Toplumcu edebiyat bağlamında eleştirel gerçekçiliğin Türk edebiyatına uygulan(ama)ması

Year 2019, Issue: 15, 160 - 166, 21.06.2019

Secaattin Tural

https://doi.org/10.29000/rumelide.580489

Cited By: 3

Abstract

Türk edebiyatının en önemli sorunlarından birinin
toplumcu gerçekçilerin kendi dışındaki edebi yönelimleri edebiyat dışı sayması
olduğunu söyleyebiliriz. Hatta bu yadsımanın Marksist dünya görüşüne dayanan
Toplumcuların kendi aralarında yaptıkları bazı tartışmalara da yol açtığı
bilinmektedir. Öncelikle Toplumcu gerçekçiliğin temelinde toplumculuğun gerekli
ve yeterli bir şart olduğu düşüncesinin bulunduğu unutulmamalıdır. Bir eserin
sanat değerini sağlayan, Marksist bir dünya görüşünü içeren politik bir tavır
ve buna bağlı olarak toplumdaki sınıf çatışmasını öne çıkararak ideal
kahramanlar yaratmak ve nihayetinde işçi sınıfının zaferini ilan edecek olan
sosyalist bir dünyanın romantik imgelerini üretmektir. Bu hususa özellikle ünlü
Marksist kuramcı Georg Lukacs dikkat çeker. Her tarihsel dönemin bunalımların,
yıkımların ve yeniden doğuşların çelişik birliğinden oluştuğunu belirten
Lukacs, toplumcu olmayan Balzac’ın kralcı feodal Fransa’nın kusurlarını ve
acımasızlığını görkemli bir dille anlattığına vurgu yaparak Eleştirel gerçekçiliğin
temellerini atar. Lukacs’a göre Balzac ve Tolstoy gibi yazarlar, hakikate karşı
duydukları arzu nedeniyle yaratmış oldukları karakterler ve olayları işlerken
kendi dünya görüşleri ve inançlarıyla aykırı düşmeyi bile göze alarak estetiği
de ihmal etmeden içtenlik ve dürüstlükle sosyal hayattaki adaletsizlikleri,
eşitsizlikleri ve sömürüyü eserlerine yansıtırlar. Türk edebiyatında toplumcu
gerçekçiler, dünya görüşleri nedeniyle dışladıkları Mehmet Akif, Peyami Safa,
Ahmet Hamdi Tanpınar gibi yazarlarımıza ideolojik hasımlık yerine
hısımlıkla  bakabilseler, toplumcuların
işlemiş oldukları temalara, sosyalist dünya görüşü ile olmasa da hiç de yabancı
olmadıklarını göreceklerdir. Toplumcu gerçekçiler yalnızca gerici olarak kabul
ettikleri yukarıdaki isimler dışında Servet-i Fünun başta olmak üzere Garip ve
İkinci Yeni şiiri hakkında da benzer düşünceler ileri sürmüşlerdir. Halbuki
eleştirel gerçekçilik kuramıyla bakabilseler adı geçen yazarların toplumsal
hayatta kendini gösteren bir takım eşitsizlikleri ve adaletsizlikleri belki
farkında bile olmadan eserlerine yansıttıklarını görebileceklerdir.

Keywords

Turkish literature, socialist literature, critical reality

References

• Bezirci, A. (1986). İkinci Yeni Olayı. İstanbul: Su. İlhan, A. (2004). Gerçekçilik Savaşı. İstanbul: İş Bankası. Kantarcıoğlu, S. (2009). Edebiyat Akımları. İstanbul: Paradigma. Karaca, A. (2005). İkinci Yeni Poetikası. Ankara: Hece. Kıvılcımlı, H. (1978). Edebiyatı Cedide’nin Otopsisi. İstanbul: Çağrı. Lukacs, G. (1987). Avrupa Gerçekçiliği. İstanbul: Payel. Moran, B. (1994). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: Cem. Oktay, A. (1986). Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları. İstanbul: BFS. Tanpınar, A. H. (2013). Huzur. İstanbul: Dergah.