“Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri” ve “Eğitim Teknolojileri” Alanlarında Yazılan Yüksek Lisans ve Doktora Tezlerinin Araştırma Eğilimleri: 2013-2018 Döneminin Bir Görüntüsü

Yıl 2020, Cilt: 39 Sayı: 1, 69 - 82, 30.06.2020

Emel Töngel Arif Aydın , Mehmet Kara , Recep Çakır

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de 2013 ve 2018
yılları arasında Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi alanında yazılmış
olan yüksek lisans ve doktora tezlerinin içerik ve yöntem açısından genel
eğilimlerinin belirlenmesidir. Bu amaçla, Yükseköğretim Kurulu ulusal tez
merkezi veri tabanında, Eğitim Teknolojisi ve Bilgisayar ve Öğretim
Teknolojileri Eğitimi alanlarında yayınlanan yüksek lisans ve doktora tezleri
doküman incelemesi yöntemiyle analiz edilmiştir. Toplam 190 yüksek lisans ve
doktora tezi analize dahil edilmiştir. Elde edilen bulgular betimsel olarak
sunulmuştur. Araştırmanın sonuçlarına göre, medya ve öğrenci çıktıları en çok
incelenen araştırma konusudur. En çok araştırılan medya ise web-tabanlı öğrenme
ortamlarıdır. Araştırma deseni bakımından; karma yöntem kullanan tezlerin
sayısı artış eğilimindeyken, tarama ve deneysel çalışmalar da popülerliğini
sürdürmektedir. Üniversite öğrencileri en çok hedeflenen araştırma evreni
olurken, uygun örnekleme stratejisi ise en çok kullanılan katılımcı belirleme
stratejisi olmuştur. En çok kullanılan araştırma deseni olan deneysel desen
daha çok medya çalışmalarında kullanılmıştır. En çok kullanılan araştırma
desenlerinden, karma yöntem daha çok öğrenci çıktılarıyla ilgili çalışmalarda
kullanılırken, tarama yöntemi öğrenci değişkenleriyle ilgili çalışmalarda
kullanılmıştır. Web tabanlı öğrenme ortamları ile ilgili çalışmalar daha çok
üniversite öğrencilerinin katılımıyla yapılırken, bilişim teknolojileri ile
ilgili çalışmalar daha çok ilkokul, ortaokul ve lise öğrencileriyle
yapılmıştır. İlgili çalışmalara göre; medyayı konu edinen çalışmalar ve tarama
ve deneysel desen kullanan çalışmalar popülerliğini sürdürürken, karma yöntem
kullanan araştırmalar artış eğilimindedir. Ayrıca, halen nicel yöntemler, nitel
yöntemlere göre daha çok tercih edilmektedir. Tezler daha çok ders düzeyinde
öğrenme ve öğretim gibi mikro düzeyde yapılırken, organizasyon, kültür ve
politika gibi makro düzeyde konular çok az araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim Teknolojisi, Öğretim Teknolojisi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi, Araştırma Eğilimleri

Kaynakça

• Alkan, A. (2013). Türkiye’de Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalında Yapılan Doktora Tezlerinin İncelenmesi. VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 184-188. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları, No: 95.
• Alpan, G. (2008). Görsel okuryazarlık ve öğretim teknolojisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2). 74-10. dergipark.gov.tr/yyuefd/issue/13714/166034 adresinden alınmıştır.
• Aslan, Ö. (2006). Öğrenmenin Yeni Yolu: E-Öğrenme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 16(2). 121-131. web.firat.edu.tr/sosyalbil/dergi/arsiv/cilt16/sayi2/121-131.pdf adresinden alınmıştır.
• Atıcı, B., & Yıldırım, S. (2010). Web 2.0 Uygulamalarının E-Öğrenmeye Etkisi. XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Muğla Üniversitesi, 10-12. ab.org.tr/ab10/kitap/atici_yildirim_AB10.pdf adresinden alınmıştır.
• Aydın, F., & Kara, F. N. (2013). Öğretmen Adaylarının Teknolojiye Yönelik Tutumları: Ölçek Geliştirme Çalışması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 10(4), 103-118. http://www.tused.org/internet/tused/ARCHIVE/v10/i4/tusedv10i4s5.pdf adresinden alınmıştır.
• Cabı, E. (2016). Dijital Teknolojiye Yönelik Tutum Ölçeği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1229-1244. http://dergipark.gov.tr/kefdergi/issue/22607/241629 adresinden alınmıştır.
• Caffarella, E. P. (1999, February). The major themes and trends in doctoral dissertation research in educational technology from 1977 through 1998. In Proceedings of selected research and development papers presented at the national convention of the Association for Educational Communications and Technology (AECT), Houston, TX, pp. 483–490. files.eric.ed.gov/fulltext/ED436178.pdf adresinden alınmıştır.
• Çağıltay, K., & Göktaş, Y. (Eds.). (2016). Öğretim Teknolojilerinin Temelleri: Teoriler, Araştırmalar, Eğilimler (Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 2.Baskı). Pegem Akademi.
• Çakır, H., Çebi, A., & Özcan, S. (2013). BÖTE nedir? Nasıl tanımlanır? Okul müzesiyle başlayan serüvenden insan performans teknolojilerine uzanan yolculuk. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 3(2), 102-111. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/71809 adresinden alınmıştır.
• Çavas, B., Çavas, P. H., & Can, B. T. (2004). Egitimde Sanal Gerceklik. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(4).110-116. tojet.net/articles/v3i4/3415.pdf adresinden alınmıştır.
• Çetinkaya, H. H., & Akçay, M. (2013). Eğitim ortamlarında arttırılmış gerçeklik uygulamaları. Akademik Bilişim Kongresi, Antalya, 11, 2015. https://ab.org.tr/ab13/kitap/cetinkaya_akcay_AB13.pdf adresinden alınmıştır.
• Duran, N., Önal, A., & Kurtuluş, C. (2006). E-Öğrenme ve Kurumsal Eğitimde Yeni Yaklaşım Öğrenim Yönetim Sistemleri. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Pamukkale Üniversitesi, 9-11 Şubat, Denizli. ab.org.tr/ab06/bildiri/165.pdf adresinden alınmıştır.
• Erdoğmuş, F. U., & Çağıltay, K. (2009). Türkiye’de Eğitim Teknolojileri Alanında Yapılan Master ve Doktora Tezlerinde Genel Eğilimler. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri Harran Üniversitesi.11-13 Şubat. Şanlıurfa. ab.org.tr/ab09/bildiri/130.pdf adresinden alınmıştır.
• Göktaş, Y., Küçük, S., Aydemir, M., Telli, E., Arpacık, Ö., Yıldırım, G., & Reisoğlu, İ. (2012). Türkiye’de eğitim teknolojileri araştırmalarındaki eğilimler: 2000-2009 dönemi makalelerinin içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 177-199.
• Gülseçen, S., Gürsul, F., Bayrakdar, B., Çilengir, S., & Canım, S. (2010). Yeni nesil mobil öğrenme aracı: Podcast. XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Muğla Üniversitesi, 10-12. ab.org.tr/ab10/kitap/gulsecen_gursul_AB10.pdf adresinden alınmıştır.
• Januszewski, A., & Molenda, M. (Eds.). (2013). Educational technology: A definition with commentary. New York, USA: Routledge.
• Karadağ, E. (2009). Eğitim Bilimleri Alanında Yapılmış Doktora Tezlerinin Tematik Açıdan İncelemesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 75-87. dergipark.gov.tr/download/article-file/15564 adresinden alınmıştır.
• Karademirci, A. H. (2010). Öğretim Teknolojileri: Tanımı ve Tarihsel Gelişimine Yeniden Bakmak. Akademik Bilişim’10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri. 10- 12 Şubat 2010. Muğla Üniversitesi. ab.org.tr/ab10/bildiri/190.pdf adresinden alınmıştır.
• Reiser, R. A. (2001). A History of Instructional Design and Technology: Part I: A History Of İnstructional Media. Educational Technology Research and Development, 49(1), 53-64. doi:10.1007/BF02504506
• Reiser, R. A. (2007). What field did you say you were in? Defining and naming our field. Trends and issues in instructional design and technology, (3rd ed., pp. 1–7). Boston: Pearson.
• Saettler, P. (1968). A History of Instructional Technology. New York: McGraw-Hill
• Şimşek, A., Özdamar, N., Becit, G., Kılıçer, K., Akbulut, Y., & Yıldırım, Y. (2008). Türkiye’deki Eğitim Teknolojisi Araştırmalarında Güncel Eğilimler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 439-458. http://dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed/article/view/427 adresinden alınmıştır.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık