Katıksız Bir İrade Yarışı: Aristophanes’in Atlılar Oyununda Demokratik Rejimin Reformlarla Düzeltilebileceğine İlişkin Beklentisi Üzerine

Year 2023, Issue: 1, 95 - 115, 28.04.2023

Deniz Kundakçı

Abstract

Atlılar oyununa yansıdığı şekliyle Aristophanes’e göre, Atina demokratik rejimi mevcut tüm kusurları ve demos’un aldığı yanlış kararlara rağmen; düzeltilemez yapısal problemlere sahip değildir. Rejim, özellikle Perikles sonrasında, kent idaresinde daha önce hiç söz sahibi olmamış ve ticari etkinliklerle sonradan zenginleşen yeni toplumsal tabakaların yönetiminde büyük bir yara almaktadır. Başta Kleon olmak üzere kendisini demos ile özdeşleştiren; ancak demos’a önderlik etmek veya kamu yararını düşünmek yerine; sadece kendi çıkar ve kazançlarını düşünen demagoglar, yönetimin hâlihazırdaki problemli durumunun temel sebebi olarak görülmektedir. Demos, seçilen yanlış liderler tarafından aldatılmaktadır. Aristophanes Atlılar oyununda komedya türünün kendine has özelliklerini de kullanarak bir yandan seçilmiş bu halk liderlerini çeşitli gerekçelerle tahkir etmekte; diğer yandan da Atina idaresinin eski zamanlardaki görkemine kavuşabilmesi için reformcu bir tutum sergilenmesi gerektiğine inanmaktadır. Reformun genel içeriği ise, demos’un Atina’yı ihtişamlı tarihi boyunca destekleyen soylu sınıflara yüzünü dönmesi ve Kleon gibi yeni tip liderlere ise bir an önce sırt çevirmesinden oluşmaktadır. Atlılar bu açıdan bir yandan iktidarı temsil eden politik sınıflar arası kırılmaya işaret ederken, diğer yandan da yeni tip politikacı tipolojisinin eleştirisine soyunmaktadır. Bu makalede, seçkin Atinalı bir şair olarak Aristophanes’in, Atlılar komedyasından hareketle Atina idaresinin M.Ö. 5. yüzyıldaki politik durumu ve şairin idareye yönelik beklentileri sorgulanmaya çalışılacaktır.

Keywords

Paflagonyalı, Sosis Satıcısı, Aristophanes, Atina Demokrasisi, Atlılar

References

• Antik Kaynaklar
• Aristoph. Eccl. (=Aristophanes, Ecclesiazusae). Kullanılan Metin ve Çeviri: Aristophanes. (1924). Ecclesiazusae. (B. B. Rogers, Trans.). London: Loeb Classical Library.
• Aristoph. Eir. (= Aristophanes, Eirene). Kullanılan Metin ve Çeviri: Aristophanes. (2009). Barış. (Y. Onay, Çev.). İstanbul: Mitos-Boyut.
• Aristoph. Nub. (= Aristophanes, Nubes). Kullanılan Metin ve Çeviri: Aristophanes. (2010). Bulutlar. (F. Akderin, Çev.). İstanbul: Mitos Boyut.
• Aristoph. Akh. (=Aristophanes, Akharneis). Kullanılan Metin ve Çeviri: Aristophanes. (2016). Kömürcüler. (A. Erhat & S. Eyüboğlu, Çev.). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Aristoph. Hip. (= Aristophanes, Hippeis). Kullanılan Metin ve Çeviri: Aristophanes. (2019). Atlılar. D. Kundakçı (Ed), (S. Cengiz, Çev). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Aristot. Eth. Nic. ( = Aristotle, Ethica Nicomachea). Kullanılan Metin ve Çeviri: Aristoteles. (2011). Nikomakhos’a Etik. (S. Babür, Çev.). Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Aristot. Poet. (= Aristoteles, Poetika) Kullanılan Metin ve Çeviri: Aristoteles. (2014). Poetika. (E. Aktan, Çev.). Ankara: Alter Yayınları.
• Aristot. Ath. Pol. (= Aristoteles, Athenaion Politeia) Kullanılan Metin ve Çeviri: Aristoteles. (2016). Atinalıların Devleti. (A. Çokona, Çev.). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Ksen. Const. Ath. (= Ksenophon, Respublica Athenaion). Kullanılan Metin ve Çeviri: Ksenophon. (2021). Atinalıların Devleti. (O. Demir, Çev.). İstanbul: Pinhan.
• Pl. Phlb. (= Plato, Philebos). Kullanılan Metin ve Çeviri: Plato. (1975). Philebus. (J.C.B. Gosling, Trans.). Oxford: Clarendon Press.
• Pl. Gorg. (= Plato, Gorgias). Kullanılan Metin ve Çeviri: Platon. (2017). Gorgias. (A. Cemgil. Çev.). Diyaloglar içinde (ss. 47-135). İstanbul: Remzi Yayınları.
• Plut. Nic. (= Plutarchos, Nicias). Kullanılan Metin ve Çeviri: Plutarchos. (1932). Nicias. (B. Perrin, Trans.). Plutarch’ Lives Vol. III içinde (ss. 207-311). London: Harvard University Press.
• Plut. Alev. (= Plutarchos, Flamininus). Kullanılan Metin ve Çeviri: Plutarchos. (1959). Flamininus. (B. Perrin, Trans.). Plutarch’ Lives Vol. X içinde (ss. 321-385). London: Harvard University Press.
• Thuk. (= Thukydides). Kullanılan Metin ve Çeviri: Thukydides. (2017). Peloponnesos Savaşları. (F. Akderin, Çev.). İstanbul: Belge Yayınları.
• Modern Literatür
• Barlett, R. C. (2020). Against Demagogues, What Aristophanes Can Teach Us About The Perils of Populism and The Fate of Democracy. California: University of California Press.
• Croix, S. G. E. M. (1972). The Origins of the Peloponnesian War. London: Duckworth Company.
• Croix, S. G. E. M. (1996). The Political Outlook of Aristophanes. E. Segal (Ed.), Oxford Readings in Aristophanes içinde (ss. 42-64). New York: Oxford University Press.
• Croix, S. G. E. M. (2013). Antik Yunan Dünyasında Sınıf Mücadelesi. (Ç. Sümer, Çev.), İstanbul: Yordam Yayınları.
• David, J. (1984). Aristophanes and Athenian Society of the Early Fourth Century B.C. Netherlands: Haifa University Press.
• Dearden, C. W. (1976). The Stage of Aristophanes. London: The Athlone Presss.
• Eco, U. (Ed.). (2011). Antik Yunan. (L. T. Basmacı, Çev.), İstanbul: Alfa Yayınları.
• Edmunds, L. (1987). The Aristophanic Cleon’s ‘Disturbance’ of Athens. The American Journal of Philology (108) 2, 233-263.
• Gomme, A. W. (1938). Aristophanes and Politics. The Classical Review (52) 3, 97-109.
• Henderson, J. (1990). Comic hero versus political élite. A. H. Sommerstein, S. Halliwell, J. Henderson, B. Zimmermann (Ed.), Tragedy, Comedy and the Polis içinde (ss. 307-320). Bari: Levante Editori.
• Henderson, J. (1996). The Demos and the Comic Competition. E. Segal (Ed.), Oxford Reading in Aristophanes içinde (ss. 65-97). Oxford: Oxford University Press.
• Hubbard, T. K. (1991). The Mask of Comedy, Aristophanes and the Intertextual Parabasis. New York: Cornell University Press.
• Imperio, O. (2020). Aristophanes’ Political Comedies and (Bad?) Imitations. Aristophanes and Politics içinde (ss. 90-112). Boston: Brill.
• Kanavou, N. (2011). Knight. Aristophanes’ Comedy of Names içinde (ss. 49-66). Göttingen: De Gruyter.
• Kundakçı, D. (2018). Aristophanes ve Kadınlar Meclis’te: Atina Demokrasisinin Fantastik Bir Değerlendirmesi. Mediterranean Journal of Humanities (8) 1, 259-274.
• Kutlu, A. (2021). Aristoteles’in Demokrasi Eleştirisinin Güncelliği. felsefelogos (77) 2, 87-104.
• Laclau, E. (2007). Popülist Akıl Üzerine. (N. B. Çelik, Çev.). Ankara: Epos Yayınları.
• MacDowell, M. D. (1995). Aristophanes and Athens, An Introduction to the Plays Oxford: Oxford University Press.
• Nelson, S. (2016). Oedipus Tyrannos and Knight: Oracles, Divine and Human. Aristophanes and His Tragic Muse içinde (ss. 177-203). Danvers: Brill Publishing.
• Osborne, R. (2020). Politics and Laughter: the Case of Aristophanes’ Knights. Aristophanes and Politics içinde (ss. 24-44). Boston: Brill.
• Rhodes, P. J. (2017). Antik Yunan Kısa Tarihi. (C. Atay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sidwell, K. (2009). Aristophanes the Democrat. Cambridge: Cambridge University Press.
• Vickers, Michael J. (1997). Perikles on Stage, Political Comedy in Aristophanes Early Plays. Austin: University of Texas Press.
• Zimmermann, B. (2017). Antik Yunan Komedyaları. (A. Selen, Çev.). İstanbul: Mitos Boyut Yayınları.