Boşanma Eğiliminin Yordayıcıları Olarak Yaşam Doyumu ve Evlilik Doyumu

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 262 - 271, 25.04.2025

Zeynel Yiğit , F. Sülen Şahin Kıralp

https://doi.org/10.54558/jiss.1542443

Abstract

Amaç: Bu araştırmada boşanma eğiliminin yordayıcıları olarak yaşam doyumu ve evlilik doyumunun boşanma eğilimine olan etkisini incelemek temel amaç olarak belirlenmiştir.
Yöntem: Araştırma amacına uygun olarak ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. 2023 yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde ikamet eden en az bir yıldır evli olan bireyler araştırma evrenini oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise 272’si (%54) kadın 232’si (%46) de erkek olan toplam 504 evli kişi oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak Yaşam Doyumu Ölçeği, Evlilik Doyumu Ölçeği ve Evlilik İstikrarsızlığı (Boşanma Eğilimi) Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu, kullanılmıştır. Araştırmanın verilerini analiz etmek için SPSS 25 paket programı kullanılmıştır. Bu süreçte bağımsız değişkenlerin bağımlı değişkeni ne derecede yordadığının belirlenmesi için regresyon analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Boşanma eğiliminin yordayıcıları olarak yaşam doyumu ve evlilik doyumunun boşanma eğilimine olan etkisinin araştırıldığı bu araştırmada yaşam doyumunun ve evlilik doyumunun boşanma eğilimini etkilediği bulgusu elde edilmiştir.
Sonuç: Yapılan analizler sonucu boşanma eğiliminin yaşam doyumu ve evlilik doyumu tarafından negatif yönde ve anlamlı şekilde yordandığı saptanmıştır. Buna göre yaşam doyumu ve evlilik doyumu arttıkça evli çiftlerin boşanma eğilimi azalmaktadır. Yaşam doyumu ve evlilik doyumu birlikte değerlendirildiğinde ise her iki doyumun da boşanma eğilimini azaltmada önemli belirleyiciler olduğu saptanmıştır.
Özgünlük: Yaşam doyumu ve evlilik doyumunun boşanma eğilimini etkileyeceği düşünülmektedir. Mevcut araştırma değişkenler arasındaki bu etkiyi incelemeyi amaçlamaktadır. Bundan dolayı da araştırmanın özgün olduğu varsayılmaktadır. Ulaşılabilen alan yazında boşanma eğilimi, yaşam doyumu ile evlilik doyumu değişkenlerinin bir arada ele alındığı herhangi bir çalışmaya rastlanılmadığından mevcut çalışmanın alanyazın açısından özgünlük gösterebileceği ve alanyazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

Boşanma, boşanma eğilimi, evlilik doyumu, yaşam doyumu

Life Satisfaction and Marriage Satisfaction as Predictors of Divorce Tendency

Abstract

Aim: The main purpose of this study was to examine the effects of life satisfaction and marital satisfaction as predictors of divorce tendency.
Method: The relational screening model was used in accordance with the purpose of the research. Individuals who reside in the Turkish Republic of Northern Cyprus in 2023 and have been married for at least one year constitute the research universe. The sample of the research consists of a total of 504 married individuals, 272 (54%) of whom are female and 232 (46%) are male. Data were collected using the Life Satisfaction Scale, Marital Satisfaction Scale, Marital Instability (Divorce Tendency) Scale and Personal Information Form as data collection tools. The research data were analyzed using the SPSS 25 package program. In this process, regression analysis was used to determine the extent to which independent variables predict the dependent variable.
Results: In this research, in which the effect of life satisfaction and marital satisfaction as predictors of divorce tendency on the tendency to divorce was investigated, it was found that life satisfaction and marital satisfaction affected the tendency to divorce.
Conclusion: The research revealed that life satisfaction and marital satisfaction negatively and significantly predicted the tendency to divorce. Accordingly, as life satisfaction and marital satisfaction increase, the tendency to divorce of married couples decreases. When life satisfaction and marital satisfaction were evaluated together, it was determined that both satisfactions were important determinants in reducing the tendency to divorce.
Originality: It is thought that life satisfaction and marital satisfaction will affect the tendency to divorce. The current study aims to examine this effect between the variables. Therefore, it is assumed that the study is original. Since no study was found in the accessible literature that addressed the variables of divorce tendency, life satisfaction and marital satisfaction together, it is believed that the current study may be novel in terms of the literature and will contribute to it.

Keywords

Divorce, divorce tendency, life satisfaction, marriage satisfaction.

References

• Amato, P. R. & Previti, D. (2003). People’s reasons for divorcing: gender, social class, the life course, and adjustment. Journal of Family Issues, 24, 602-626. https://doi.org/10.1177/0192513X03024005002
• Aktaş Akoğlu, Ö. & Küçükkaragöz, H. (2018). Boşanma nedenleri ve boşanma sonrasında karşılaşılan güçlüklere ilişkin bir araştırma: İzmir ili örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(1), 153-172.
• Anlı, M. (2021). Evli bireylerde evlilik uyumu, yaşam doyumu ve kaygı düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Kent Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Aras, E. N. (2020). Kadınlarda evlilik doyumunun cinsel yaşam kalitesi ve bilişsel çarpıtmalar bağlamında incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Bal, F., Faraji, H. & Erdinç, İ. (2018). Evlilik uyumu, cinsel yaşam doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 185-197. doı:10.16990/SOBIDER.4564
• Beyazgül, G. (2022). Evlilik hoşnutsuzluğunda;yaşam doyumu ve cinsel öz bilinç rolünün incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Booth, A., Johnson, D. & Edwards, J. N. (1983). Measuring marital instability. Journal of Marriage and the Family, 45(2), 387-394. https://doi.org/10.2307/351516
• Borhani Kakhki, M., Narimani, M. & Mousazadeh, T. (2021). The effectiveness of cognitive behavioral couple therapy on the quality of life and marital satisfaction of uncompromised divorce applicants. Women and Family Studies, 13(50).
• Can Mamak, H. (2024). Yükleme biçimleri ile evlilik doyumu arasındaki ilişkide duygu düzenlemenin aracı rolü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çankırı.
• Creswell, J.W. (2014). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. Sage Publications.
• Çağ, P. & Yıldırım, İ. (2018). Evlilik doyumunda öznel iyi olma: Yaşam doyumu ve iyimserliğin rolü. Turkish Studies, 13(4), 203-224.
• Çakal, H. & Güven, N. (2024). Evlilik doyumunda önemli bir kavram: ilişkisel yılmazlık. GAB Akademi, 4(1), 80-93. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gabakademi/issue/85832/1485639
• Çalık, A. K. (2022). Evlilik doyumunun değerler, iletişim becerileri ve sosyo-demografik değişkenler bağlamında incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İbn Haldun Üniversitesi, İstanbul.
• Delongis, A. & Zwicker, A. (2017). Marital satisfaction and divorce in couples in stepfamilies. Current opinion in psychology, 13, 158-161.
• Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. American psychologist, 55(1), 34.
• Demir, E. (2022). Evli ve çalışan bireylerin evlilik doyumu ile iş performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans Ttezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
• Duran, R. (2022). Türkiye aile yapısının geleceğine yönelik çıkarımların değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kadın ve Aile Araştırmaları Dergisi, 2(1), 147-164. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/okad/issue/70010/1104735#article_cite
• Emrahoğlu, E. F. (2021). Bilinçli farkındalık, evlilikte bilinçli farkındalık, empati ve evlilikte problem çözmenin evlilik doyumu ile ilişkisinin incelenmesi, (Tıpta uzmanlık tezi). Sağlık Bilimleri Üniversitesi Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara.
• Ercantan, G. G. & Şen, B. (2023). KKTC’de yaşayan evli bireylerin eş tükenmişliği ve evlilik doyumu arasındaki ilişki. Sosyal Politika ve Sosyal Hizmet Çalışmaları Dergisi, 4(2), 170-192. https://doi.org/10.61861/spshcd.1365602
• Erdinç, İ. (2018). Evli çiftlerde, evlilik uyumu, cinsel yaşam doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erkan, E. (2017). Türkiye’de boşanma olgusunun belirleyicileri: Panel veri analizi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Eroğlu, Ş. (2017). Evliliklerini 20 yaş ve altı yapmış kadınlar ile evliliklerini 20 yaş üzerinde yapmış olan kadınların yaşam doyumları, evlilik uyumları ile cinsel doyumları açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Eysenck, H. J. (1980). Personality, marital satisfaction, and divorce. Psychological Reports, 47(3), 1235-1238.
• Fan, C. S. & Lui, H. K. (2004). Extramarital affairs, marital satisfaction, and divorce: Evidence from Hong Kong. Contemporary Economic Policy, 22(4), 442-452.
• Güler, K. (2021). Investigation of the Relationship between Separation Anxiety, Marital Adjustment and Life Satisfaction in Married Women, Cyprus Turkish Journal of Psychiatry ve Psychology, 3(4), 272-278.
• Güler, K. & Usluca, M. (2021). Yetişkin bireylerde bilinçli farkındalık ile yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 372-383.https://doi.org/10.47525/ulasbid.868875.
• Gülyüksel Akdağ, F. & Cihangir-Çankaya, Z. (2015). Evli bireylerde psikolojik iyi oluşun yordanması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 646-662. doi:10.17860/efd.67613
• Güngör, Z. Y. (2019). Evli bireylerde yaşam doyumunun yordayıcısı olarak evlilik doyumu ve bağlanma boyutları, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Heyman, R. E., Sayers, S. L. & Bellack, A. S. (1994). Global marital satisfaction versus marital adjustment: An empirical comparison of three measures. Journal of Family Psychology, 8(4), 432-446.
• Hou, J., Jia, K. & Fang, X. (2024). Trend analysis of marital satisfaction of mainland Chinese couples in the past 20 years. Acta Psychologica Sinica, 56(7), 895-910.
• Hünler, O. S. & Gençöz, T. (2003). Boyun eğici davranışlar ve evlilik doyumu ilişkisi: algılanan evlilik problemleri çözümünün rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 18(51), 99-108.
• Jalili, G., Yarahmadi, Y. & Zandi, F. (2023). Causal model of emotional divorce tendency based on satisfaction of basic needs, level of differentiation mediated by perceptions of spouse's self-sacrificing behaviors. Quarterly Journal of Woman and Society, 13(52), 133-148. doi:10.30495/jzvj.2023.30798.3882.
• Kabasakal, Z. & Uz Baş, A. (2013). Öğretmen adaylarında yaşam doyumunun yordayıcısı olarak problem çözme becerileri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 27-35.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Kavak, A. (2018). Evli bireylerde evlilik doyumu, aile işlevselliği ve çatışma çözme stilleri (Yayımlanmamış uzmanlık tezi). Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Ankara.
• Kaya, S. (2023). Evli bireylerin yaşam doyumu ve kişilerarası bilinçli farkındalık düzeyleri arasındaki ilişki, (Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi), İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Keçeli, A. (2020). Bireylerin psikolojik iyi oluş düzeyinin ve sosyal medya bağımlılığının evlilik doyumu açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• KKTC İstatistik Kurumu. (2023). Nüfus ve Demografi Bülteni (1997-2021). (Erişim Tarihi:25 Mayıs 2023). https://stat.gov.ct.tr/Portals/39/NufusDemo1.pdf
• KKTC İstatistik Kurumu. (2025). Nüfus ve Demografi Bülteni (2014-2023). (Erişim Tarihi:10 Mart 2025). https://stat.gov.ct.tr/Portals/39/Nufus_ve_Demografi_Bulteni_2023_1.pdf
• Kofoworola, A. B. & Rofiu, N. (2024). Exploring the effectiveness of premarital counselling in reducing divorce rates in Nigerian marriages. Jus Corpus LJ, 5, 515.
• Mollazadeh Gelehpordesari, Z. & Kanani, M. A. (2025). Modernism and tendency to divorce: a study on married women in Rasht city. Sociology of Social Institutions, 11(24), 237-269. doi: 10.22080/ssi.2024.27635.2217
• Koyunsever, V. S. (2022). Evlilik doyumunun yordanmasında psikolojik iyi oluş, öz anlayış, bilinçli farkındalık ve eş tükenmişliğinin rolü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Köseoğlu, E. (2021). Evli bireylerin psikolojik iyi oluş düzeyleri ve psikolojik dayanıklılıklarının evlilik doyumu üzerindeki etkisinin incelenmesi, (Yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Kula, S. & Çakar, B. (2015). Maslow ihtiyaçlar hiyerarşisi bağlamında toplumda bireylerin güvenlik algısı ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(12), 191-210.
• Kunt, G. (2019). Kadınlarda eğitim, çalışma durumu, sosyal medya kullanımı, evlilik eğilimi, boşanma eğilimi arasındaki karşılıklı ilişkiler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana
• Kurşuncu, M. A. & Baştemur, Ş. (2022). The adaptation study of the Marital Instability Index (MII) into Turkish. EJER 2022 Conference Proceedings.
• Linley, P.A., Joseph, S., Harrington, S. & Wood, A. M. (2006). Positive psychology: Past, present, and (possible) future. The Journal of Positive Psychology, 1(1), 3-16.doi:10.1080/17439760500372796
• Muhammad, H. A., Kolawole, S. O. & Momoh, G. O. (2022). Effect of cognitive behavioural therapy on reducing marital instability among secondary school teachers in Gombe Metropolis, Gombe State, Nigeria. NIU Journal of Social Sciences, 8(4), 79-85.
• Mwanankopa, M. (2022). Exploring the role of marriage counselors in resolving marriage conflicts: a case study of Senama area in Mansa district in University of Zambia (Doctoral dissertation). Erişim adresi: https://dspace.unza.zm/items/b375f5fd-2388-48f5-8ab8-64e87860fcee
• Pflieger, J. C., Richardson, S. M., Stander, V. A. & Allen, E. S. (2022). Risk and protective factors predictive of marital instability in U.S. military couples. Journal of Family Psychology, 36(5), 791– 802. https://doi.org/10.1037/fam0000949
• Polatçı, S. & Keser, A. (2017). İş aile yayılımının bireyin iş ve yaşam tatmini üzerindeki etkilerine yönelik bir araştırma. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 72 (2), 401-421. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002451
• Pouradeli, S., Ahmadinia, H. & Rezaeian, M. (2024). Impact of COVID-19 pandemic on marriage, divorce, birth, and death in Kerman province, the ninth most populous province of Iran. Scientific Reports, 14, 3980 (2024). https://doi.org/10.1038/s41598-024-54679-5
• Pouzad, A., Najarpourian, S., Javdan, M., Samavi, A. & Sarafraz, M. (2022). Investigating the mediating role of self-knowledge processes in the relationship between repression (self-deception and other-deception) and the divorce tendency in men and women seeking divorce. Psychological Models and Methods, 12(46), 147-162. doi: 10.30495/jpmm.2022.28956.3488
• Rebello, K., Silva Jr., M. D. & Brito, R. C. S. (2014). Fundamental factors in marital satisfaction: An assessment of Brazilian couples. Psychology, 5(7), 777-784.
• Saleh, Y.R., Shafizadeh, R. & Amin, F. (2021). The effect of emotion-focused therapy based on interpersonal forgiveness concepts on decreasing divorce tendency and increasing family cohesion in women who are affected by marital infidelity. The Women and Families Cultural-Educational, 16(56), 193-220.
• Salman, N. & Uzunboylu, H. (2011). Eşlerin Boşanma Nedenleri ve Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Seligman, M. E. P. (2007). Gerçek Mutluluk (S. Kunt, Çev.). Ankara: HYB Yayınları.
• Şahan, B. & Kılıçarslan, S. (2024). Boşanmış bireylerin boşanma nedenleri ve boşanma sürecinde yaşadığı güçlükler. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 1439-1461. https://doi.org/10.17679/inuefd.1494991
• Şahinalp, M. S. (2024). Covid-19 pandemisi döneminde Türkiye’de yaşanan boşanmalar üzerine bir değerlendirme. Firat University Journal of Social Sciences, 34(3), 1115-1130. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1499734
• Şirin, T. (2024). Sosyal yardım alan düşük gelirli ailelerde sosyal değerler ve psikolojik iyi oluşun evlilik yaşam doyumu üzerindeki yordayıcı etkisi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 24(2),815-840. https://doi.org/10.33415/daad.1486599.
• Taşdemir, M. (2022). Boşanma sürecindeki bireylerin empatik eğilim düzeyleri ve çatışma çözme stillerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
• Tezer, E. (1996). Evlilik ilişkisinden sağlanan doyum: Evlilik Yaşamı Ölçeği. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7), 1-7. https://doi.org/10.17066/pdrd.19981
• Ul-Haq, J., Mushtaq, S., Visas, H. & Hye, Q. M. A. (2023). Does economic stress matter for the rising divorce rate in China? A provincial perspective. Nurture, 17(1), 18-28. https://doi.org/10.55951/nurture.v17i1.142.
• Üzerek, İ. & Şarlak, D. (2022). Evli bireylerde erken dönem uyumsuz şemalar ve sorun çözme becerilerinin evlilik doyumu ile ilişkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 33(4), 1067-1083. https://doi.org/10.33417/tsh.1019169
• Volkova, M. (2017). Rusya ve Avrupa'da yaşam doyumu faktörlerinin belirlenmesi. Sosyal Politika ve Sosyoloji Dergisi. 16(5).
• Yárnoz Yaben, S. (2010). Attachment style and adjustment to divorce. The Spanish Journal of Psychology, 13(1), 210-219.
• Yaşa, C. & Yıldırım, M. S. Ö. (2019). Ebeveynleri boşanmış yetişkin bireylerin kişilerarası ilişkilerinde bağlanma modelleri ile ayrılma kaygısının ilişkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 267–278. https://doi.org/10.18506/anemon.455383
• Yetim, Ü. (1993). Life satisfaction: A study based on the organization of personal projects. Social Indicators Research, 29, 277-289.
• Yetim, U. (1991). Reliability and Validity of Satisfaction with Life Scale in Turkish form (in Turkish). Paper presented to the 6th National Psychology Conference, Istanbul, Turkey. In the state of Art Lectures of 6th National Psychology Conference Book, 200-206, Istanbul University Publication.
• Yiğit, Z. (2024). Evli bireylerin yaşam ve evlilik doyumları ile boşanma eğilimi arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Lefke Avrupa Üniversitesi, Lefke.
• Yıldırım, N. (2004). Türkiye’de Boşanma ve Sebepleri. Bilig, (28), 59-81.
• Yıldız, M. A. & Baytemir, K. (2016). Evli bireylerde evlilik doyumu ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide benlik saygısının aracılığı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 67-80. https://doi.org/10.17679/iuefd.1718162
• Yıldız, M. A. & Çevik, G. (2016). Evli bireylerin evlilik doyumlarının ve yaşam doyumlarının ince¬lenmesi. International Journal of Human Sciences, 13(1), 227-242.
• Yılmaz, G., Keser, A. & Yorgun, S., (2010). Konaklama işletmelerinde çalışan sendika üyelerinin iş ve yaşam doyumunu belirlemeye yönelik bir alan araştırması. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 6(1), 87-107.
• Yuca, G. & Beydağ, K. D. (2021). Kalp hastalığı olan kadınların evlilik doyumu ve eş desteğini etkileyen faktörler. Sağlık ve Toplum. 31(1), 110-118. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/452979?view=ris&download=452979.ris
• Zara, A. (2013). Kadınlar, Erkekler ve Çocuklar İçin Boşanma Terapisi. Ankara: İmge Kitapevi Yayınları.
• Zhumgalbekov, A. & Efilti, E. (2023). Evli bireylerin evlilik uyumu ve yaşam doyumunun incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-15. https://doi.org/10.38151/akef.2023.41