Yaşlı ve Engelli Turizmi Potansiyelinin Elmas Modeli ile Değerlendirilmesi: Düzce İli Örneği.

Year 2025, Volume: 6 Issue: 1, 45 - 58, 30.07.2025

Melike Paksoy

https://doi.org/10.54439/gupayad.1614663

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye'de sağlık turizmi sektöründe gelişmekte olan ili Düzce’de yaşlı ve engelli sağlık turizmi potansiyelini değerlendirmektir. Araştırma kapsamında Düzce’nin doğal, coğrafi ve sağlık altyapı kaynaklarının analizi ile yaşlı ve engelli bireylerin kaliteli sağlık hizmetlerine erişimlerini sağlama, yeniden sağlığa kavuşturma ve bakım ihtiyaçlarını karşılama hedeflenmektedir. Bu bağlamda Porter’ın Elmas Modeli çerçevesinde ilin rekabet avantajları, sunduğu hizmetlerin niteliği ve sektördeki fırsatlar belirlenmeye çalışılmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma, Porter’ın Elmas Modelini temel alarak yapılmıştır. Evren, Türkiye'nin sağlık turizmi potansiyeline sahip illeridir. Örneklem olarak ise Düzce ili seçilmiştir. Uygulanan analizler, ilin sağlık altyapısı, doğal kaynakları, ulaşım imkanları ve yerel politikalar bağlamında seçilmiştir. Düzce ilinin faktör koşulları, talep koşulları, destekleyici ve ilişkili sektörleri ile firma stratejileri ve rekabet avantajları analiz edilmiştir. Veriler, Düzce İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve ilgili kurumlardan elde edilmiştir. Düzce’nin sağlık altyapısı, doğal kaynakları, ulaşım imkanları ve yerel politikaları bağlamında değerlendirmeler yapılmış ve bu unsurların sağlık turizmi potansiyeli üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bulgular: Araştırmaya göre, Elmas Modeli değişkenleri çerçevesinde Düzce'nin sağlık turizmi potansiyelini artıracak imkanları belirlendi. Düzce ili Faktör koşulları açısından, güçlü potansiyele sahip, sağlıkta ve doğal kaynaklar açısından önemli avantajlar sunmaktadır. Talep koşulları, yaşlı ve engelli bireylerin sağlık hizmetlerine olan ilgisinin arttığını göstermektedir. Konaklama gibi destekleyici endüstriler sürece katkı sunarken, rekabet koşulları gelişmiş hizmet modellerinin yaygınlaştığını ortaya koymaktadır. Sonuç: Düzce’nin yaşlı ve engelli sağlık turizminin sürdürülebilirliği için; bu bireylerin sistematik olarak kayıt altına alınması, erişilebilir konaklama imkânlarının artırılması ve sağlık hizmetlerinde teknolojik altyapının güçlendirilmesi önerilmektedir. Bu adımların atılmasıyla birlikte, yaşlı ve engelli bireylerin sağlık hizmetlerine erişimi ve memnuniyet düzeylerinde artış beklenmektedir. Bölgenin sağlık altyapısının güçlü olduğu yönündeki bulgular potansiyeli desteklemektedir.

Keywords

Sağlık turizmi , yaşlı turizmi , engelli turizmi , Porter'ın Elmas Modeli , Düzce

Evaluation of the Elderly and Disabled Tourism Potential with the Diamond Model: The Example of Düzce Province

Abstract

Purpose: This study aims to evaluate the health tourism potential of elderly and disabled individuals in Düzce, a developing province within Turkey's health tourism sector. The research focuses on identifying how Düzce’s natural, geographical, and healthcare infrastructure resources can support access to quality healthcare, rehabilitation, and care services for these populations. Porter’s Diamond Model was employed to analyze the province’s competitive advantages, service quality, and sectoral opportunities. Materials and Methods: The study is structured around Porter’s Diamond Model, examining four main components: factor conditions, demand conditions, related and supporting industries, and firm strategy and rivalry. The research population includes Turkish provinces with health tourism potential, with Düzce selected as the sample. Data were obtained from the Düzce Provincial Directorate of Culture and Tourism, the Turkish Statistical Institute (TURKSTAT), and relevant local institutions. Analyses were conducted considering healthcare infrastructure, natural resources, transportation networks, and local policy frameworks. Findings: The findings reveal that Düzce possesses strong potential in terms of healthcare services and natural resources. The increasing demand for healthcare among elderly and disabled individuals enhances the province’s growth opportunities in this sector. Supporting industries, particularly accommodation services, contribute positively, while competition within the sector is gradually aligning with modern service standards. Conclusion: However, to ensure sustainability, it is essential to systematically register elderly and disabled individuals, improve accessibility in accommodation facilities, and strengthen technological infrastructure in healthcare services. Improving accessibility and promoting digital marketing strategies can position Düzce as a preferred destination in elderly and disabled health tourism. If supported by public policies and effective cooperation between local authorities and the private sector, the region has the potential to deliver both economic benefits and increased patient satisfaction.

Keywords

Health tourism , elderly tourism , disabled tourism , Porter's Diamond Model , Düzce

References

• AKTB, (2024). Düzce İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü: Doğal güzellikler ve sağlık turizmi olanakları. Erişim adresi: https://duzce.ktb.gov.tr Erişim tarihi: 22.04.2025
• Akcan, A., & Taşkesen, Ş. (2024). Sürdürülebilir sağlık turizminin hizmet sağlayıcılarının algılanan imajına etkisi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 235-247. https://doi.org/10.55179/dusbed.1530148
• Akgün, G. (2020). Yaşlı bireylere uygulanan su egzersizlerinin standartlaştırılmasına yönelik sistematik inceleme. Spor Eğitim Dergisi, 4(1), 71-86.
• Batbaylı, Ş. (2022). Türkiye’nin uluslararası sağlık turizmindeki rekabet gücünün ekonomik büyümeye etkisi: Ampirik bir analiz. International Journal of Social Inquiry, 15(2), 365-382. https://doi.org/10.37093/ijsi.983504
• Connell, J. (2013). Medical tourism. Wallingford: CABI Publishing. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2012.05.009
• Çam, O., & Çılgınoğlu, H. (2021). Sağlık turizmi kapsamında medikal turizmde öne çıkan sağlık uygulamaları. Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 197–216.
• Dalahmetoğlu, K. B., & Çılgınoğlu, H. (2021). Sağlık turizm değeri: Kastamonu örneği. Turkish Studies-Social, 16(4), 1429-1448. https://dx.doi.org/10.47356/TurkishStudies.52017
• Denizli, F. (2023). Yaşlı ve engelli bakım turizm potansiyelinin değerlendirilmesi “fırsatlar ve tehditler”: Kayseri ili örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (46), 59-75.
• Demirtaş, N., & Çelik, G. (2021). Türkiye’de sağlık turizmi ve yaşlı bireylerin ihtiyaçları. Journal of Tourism Studies, 7(2), 45-58.
• Doğan, T. G. B., Doğan, S., & Baynal, B. (2020). İleri yaş ve engelli turizmi hedef kitlesine yönelik Bolu ili sağlık serbest bölgesi tasarımı. Ahi Evran Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 4(1), 123-135.
• Doğan, B. B., & Aslan, A. (2019). Türkiye'de sağlık turizminin mevcut durumu ve ülke ekonomisine katkıları. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(18), 390-418.
• Doğu Marmara Kalkınma Ajansı, (2020). Düzce İli Turizm Strateji Raporu. Erişim adresi: https://duzcetso.org.tr/resim/upload/sb6274a.pdf Erişim tarihi: 15.10.2024
• Düzce İl Sağlık Müdürlüğü, (2024). Düzce İl Sağlık Müdürlüğü. Erişim adresi: https://duzceism.saglik.gov.tr Erişim tarihi: 23.04.025
• Düzce’ye Gelsene, (2024). Düzce’ye Gelsene. Erişim adresi: https://duzceyegelsene.com/ Erişim Tarihi: 24.04.2025
• Düzce Belediyesi, (2024). Düzce’de yaşlı ve engelli hizmetleri. Erişim adresi: https://www.duzce.bel.tr Erişim tarihi: 15.04.2025
• Düzce Belediyesi, (2024). 2024 yılı faaliyet raporu. Erişim adresi: https://duzce.bel.tr/8873-faaliyet-raporu Erişim Tarihi: 26.06.2025
• Erkiliç, C. E., & Eren, A. (2020). Seyahat acentalarında yaşlı ve engelli yerli turistlere sunulan hizmetlerin değerlendirilmesi. Third Sector Social Economic Review, 55(3), 78-90.
• Frontiers, (2023). Dimensions of the health benefits of wellness tourism: A review. Erişim adresi: https://www.frontiersin.org Erişim tarihi: 24.04.2025
• Karagöz, Y., & Mesci, M. (2024). Bilimsel araştırma ve yayın etiği. Akademisyen Kitabevi. https://doi.org/10.37609/akya.2881
• Kaya, N. (2023). Sağlık turizminde yaşlı bakımının yeri. Journal of Academic Perspective on Social Studies, 7(2), 45-58. https://doi.org/ 10.35344/japss.1031753
• Kaya, B., & Bayrakçı, M. (2024). Düzce ilinin sağlık turizmi potansiyelinin SWOT analizi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 12(2), 1023–1041. https://doi.org/10.21325/jotags.2024.1386
• Korkmaz, Z., & Çakır, H. (2021). İç Anadolu Bölgesine yönelik sağlık turizmi alanında yapılmış çalışmalar. Journal of Social Sciences, 7(14), 333-355. https://doi.org/10.52096/jsrbs.7.14.16
• Kuzhan, K., & Gönen, S. (2024). Türkiye’de sağlık turizmi ve pazarı üzerine bir değerlendirme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 27-50. https://doi.org/10.47147/ksuiibf.1382979
• Küçüktığlı, M. (2021). Halkın kampanya ve uygulamalara destek araştırması ile Konya'da sürdürülebilir kalkınma amaçları (Yayın no: 437). Konya Büyükşehir Belediyesi. Erişim adresi: https://l24.im/WiFHYI Erişim tarihi: 28.12.2024
• Lunt, N., & Carrera, P. (2010). Medical tourism: Assessing the evidence on treatment abroad. Maturitas, 66(1), 27-32. https://doi.org/10.1016/j.maturitas.2010.01.017
• Metin, B. (2017). Engellilere yönelik sosyal politikalarda yerel yönetimlerin rolü: Keçiören belediyesi örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 320-344.
• My1Health, (2024). Medical tourism industry growth and trends. Erişim adresi: https://my1health.com/referral-partner-network/articles/best-countries-for-medical-tourism-partnerships-in-2025 Erişim tarihi: 24. 04 2025
• Öcel, Y., & Karaca, Ş. (2023). Sağlık turizminde kent rekabetçiliği öncüllerinin elmas modeli kullanılarak irdelenmesi. InTraders Uluslararası Ticaret Akademik Dergisi, 6(2), 174-200. https://doi.org/10.55065/intraders.1388828
• Porter, M. E. (1990). The competitive advantage of nations. New York: Free Press.
• Porter, M. E. (1990). New global strategies for competitive advantage. Planning Review, 18(3), 4-14. https://doi.org/10.1108/eb054287
• Roman, M., Roman, M., & Wojcieszak-Zbierska, M. (2023). Health tourism—subject of scientific research: A literature review and cluster analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(1), 480. https://doi.org/10.3390/ijerph20010480
• Sağlık Bakanlığı, (2024). 2024–2026 Ulusal Sağlık Turizmi Strateji Planı. T.C. Sağlık Bakanlığı. https://shgm.saglik.gov.tr/ Erişim tarihi: 26.06.2025
• SHGM, (2024). Yetki belgesi listeleri. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Erişim adresi: https://shgmturizmdb.saglik.gov.tr Erişim tarihi: 15.04.2025
• Şahin, Ö. U., & Şahin, M. (2018). Türkiye'de sağlık turizminin potansiyeli ve geleceği: SWOT analizi. Journal of Awareness, 3(5), 1-16. https://doi.org/10.26809/joa.2018548638
• Şengül, H., & Bulut, A. (2019). Sağlık turizmi çerçevesinde Türkiye’de termal turizm: Bir SWOT analizi çalışması. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 2(2), 30-44. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.505757
• Solak, I., & Gülşen, M. A. (2024). Türkiye’de sağlık turizmi politikalarının ekonomik ve mali etkilerinin analizi (2015-2021). Alanya Akademik Bakış, 9(1), 195-208. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1537733
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, (2024). Düzce İl Müdürlüğü resmî web sitesi. Erişim adresi: https://www.aile.gov.tr/Duzce Erişim tarihi: 24.04.2025
• Tengilimoğlu, D. (2018). Sağlık turizmi ve yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tengilimoğlu, D. (2021). Sağlık turizmi ve devlet teşvikleri. Journal of Life Economics, 8(1), 1-10. https://doi.org/10.15637/jlecon.8.1.01
• Tengilimoğlu, D. (2021). Sağlık turizmi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Ticaret Bakanlığı, (2022). Sağlık destek programı rehberi. Erişim adresi: https://ticaret.gov.tr Erişim Tarihi: 28.04.2025
• Turner, L. (2007). First world health care at third world prices: Globalization, bioethics and medical tourism. BioSocieties, 2(3), 303-325. https://doi.org/10.1017/S1745855207005765
• TÜİK, (2023). Türkiye İstatistik Kurumu yaşlı nüfus verileri. Erişim adresi: https://www.tuik.gov.tr/ Erişim tarihi: 15.04.2025
• TÜİK, (2023). Türkiye yaşlı profili araştırması. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Yasli-Profili-Arastirmasi-2023-53809 Erişim tarihi: 24.04.2025
• Toptaş, A. (2020). Sağlık turizminde Türkiye’nin önemi ve tercih edilme sebeplerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(4), 3191-3208. https://doi.org/10.26677/TR1010.2020.558
• Uyumsoft, (2024). Düzce’nin turizm potansiyeli değerlendirildi. Erişim adresi: https://www.uyumsoft.com/ haber/duzcenin-turizm-potansiyeli-degerlendirildi Erişim tarihi: 24.04.2025
• World Health Organization, (2018). Ageing and health. Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health Erişim tarihi: 24.04.2025