John Wiley & Sons.
• Swider, B.W. ve Zimmerman, R.D. (2010). Born to burnout: A meta-analytic path model of personality, job burnout, and work outcomes. Journal of Vocational Behavior. 76: 487–506.
• Tepeci, M. ve Birdir, K. (2003). Otel Genel Müdürlerinde Tükenmişlik Sendromu ve Tükenmişliğin Genel Müdürlerin İşlerini Değiştirme Eğilimlerine Etkisi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi. 14(2) :93-106.
• Tuğrul, B. ve Çelik, E. (2002). Normal Çocuklarla Çalışan Anaokulu Öğretmenlerinde Tükenmişlik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12: 1-11.
• Türkmen, F. ve Artuğer, S. (2011). Otel İşletmeleri İş Görenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma (İstanbul ve Ankara İllerinin Karşılaştırılması). Selçuk Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi. 22: 229-254.
• Üngüren, E., Doğan, H., Özmen, M. ve Tekin, Ö. A. (2010). Otel Çalışanlarının Tükenmişlik ve İş Tatmin Düzeyleri İlişkisi. Journal of Yasar University. 17(5): 2922-2937.
• Yılmaz, Y. (2005). Konaklama İşletmelerinde Yiyecek &İçecek Maliyet Kontrolü Maliyet ve Satışların Analizi. 2. Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık
• Zopiatis, A. ve Orphanides, N. (2009). Investigating Occupational Burnout of Food and Beverage Employees: The Case of Cyprus. British Food Journall. 111(9): 930-947.