Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri, Okullarda Karara Katılım ve Örgütsel Öğrenme Arasındaki İlişkiler

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 2, 209 - 224, 20.12.2017

Esra Karabağ Köse , Nezahat Güçlü

Öz

Bu araştırmada, ilköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin görüşlerine

göre, okul müdürlerinin liderlik stilleri ve okullarda karara katılım ile örgütsel

öğrenme arasındaki ilişkiler incelenmiştir. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı bu

araştırmaya ilköğretim okullarında görev yapan toplam 565 öğretmen katılmıştır.

Araştırmada ölçme aracı olarak; “Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği, “Karara Katılım

Ölçeği” ve “Öğrenen Örgütlerin Boyutları Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma

verilerinin analizinde betimsel analizlerle birlikte, korelasyon analizi ve çoklu

regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; liderlik stilleri, karara katılım

ve örgütsel öğrenme değişkenleri arasında anlamlı ilişkiler olduğu sonucuna

ulaşılmıştır. Regresyon analizi sonuçları, liderlik stilleri ve karara katılımın örgütsel

öğrenmenin anlamlı birer yordayıcısı olduğunu göstermektedir. Araştırma

sonuçlarına göre, yönetsel süreçlerde okulların karar alanlarının genişletilmesi ve

karara katılım mekanizmalarının güçlendirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Liderlik stilleri, karara katılım, örgütsel öğrenme

The Relationships between Leadership Styles of School Principals, Participatory Decision Making and Organizational Learning

Öz

This study examines the impact of leadership styles and participatory decision

making on the organizational learning according to the views of teachers. Using the

associational research model, the study included totally 565 teachers employed in

primary schools. In the study, “Multi-Factor Leadership Scale”, scale of “Participate

in Decision” and “Scale for the Dimensions of Learning Organizations” were used

as measurement instruments. As well as descriptive analyses, correlation analysis

and multiple regression analysis were used in analysing the data. As a result of the

study; it was observed that there were significant relationships between the variables

of transformational leadership, transactional leadership, decision making and

organizational learning. The results of the regression analysis show that the

leadership styles and participatory decision making are both significant predictors of

organizational learning. According to results of the study it is recommended to

increase the authorisation of the schools and strength participative decision making

in the schools.

Anahtar Kelimeler

Leadership styles, participatory decision making, organizational learning.

Kaynakça

• Aieman, A. A. (2013). The Relationship between Decision Making Styles and Leadership Styles among Public Schools Principals. International Education Studies, 6 (7), 100- 110.
• Akgün, A.E., Keskin H., Günsel, A. (2009). Bilgi Yönetimi ve Öğrenen Örgütler, Ankara: Efil Yayınevi.
• Aydın, M. (2005). Eğitim Yönetimi. Ankara: Hatipoğlu Yayıncılık.
• Balay, R. (2012). Effect of Learning Organization Perception to the Organizational Commitment: A Comparison between Private and Public University. Educational Sciences: Theory and Practice, 12 (4), 2474-2486
• Balkan, D. (2016). İşletmeler için Yeni Bir Performans Ölçüm Sistemi Tasarımı ve Web Tabanlı Karar Destek Sistemi. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bass, B. (1990). From transactional to transformational leadership learning to share vision. Organizational Dynamics, 18 (3), 19-31.
• Bass, B. M. & Avolio, B. J. (1995). MLQ-Multifactor Leadership Questionnairre. California: Mind Garden.
• Bogosian, R. (2012). Engaging Organizational Voice: A Phenomenological Study of Employees’ Lived Experiences of Silence in Work Group Settings. Yayınlanmamış doktora tezi, The George Washington Üniversitesi, Washington.
• Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Can, H. (2005). Organizasyon ve Yönetim. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cemaloğlu, N. (2007a). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stillerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-112.
• Cemaloğlu, N. (2007b). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stillerinin Örgüt Sağlığı Üzerindeki Etkisi. TSA, 11(2), 165-194.
• Cemaloğlu, N. (2007c). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Yıldırma Arasındaki İlişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77-87.
• Chiva, R. And Alegre, J. (2009). Organizational Learning Capability and Job Satisfaction: An Empirical Assessment İn The Ceramic Tile İndustry British Journal of Management 20 (3), 323-340
• Cihangiroğlu, N.(2009). Örgütsel Bağlılığın Belirleyicileri Olarak Örgütsel Adalet ve Kararlara Katılım, Yayınlanmamış doktora tezi,, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Copeland, J. A. (1997). Transformational leadership and participation in decision-making in public schools. Yayınlanmamış yükseklisans tezi,. The University of New Burunswizk.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem.
• Dibbon, D.C. (1999). Asessing The organizational learning capacity of schools. Department of Theory and Policy Studies in Education, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Toronto Üniversitesi.
• Egan, T. M., Yang, B., & Bartlett, K. R. (2004). The effects of organizational learning culture and job satisfaction on motivation to transfer learning and turnover intention. Human Resource Development Quarterly, 15 (3), 279–301. DOI:10.1002/hrdq.1104
• Erdem, M., Uçar, İ.H. (2013). Learning Organization Perceptions in Elemantary Education in terms of Teachers and the Effect of Learning Organization on Organizational Commitment. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(3), 1527-1534.
• Garvin, D. A. (1993). Building a learning organization. Harvard Business Review, 75-85.
• Hannah, S. and Lester, P. (2009). A multilevel approach to building and leading learning organizations. The Leadership Quarterly, 20, 34-48.
• Hariri, H. Monypenny, R and Prideaux, M. (2016). Teacher-perceived principal leadership styles, decision-making styles and job satisfaction: how congruent are data from Indonesia with the Anglophile and Western literature? School Leadership & Management, 36 (1), 41-62. DOI: 13632434.2016.1160210
• Hariri, H. Monypenny, R and Prideaux, M. (2014). Leadership Styles and Decision-Making Styles in an Indonesian School Context. School Leadership & Management, 34 (3), 284-298. DOI: 13632434.2013.849678
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi-teori, araştırma ve uygulama. (Çev. Ed. Selahattin Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Hsiao, H.C., Chang, J.C. (2011) The role of organizational learning in transformational leadership and organizational innovation. Asia Pacific Education Review, 12, 621– 631 DOI 10.1007/s12564-011-9165-x.
• İlmez, M . ( 2010). Bir Kamu Kurumundaki Görevli Yöneticilerin Ve Çalışanların Liderlik Stilleri ile Karar Verme Stilleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ufuk üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İmran, M.K., İlyas, M., Aslam, U. And Rahman, U.U. (2016). Organizational learning through transformational leadership, The Learning Organization, 23 (4), 232-248. DOI: 10.1108/TLO-09-2015-0053
• Johnson, J. R. (2002). Leading the learning organization: portrait of four leaders. Leadership and Organization Development Journal, 23 (5), 241-249.
• Kale, M. (2003). Liselerin örgütsel öğrenme düzeylerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Koçel, T. (2003). İşletme yöneticiliği. (9. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Kurland, H., Hilla Peretz, H. and Lazarowitz, R. H. (2010). Leadership style and organizational learning: The mediate effect of school vision, Journal of Educational Administration, 48 (1), 7-30.
• Köse, E. (2017). Yöneticilerin karar verme yetkinliğinin yönetsel performans üzerindeki etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Kumar, N. (2005). Assessing the learning culture and performance of educational institutions. Performance Improvement. 44 (9), 27-32.
• Lopez, S. P., Peon, J. M. M., and Ordas, C. J. V. (2005). Organizational learning as a determining factor in business performance. The Learning Organization, 12 (3), 227- 245.
• McCamy, J. L. (1947). An analysis of the process of decision-makings. Public Administration Review, 7 (1).
• Oğuz, E. (2008). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Karar Verme Stilleri Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Okçu, V. (2011). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları ve Yıldırma Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişkileri İncelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Özdemir, A. (2016). Yükseköğretim kurumlarında stratejik yönetim için bulanık karar verme tabanlı balanced scorecard yaklaşımı ve bir model önerisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özdemir, S. ve Cemaloğlu, N. (2000). Eğitimde örgütsel yenileşme ve karara katılma. Milli Eğitim Dergisi, Sayı 146.
• Özdemir, S., Karadağ, N ve Kılınç, A.Ç. (2013).Öğrenen Örgütlerde Liderlik: Okul Müdürleri Üzerine Nitel Bir Araştırma. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 14(2). 17-34
• Özden, Y. (2005). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem A.
• Özdoğru, M. (2012).İlköğretim okulu öğretmenlerinin karara katılma durumları ve istekleri ile iş motivasyonları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bolu
• Par, A. (2017). Satış Yöneticilerinin Liderlik ve Karar Alma Tarzlarının Performanslarına etkileri. Yayınlanmamış doktora tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Pfeffer, J. (1999). Güç merkezli yönetim: Örgütlerde politika ve nüfuz. (Çeviri: Özsayar, E). İstanbul Boyner Holding yayınları.
• Senge, M. P. (2006). Beşinci disiplin (Çev. A. İldeniz ve A. Doğukan). İstanbul: Yapı Kredi.
• Siegel, A, L,,& Ruh, R. A, (1973). Job involvement, participation in decision making, personal background, and job behavior. Organizational Rehavior and Human Performance, 9, 318-327
• Silins, H. and Mulford, B. (2004). Schools as learning organizations: Effects of teacher leadership and student outcomes. School Effectiveness and School Improvement, 1(3), 443-466.
• Taşcı, D. ve Koç, U. (2007). Örgütsel vatandaşlık davranışı - örgütsel öğrenme değerleri ilişkisi: akademisyenler üzerinde görgül bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,7 (2), 373-382.
• Taşkın, K. (2016). Belirsizlik Durumlarında Karar Verme İşleminin Dinamik Boyutu. Yayınlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilişim Enstitüsü. Ankara.
• Tibet, B. (2015). Predictors of Organizational Learning Capability in Primary And Secondary Schools, Yayınlanmamış doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Tortop, N, İşbir, E.G ve Aykaç, B. (1999). Yönetim Bilimi. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Tosun, K. (1992). İşletme Yönetimi: Genel Esaslar, Ankara: Savaş Yayınları.
• Yalçın. M. (2016). Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Örgütü Yöneticilerinin Öz Yeterlilik Düzeylerinin Karar Verme Stilleri ile Arasındaki İlişkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Yavaş, T. (2012). Ortaöğretim Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerinin Öğrenilmiş Çaresizlik, Tükenmişlik ve Öz-Yeterlik Algılarının Örgütsel Öğrenme Düzeylerine Etkileri. Yayınlanmamış doktora tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Elazığ.