The place of environmental education in social studies curriculum and textbooks in Türkiye

Yıl 2025, Sayı: 56, 119 - 150, 29.09.2025

Elif Kocakır , Ramazan Alabaş

https://doi.org/10.32003/igge.1676855

Öz

Education is important in developing children's positive attitudes and behaviors towards the environment. This study aims to examine the teaching programs of social studies, which have been a separate subject in primary education in the Turkish education system since 1968, and the 4th-grade textbooks prepared according to these programs regarding environmental education. The data for this study, which was designed using the document analysis method within the scope of a qualitative research approach, were obtained through document analysis of the social studies teaching programs from 1968, 1990, 1998, 2005, and 2018, as well as textbooks selected using a purposive sampling approach based on these programs. The data were analyzed through descriptive analysis and content analysis. As a result of the research, it was determined that environmental education was included in the general objectives of social studies curricula in the categories of environmental knowledge, importance given to the environment, protection of the environment, and the right to live in the environment. The contents related to environmental education in social studies textbooks were grouped under environmental knowledge, environmental protection, benefiting from the environment, ecological problems, gaining proper environmental behaviors, and living environment interaction. Throughout history, environmental knowledge has been emphasized more than other categories in social studies teaching programs and textbooks. In this context, it is recommended that social studies teaching program developers and textbook authors organize their programs and textbooks with greater consideration for the affective and psychomotor dimensions of environmental education.

Anahtar Kelimeler

Environmental Education , Social Studies , Social Studies Textbooks , Social Studies Curricula

Türkiye’de sosyal bilgiler öğretim programları ve ders kitaplarında çevre eğitiminin yeri

Öz

Çocukların çevreye karşı olumlu tutum ve davranış geliştirmelerinde eğitimin rolü önemlidir. Çalışmanın amacı Türk eğitim sisteminde ilköğretimde 1968’den itibaren ayrı bir ders olarak yer alan sosyal bilgiler dersine ait öğretim programları ve bu programlara göre hazırlanan 4. sınıf ders kitaplarının çevre eğitimi açısından incelenmesidir. Nitel araştırma yaklaşımı kapsamında doküman analizi yöntemi ile desenlenen çalışmanın verileri, 1968, 1990, 1998, 2005 ve 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programları ve bu programlara göre hazırlanmış amaçlı örneklem yaklaşımıyla seçilen ders kitaplarından doküman incelenmesi yoluyla elde edilmiştir. Veriler, betimsel analiz ve içerik analizi yaklaşımıyla analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının amaçlarında çevre eğitimine çevresel bilgi, çevreye verilen önem, çevrenin korunması ve çevrede yaşam hakkı kategorilerinde yer verildiği belirlenmiştir. Sosyal bilgiler ders kitaplarında çevre eğitimiyle ilişkili içerikler, çevresel bilgi, çevreyi koruma, çevreden faydalanma, çevre problemleri, yararlı çevre davranışı kazandırma ve canlı-çevre etkileşimi kategorilerinde toplanmıştır. Tarihsel süreçte sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında ve ders kitaplarında çevresel bilgi kategorisi diğer kategorilere göre daha çok vurgulanmıştır. Bu bağlamda sosyal bilgiler dersi öğretim programı hazırlayıcıları ile ders kitabı yazarlarının programları ve ders kitaplarını çevre eğitiminin duyuşsal ve psikomotor boyutlarını daha fazla dikkate alarak düzenlemesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çevre Eğitimi , Sosyal Bilgiler , Sosyal Bilgiler Ders Kitapları , Sosyal Bilgiler Öğretim Programları

Kaynakça

• Adıyaman, M. (2021). İlkokul ve ortaokulda güncel öğretim programlarının çevre eğitimi açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir).
• Adler, I., Zion, M., & Mevarech, Z. R. (2016). The effect of explicit environmentally oriented metacognitive guidance and peer collaboration on students’ expressions of environmental literacy. Journal of Research in Science Teaching, 53(4), 620-663. https://doi.org/10.1002/tea.21272
• Ahi, B., Kaya, G., & Kahriman-Pamuk, D. (2024). Children’s views on why environmental protection is important: Are nature-based schools enough? Journal of Educational Research, 117(6), 365-377. https://doi.org/10.1080/00220671.2024.2413117
• Ajitoni, S. O., & Gbadamosi, T. V. (2012). Effects of service learning and educational trips in social studies on primary school pupils’ environmental knowledge for sustainable development. Academic Research International, 2(2), 342-348.
• Akagündüz, Ü. (2023). Canaries and their role in late ottoman cultural life. Folklor/Edebiyat, 29(3), 767-790. https://doi.org/10.22559/folklor.2414
• Akagündüz, Ü., & Nizamoğlu, A. (2024). II. Meşrutiyet dönemi aydınlarının düşünce dünyasında orman ve ormancılığa yönelik fikirler (1908-1918). Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 24(48), 5-36. https://doi.org/10.18244/cttad.1461593
• Akınoğlu, O., & Sarı, A. (2009). İlköğretim programlarında çevre eğitimi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30, 5-29.
• Akkoy, S., & Poyraz, M. (2023). Sürdürülebilir çevre eğitimi kapsamında ilkokul öğretim programında geri dönüşüm kavramının yeri. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 10(2), 15-24.
• Akpınar, M., & Kaymakcı, S. (2012). Ülkemizde sosyal bilgiler öğretiminin genel amaçlarına karşılaştırmalı bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 605-626.
• Aktaş, F. (2019). İlköğretim programlarının sürdürülebilir kalkınma hedefleri açısından, çevre eğitimi ve iklim değişikliği boyutunda incelenmesi. (Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Alabaş, R. (2018). Cumhuriyet’in ilk yıllarında ilk mekteplerde insani ve toplumsal değerler eğitimi: Resimli, yeni musâhabât-ı ahlâkiye ve medeniye ders kitabı örneği. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 18(36), 55- 87.
• Alabaş, R. (2019). Environmental topics and environmental ethics in primary school humanities and social sciences education during the late Ottoman period (1913-1918). International Electronic Journal of Environmental Education, 9(2), 120-141.
• Alabaş, R. (2020). Değerler açısından ilkokul ve ortaokul (2018) öğretim programları. Içinde H. Yolcu & S. Oğuz Haçat (Ed.), Bilim insanı Dr. Mustafa Eski’ye armağan (ss. 453-474). Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786257228510.28
• Alabaş, R., & Kamer, S. T. (2007). Sosyal bilgiler öğretim programının değerlendirilmesi: Uygulayıcı görüşlerinin nitel analizi. İlköğretimde Eğitim ve Öğretim, 1-11. https://www.researchgate.net/publication/313529869
• Alabaş, R., & Yinilmez Akagündüz, S. (2021). The ethical value of human and environmental relations: The place of environmental ethics in geography curriculum and textbooks in Turkey. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 6(16), 1851-1906. https://doi.org/10.35826/ijetsar.388
• Aladağ, E., & Bilen, M. (2024). Meteorological disasters in social studies and science curricula. Amasya Education Journal, 13(2), 41-56.
• Aslan, E. (2016). Geçmişten günümüze sosyal bilgiler eğitimi. Içinde D. Dilek (Ed.), Sosyal bilgiler eğitimi (ss. 3- 55). Pegem Akademi.
• Atmono, D., Rahmattullah, M., & Setiti, S. (2017). The strengthening of social studies learning through ecopedagogy approach in Banjarmasin’s secondary schools. Proceeding 14th ADRI, 26-29.
• Aydın, F., & Türe, H. (2025). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sürdürülebilir kalkınmanın yeri. Journal of Innovative Research in Social Studies, 8(1), 56-98. https://doi.org/10.47503/jirss.1658393
• Baierl, T.-M., Kaiser, F. G., & Bogner, F. X. (2024). The role of attitude toward nature in learning about environmental issues. Frontiers in Psychology, 15, 1-10. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2024.1471026
• Barraza, L. (2001). Environmental education in Mexican schools: The primary level. The Journal of Environmental Education, 32(3), 31-36. https://doi.org/10.1080/00958960109599143
• Berchin, I. I., de Aguiar Dutra, A. R., & Guerra, J. B. S. O. de A. (2021). How do higher education institutions promote sustainable development? A literature review. Sustainable Development, 29(6), 1204-1222. https://doi.org/10.1002/sd.2219
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Boyraz, E. Z. (2023). Osmanlı Devleti’nde ziraat eğitimi ve Kastamonu Ziraat Mektebi. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı 1, 1097-1112. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1359050
• Bramwell-Lalor, S., Ferguson, T., & Ison, M. (2024). The Jamaican national standards curriculum: A content analysis of its readiness to support climate change education. International Research in Geographical and Environmental Education. https://doi.org/10.1080/10382046.2024.2336710
• Budak, B. (2008). İlköğretim kurumlarında çevre eğitiminin yeri ve uygulama çalışmaları. (Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir).
• Burgos-Espinoza, I. I., García-Alcaraz, J. L., Gil-López, A. J., & Díaz-Reza, J. R. (2024). Effect of environmental knowledge on pro-environmental attitudes and behaviors: A comparative analysis between engineering students and professionals in Ciudad Juárez (Mexico). Journal of Environmental Studies and Sciences. https://doi.org/10.1007/s13412-024-00991-5
• Candan Helvacı, S. (2022). Çevre eğitimine giriş: Temel kavramlar ve çevre terminolojisi. Içinde E. Öztürk & Ş. Uçuş Güldalı (Ed.), Temel Eğitim Döneminde Çevre Eğitimi (ss. 1-14). Nobel.
• Carleton-Hug, A., & Hug, J. W. (2010). Challenges and opportunities for evaluating environmental education programs. Evaluation and Program Planning, 33(2), 159-164. https://doi.org/10.1016/j.evalprogplan.2009.07.005
• Cohen, L., & Manion, L. (1994). Research Methods in Education (4th ed.). Routledge.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). Routledge.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design choosing among five approaches (2nd ed). Sage.
• Çatak, M. (2015). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitim programlarının incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 19(62), 1-15.
• Çiydem, E., & Kaymakcı, S. (2021). Türkiye’de sosyal bilgiler dersinin yönelimi üzerine bir değerlendirme. İnsan ve İnsan Dergisi, 27, 179-207. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.818742
• Çoban, A., & Temir, M. (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler ders kitaplarında çevre eğitiminin yeri. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(19), 21-34. https://doi.org/10.16990/SOBIDER.4009
• Damopolii, I., Nunaki, J. H., Jeni, J., Rampheri, M. B., & Ambusaidi, A. K. (2024). An Integration of local wisdom into a problem-based student book to Empower Students’ Conservation Attitudes. Participatory Educational Research, 11(1), 158-177. https://doi.org/10.17275/per.24.10.11.1
• Danirmala, M., Asrowi, A., & Musadad, A. (2019, Kasım). Integration of environmental issues in electronic module of social studies learning in junior high school. Proceedings of the 1st Conference of Visual Art, Design, and Social Humanities. https://doi.org/10.4108/eai.2-11-2019.2294862
• Daniš, P. (2013). A new definition of environmental literacy and a proposal for its international assessment in PISA 2015. Envigogika, 8(4), 1-15. https://doi.org/10.14712/18023061.419
• Del Rey, R., Ojeda, M., Mora-Merchán, J. A., Nieves Sánchez-Díaz, M., Morgado, B., & Lasaga, M. J. (2022). Environmental education: Effects on knowledge, attitudes and perceptions, and gender differences. International Research in Geographical and Environmental Education, 31(4), 282-303. https://doi.org/10.1080/10382046.2021.1977004
• Demir, H. (2019). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programında ve ders kitaplarında iklim değişikliği. (Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
• Demir, Y. (2022). Sosyal bilgiler ders kitaplarının çevre okuryazarlığı açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(3), 1094-1122. https://doi.org/10.37217/tebd.1126078
• Demirezen, S., & Kaya, E. (2022). Sosyal bilgiler ve fen Bilimleri öğretim programı ve ders kitaplarında çevre konuları. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(2), 240-265. https://doi.org/10.52974/jena.1200514
• Demirkaya, H. (2006). Çevre eğitiminin Türkiye’deki coğrafya programları içerisindeki yeri ve çevre eğitimine yönelik yeni yaklaşımlar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 207-222.
• Dere, İ., & Çinikaya, C. (2023). 2015 çevre eğitimi ve 2022 çevre eğitimi ve iklim değişikliği programlarının çeşitli boyutlar açısından karşılaştırılması. lnternational Journal of Geography and Geography Education, 49, 80-96. https://doi.org/10.32003/igge.1255007
• Deveci Bozkuş, Y., & Ayantaş, T. (2024). Tarih öğretiminde tartışmalı konular: Tarih ders kitaplarında 1915 olaylarının konu ve kapsam açısından değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
• Dergisi, 64(2), 1044-1074. https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2024.64.2.4
• Duman, B., & Tural, A. (2021). 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının çevre eğitimi bağlamında incelenmesi. Uluslararası Eğitim ve Değerler Sempozyumu-5 Bildiri Tam Metinleri, 452-461.
• Eames, C., Cowie, B., & Bolstad, R. (2008). An evaluation of characteristics of environmental education practice in New Zealand schools. Environmental Education Research, 14(1), 35-51. https://doi.org/10.1080/13504620701843343
• Evci, N. (2023). Sosyal bilgiler ders kitaplarında ekofobi: İçeriksel bir bakış. Journal of Interdisciplinary Education: Theory and Practice, 5(1), 11-32. https://doi.org/10.47157/jietp.1266847
• Ferguson, T. (2008). ‘Nature’ and the ‘environment’ in Jamaica’s primary school curriculum guides. Environmental Education Research, 14(5), 559-577. https://doi.org/10.1080/13504620802345966
• Frick, J., Kaiser, F. G., & Wilson, M. (2004). Environmental knowledge and conservation behavior: Exploring prevalence and structure in a representative sample. Personality and Individual Differences, 37(8), 1597-1613. https://doi.org/10.1016/j.paid.2004.02.015
• Fryxell, G., & Lo, C. W. (2003). The influence of environmental knowledge and values on managerial behaviours on behalf of the environment: An empirical examination of managers in China. Journal of Business Ethics, 46, 45-49.
• Gough, A. (2013). The emergence of environmental education research: A “history” of the field. Içinde R. B. Stevenson, M. Brody, J. Dillon, & A. E. J. Wals (Ed.), International handbook of research on environmental education (ss. 13-22). Routledge.
• Grillia, N., & Daskolia, M. (2024). ‘Why am I involved in environmental education?’ Using narrative inquiry to explore the identity and practice of teachers committed to environmental education. Environmental Education Research, 31(1), 29-45. https://doi.org/10.1080/13504622.2024.2309582
• Gugssa, M. A. (2023). Characterizing environmental education practices in Ethiopian primary schools. International Journal of Educational Development, 102, 1-11. https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2023.102848
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe-yöntem-analiz. Seçkin Yayıncılık.
• Gürler, A., & Gürgen, G. (2025). Sosyal bilgiler dersinde coğrafya eğitimi: 2018 ve 2024 öğretim programlarının karşılaştırılması. Ankara Universitesi Egitim Bilimleri Fakultesi Dergisi, 58(1), 189-247. https://doi.org/10.30964/auebfd.1519989
• Güzel, D., & Şimşek, A. (2012). Milli eğitim şûralarında ders kitapları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(23), 172-216.
• Harring, N., & Jagers, S. C. (2018). Why do people accept environmental policies? The prospects of higher education and changes in norms, beliefs and policy preferences. Environmental Education Research, 24(6), 791-806. https://doi.org/10.1080/13504622.2017.1343281
• Hastuti, K. P., Arisanty, D., Muhaimin, M., Angriani, P., Alviawati, E., Aristin, N. F., & Rahman, A. M. (2024). Factors affecting pro-environmental behaviour of Indonesian university students. Journal of Turkish Science Education, 21(1), 102-117. https://doi.org/10.36681/tused.2024.006
• Hiramatsu, A., Kurisu, K., Nakamura, H., Teraki, S., & Hanaki, K. (2014). Spillover Effect on Families Derived from Environmental Education for Children. Low Carbon Economy, 05(02), 40-50. https://doi.org/10.4236/lce.2014.52005
• Hollstein, M. S., & Smith, G. A. (2020). Civic environmentalism: Integrating social studies and environmental education through curricular models. Journal of Social Studies Education Research, 11(2), 223-250.
• Işık Öner, A. (2024). İlkokul öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik algıları: Ben çevreci bir insanım! Içinde A. Günday (Ed.), UMTEB – XV International Scientific Research Congress The Proceedings Book (ss. 303-314). IKSAD Yayınevi.
• İbret, B. Ü., & Yılmaz, O. (2019). Sosyal bilgilerde çevre eğitimi: Lisansüstü çalışmalara ait bir inceleme. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 431-449. https://doi.org/10.18039/ajesi.577249
• Istiana, R., Herawati, D., Herniningtyas, F., Ichsan, I. Z., & Ali, A. (2023). STEM Learning to Improve Problem Solving Ability on the Topic of Environmental Education. Jurnal Penelitian Pendidikan IPA, 9(3), 1202-1208. https://doi.org/10.29303/jppipa.v9i3.2979
• Kanene, K. M. (2016). The impact of environmental education on the environmental perceptions/attitudes of students in selected secondary schools of Botswana. European Journal of Alternative Education Studies, 1(2), 36-54. https://doi.org/10.5281/zenodo.58777
• Karakuş, S., & Şeyihoğlu, A. (2021). 5. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarındaki “çevre sorunları” konulu etkinliklerin disiplinler arası öğretim yaklaşımı yönünden incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 25(88), 451-466.
• Karasu Avcı, E., & Faiz, M. (2018). 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları “etkin vatandaşlık” öğrenme alanında yer alan becerilerin ve değerlerin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 1-21.
• Karataş, A. (2018). Çevre eğitiminin tarihsel kökenleri. Içinde R. Sever & E. Yalçınkaya (Ed.), Çevre eğitimi (ss. 19-36). Pegem Akademi.
• Karatekin, K. (2012). Environmental literacy in Turkey primary schools social studies textbooks. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46, 3519-3523. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.06.096
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170- 189.
• Kocalar, A. O., & Comert, G. (2020). Environmental education in the textbooks and curriculum: The example of Turkey and Iran. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 42, 107-117.
• Kopnina, H. (2014). Education for sustainable development (ESD): Exploring anthropocentric-ecocentric values in children through vignettes. Studies in Educational Evaluation, 41, 124-132. https://doi.org/10.1016/j.stueduc.2013.12.004
• Kumler, L. M., & Vosburg-Bluem, B. (2014). Climate change in the social studies classroom: A “why” and “how to” guide using the c3 framework. Social Education, 78(5), 225-229.
• Lappa, C., Kyparissos, N., & Paraskevopoulos, S. (2017). Environmental education at the special school: Opinions of special education teachers. Natural Sciences Education, 46, 1-10. https://doi.org/10.4195/nse2017.02.0004
• Li, Y., Zhao, Y., Huang, Q., Deng, J., Deng, X., & Li, J. (2024). Empathy with nature promotes pro-environmental attitudes in preschool children. PsyCh Journal, 13(4), 598-607. https://doi.org/10.1002/pchj.735
• Madden, L., & Liang, J. (2017). Young children’s ideas about environment: Perspectives from three early childhood educational settings. Environmental Education Research, 23(8), 1055-1071. https://doi.org/10.1080/13504622.2016.1236185
• Malberg Dyg, P., & Wistoft, K. (2018). Wellbeing in school gardens – the case of the Gardens for Bellies food and environmental education program. Environmental Education Research, 24(8), 1177-1191. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/13504622.2018.1434869
• McBride, B. B., Brewer, C. A., Berkowitz, A. R., & Borrie, W. T. (2013). Environmental literacy, ecological literacy, ecoliteracy: What do we mean and how did we get here? Ecosphere, 4(5), 1-20. https://doi.org/10.1890/ES13- 00075.1
• MEB. (1968). İlkokul programı. Millî Eğitim Basımevi.
• MEB. (1990a). İlkokullar için sosyal bilgiler 4. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• MEB. (1990b, Haziran 25). İlkokul 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Tebliğler Dergisi, 2315. https://dhgm.meb.gov.tr/tebligler-dergisi/1990/2315-haziran-1990.pdf
• MEB. (1998). İlköğretim okulu sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2005). Sosyal bilgiler 4.-5. sınıf programı. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354.
• MEB. (2024). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (4, 5, 6, 7. sınıflar) Türkiye yüzyılı maarif modeli. https://tymm.meb.gov.tr/upload/program/2024programsos4567Onayli.pdf.
• Mercy Fasiku, A. (2021). Social studies specialists’ teachers’ knowledge acquisition on environmental education in junior secondary schools in ekiti state, Nigeria. European Journal of Science, Innovation and Technology, 1(6), 107-113.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. Jossey Bass.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). Sage.
• Morgan, H. (2022). Conducting a qualitative document analysis. The Qualitative Report, 27(1), 64-77. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2022.5044
• Moseley, C., Desjean-Perrotta, B., & Utley, J. (2010). The draw-an-environment test rubric (DAET-R): Exploring pre-service teachers’ mental models of the environment. Environmental Education Research, 16(2), 189-208. https://doi.org/10.1080/13504620903548674
• Mróz, A., Ocetkiewicz, I., & Walotek-Ściańska, K. (2018). Environmental protection in school curricula: Polish context. Sustainability (Switzerland), 10(12), 2-21. https://doi.org/10.3390/su10124558
• Noverita, A., Darliana, E., & Siregar, Z. (2021). The development of environmental education based on ecoliteracy module to ımprove global perspective ability on students of social studies education. Budapest International Research and Critics Institute-Journal (BIRCI-Journal), 4(4), 11461-11468. https://doi.org/10.33258/birci.v4i4.3209
• Oral, B. (2021). Ders kitaplarının öğretim programlarına uygunluğu. Içinde Ö. Demirel & K. Kıroğlu (Ed.), Ders kitabı incelemesi (ss. 71-95). Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786050370058
• Özdemir, M., & Gökçe, N. (2019). 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının çevre eğitimi açısından incelenmesi. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 61-75.
• Özdemir, O. (2022). Sürdürülebilir okuryazarlık ve çevre eğitimi (4. baskı). Pegem Akademi.
• Öztürk, T., & Zayimoğlu Öztürk, F. (2016). Sosyal bilgiler öğretim programının çevre eğitimi açısından analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1533-1550.
• Palmer, J. A. (1998). Environmental education in the 21st century: Theory, practice, progress and promise. Routledge.
• Palmer, J., & Neal, P. (1994). The handbook of environmental education. Routledge.
• Pamuk, İ., & Pamuk, A. (2016). Almanya’da sachunterricht ve Türkiye’de hayat bilgisi ders kitaplarında okulda demokrasi uygulamalarına örnek olarak sınıf başkanı seçimi. Cumhuriyet International Journal of Education- CIJE, 5(2), 67-83.
• Phillipson-Mower, T., & Adams, A. D. (2010). Environmental education service-learning in science teacher education. Içinde A. M. Bodzin, B. Shiner Klein, & S. Weaver (Ed.), The Inclusion of Environmental Education in Science Teacher Education (ss. 65-79). Springer.
• Pirchio, S., Passiatore, Y., Panno, A., Cipparone, M., & Carrus, G. (2021). The Effects of Contact With Nature During Outdoor Environmental Education on Students’ Wellbeing, Connectedness to Nature and Pro-sociality. Frontiers in Psychology, 12, 1-9. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.648458
• Prakash, S. (2021). Impact of climate change on aquatic ecosystem and its biodiversity: An overview. International Journal Biological Innovations, 3(2), 312-317. https://doi.org/10.46505/ijbi.2021.3210
• Restović, I., & Bulic, M. (2024). Research-based learning about nature conservation influences students’ attitudes and knowledge. Education Sciences, 14, 1-16. https://doi.org/10.3390/educsci14121410
• Rousell, D., & Cutter-Mackenzie-Knowles, A. (2020). A systematic review of climate change education: Giving children and young people a ‘voice’ and a ‘hand’ in redressing climate change. Children’s Geographies, 18(2), 191-208. https://doi.org/10.1080/14733285.2019.1614532
• Rushton, E. A. C., Dunlop, L., & Atkinson, L. (2024). Fostering teacher agency in school-based climate change education in England, UK. Curriculum Journal, 36(1), 36-51. https://doi.org/10.1002/curj.253
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256. https://doi.org/10.33400/kuje.843306
• Salazar, C., Leiva, M., Jaime, M., & González, N. (2022). Environmental educational programs in Chile: Do the characteristics of local governments affect school participation? Environmental Education Research, 28(12), 1755-1776. https://doi.org/10.1080/13504622.2022.2064974
• Sanır, F., Asal, T., & Akşit, N. (1974). Sosyal bilgiler IV. sınıf. Başbakanlık Basımevi.
• Seçgin, F. (2024). Sürdürülebilir kalkınma amaçları için değerlere dayalı eğitim: Sosyal bilgiler dersi sürecin neresinde? . Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 9(2), 212-228.
• Seddighi, H., Yousefzadeh, S., López López, M., Sajjadi, H., Vameghi, M., Rafiey, H., & Khankeh, H. (2022). Disaster Risk Reduction in Iranian Primary and Secondary School Textbooks: A Content Analysis. Disaster Medicine and Public Health Preparedness, 16(4), 1503-1511. https://doi.org/10.1017/dmp.2021.161
• Sert Çıbık, A. (2019). Öğretim programlarında çevre eğitimi. Içinde H. G. Hastürk (Ed.), Çevre Eğitimi (ss. 277- 344). Anı Yayıncılık.
• Soga, M., Gaston, K. J., Yamaura, Y., Kurisu, K., & Hanaki, K. (2016). Both direct and vicarious experiences of nature affect children’s willingness to conserve biodiversity. International Journal of Environmental Research and Public Health, 13(6), 1-12. https://doi.org/10.3390/ijerph13060529
• Soykan, A., & Atasoy, E. (2012). Historical development of non-formal environmental education in Turkey. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46, 736-743.
• Stanišić, J., & Maksić, S. (2014). Environmental education in Serbian primary schools: Challenges and changes in curriculum, pedagogy, and teacher training. Journal of Environmental Education, 45(2), 118-131. https://doi.org/10.1080/00958964.2013.829019
• Stevenson, R. B. (2007). Schooling and environmental education: Contradictions in purpose and practice. Environmental Education Research, 13(2), 139-153. https://doi.org/10.1080/13504620701295726
• Stošić, A. S. (2017). Teaching contents of science and social studies for the purpose of environmental education. Facta Universitatis, Series: Teaching, Learning and Teacher Education, 1(1), 65-72. https://doi.org/10.22190/futlte170328007s
• Sukma, E., Ramadhan, S., & Indriyani, V. (2020). Integration of environmental education in elementary schools. Journal of Physics: Conference Series, 1481(1), 1-6. https://doi.org/10.1088/1742-6596/1481/1/012136
• Şahin, K. (2021). Çevre eğitimi ve Türkiye’deki ilköğretim okullarının çevre eğitimine ilişkin müfredatlarının incelenmesi. (Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale).
• Şeker, M. (2024). A study on how environmental issues are discussed in social studies textbooks. Environment, Development and Sustainability, 26, 21325-21352. https://doi.org/10.1007/s10668-023-03532-2
• Şenünver, G., Karabulut, E., Kesim H. S, Turgut, R., Ercan, B., Uslu, H., & Akay, A. (1999). İlköğretim sosyal bilgiler 4. Milli Eğitim Basımevi.
• Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(151), 89-103.
• Tao, Z. (2012). Education Programs on Environment. Procedia Environmental Sciences, 12, 349-353. https://doi.org/10.1016/j.proenv.2012.01.288
• Tekerek, M., Kaya, N., Alıç, M. D., Yılbat, B., Yıldırım, T., Koyuncu, M., & Ulusoy, K. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler 4 ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Teksöz, G. (2020). Çevre eğitiminden sürdürülebilir kalkınma için eğitime: Tarihçe ve gündem. Içinde R. Olgan (Ed.), Erken çocukluk döneminde çevre eğitimi (ss. 2-21). Pegem Akademi.
• Tilbury, D. (1997). Environmental education and development education: Teaching geography for a sustainable world. Içinde D. Tilbury & M. Williams (Ed.), Teaching and learning geography (ss. 105-116). Routledge.
• Tran, H. U. (2024). Environmental education in preschool teacher training program: A systematic review. Natural Sciences Education, 53(2), 1-14. https://doi.org/10.1002/nse2.20154
• Trott, C. D. (2020). Children’s constructive climate change engagement: Empowering awareness, agency, and action. Environmental Education Research, 26(4), 532-554. https://doi.org/10.1080/13504622.2019.1675594
• Turan, S., & Koç, A. (2021). Fen bilimleri ve sosyal bilgiler öğretim programlarının çevre eğitimi açısından değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 178-195.
• Türk, İ. C. (2009). II. Meşrutiyet eğitimcisi Satı Bey ve coğrafya öğretimi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 16(40), 423-438.
• Tüysüz, S. (2018). İlkokul sosyal bilgiler 4 ders kitabı. Tuna Matbaacılık.
• Uche, O.-A. E., Dania, O. P., & Ogheneakoke, E. C. (2023). Importance of environmental education in social studies now and the future. International Journal of Humanities, Arts and Social Sciences, 9(2), 1-8. https://doi.org/10.20469/ijhss.9.20001-2
• Ünal, S., & Dımışkı, E. (1999). UNESCO-UNEP Himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye’de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(17), 142-154.
• Ünlü, M., & Çavak, Y. (2019). Okul öncesi eğitim döneninde öğrencilere kazandırılabilecek coğrafi kazanımlar ve değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 49, 186-201. https://doi.org/10.15285/maruaebd.393561
• Wach, E., & Ward, R. (2013). Learning about qualitative document analysis. Institute of Development Studies. https://opendocs.ids.ac.uk/articles/report/Learning_about_Qualitative_Document_Analysis/26442637?file=48090622.
• Wells, N. M., & Lekies, K. S. (2006). Nature and the life course: pathways from childhood nature experiences to adult environmentalism. Children, Youth and Environments, 16(1), 1-25.
• Williams, C. C., & Chawla, L. (2016). Environmental identity formation in nonformal environmental education programs. Environmental Education Research, 22(7), 978-1001. https://doi.org/10.1080/13504622.2015.1055553
• Winter, D. D. N., & Koger, S. M. (2004). The psychology of environmental problems (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Yavaş, M., Karadağ, Y., & Kaymakcı, S. (2024). Sosyal bilgiler dersinde politik konuların öğretimi: Öğretmen görüşleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 14(1), 114-146. https://doi.org/10.18039/ajesi.1337186 Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. baskı). Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, S. G. (2023). 2018 Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve güncel sosyal bilgiler ders kitaplarında çevre eğitimi konularının incelenmesi. (Yüksek lisans tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas).
• Yılmaz, İ. (2016). Türkiye’de ilkokul programlarında çevre eğitimi ve ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin Tiflis konferansı çevre eğitimi amaçlarına ulaşma düzeyi. (Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne).
• Yinilmez Akagündüz, S. (2017). Cumhuriyet’in ilk yıllarından günümüze ders kitaplarında ahlak eğitimi. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 26, 149-180.
• Zaizay, A. G., Aslanova, F., & Kiraz, A. (2024). Effect of environmental education on the knowledge and attitude of some West African students in Northern Cyprus towards environmental health. International Journal of Environmental Health Research, 35(2), 477-494. https://doi.org/10.1080/09603123.2024.2361433
• Zareie, B., & Jafari Navimipour, N. (2016). The impact of electronic environmental knowledge on the environmental behaviors of people. Computers in Human Behavior, 59, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.01.025
• Zayimoğlu Öztürk, F., Öztürk, T., & Şahin, A. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre eğitimi özyeterlik algılarının incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 293-311. https://doi.org/10.17539/aej.49702