Ayla Kutlu’nun Kaçış romanında modernist izlekler

Year 2020, Issue: 20, 218 - 241, 21.09.2020

Yaşar Şimşek

https://doi.org/10.29000/rumelide.791380

Abstract

1970’lerin ikinci yarısında kitap tanıtım yazılarıyla edebiyat dünyasına adım atan Ayla Kutlu, Türk edebiyatında romanları, öyküleri ve çocuklara yönelik yazdığı kitaplar ile tanınmıştır. Yazar, Türkiye’nin tarihsel süreç içinde geçirdiği toplumsal ve siyasal değişimleri işlediği roman ve öykülerinde ülkenin belirli dönemlerine ışık tutmuştur. Gelenek ile modernizmin yansımalarına birlikte yer verdiği eserlerinde belgin dili, gözlem gücü ve psikolojik tahlilleriyle dikkati çekmiştir. Aynı zamanda siyasi çatışmalar, toplumsal çalkantılar ve sosyal meseleler içinde sarsılan bireyi ve onun bunalımını ele almıştır. Yazarın 1979’da yayınlanan Kaçış romanı da toplumsal meseleler ve geleneksel olgular etrafında modern bireyin serüvenini ve bunalımını anlatmaktadır. Romanda modern hayat dolayımında kişilerin korkuları, çatışmaları ve ruhsal durumları ortaya konulur. Yazar, bütün bunları yaparken modernist romana özgü kavram ve izleklere eserinde yer verir. Bu anlamda romanda sorgulama, bunalım, kaçış, yalnızlık, yabancılaşma, belirsizlik gibi izlekler etrafında modern bireyin açmazları anlatılır. Bu çalışmada Ayla Kutlu’nun Kaçış romanı, modernizmin yansımaları bağlamında modernist romana özgü izlekler açısından incelenmiştir. Yazıda öncelikle modernizm, modernist sanat ve modernist roman hakkında bilgi verilmiş, modernist romanın içerik, anlatım ve teknik özellikleri üzerinde durulmuştur. Ardından yazarın sanat yaşamı ve eserleri hakkında kısa bir bilgi verilerek modernist romana ilgisine ve eğilimine değinilmiştir. Sonrasında yazıya konu olan Kaçış romanı, modernist izlekler bağlamında çeşitli başlıklar altında değerlendirilmiştir. Sonuç kısmında elde edilen bulgular ışığında romanın içeriğine ve izleksel yönüne dair bir değerlendirme yapılmıştır. Kişilerin merkeze alındığı bir roman olan Kaçış, modern birey(ler)in psikolojik durumunu ve karmaşık hallerini yansıtan ve bunları da kaçış, bunalım, yabancılaşma, yalnızlık, sorgulama, belirsizlik, iletişimsizlik, korku ve kuşku gibi modernist romana özgü izlekler üzerinden işleyen bir eser hüviyeti taşımaktadır.

Keywords

Ayla Kutlu, Kaçış, modernizm, modernist roman, izlek, birey

Modernist themes in Ayla Kutlu’s Kaçış (Escape)

Abstract

Ayla Kutlu, who stepped into the world of literature with her blurbs in the second half of the 1970s, is known for her novels, stories, and books for children in Turkish literature. The author sheds light on specific periods of Turkey in her novels and stories, in which she discusses the social and political changes that Turkey has undergone during its historical process. In her works, which include the reflections of tradition and modernism together, she attracts attention with her clear language, observation power, and psychological analyses. She also describes the individual and her/his crisis, who is shaken by political conflicts, social turmoil, and issues. Her novel, Kaçış (Escape), published in 1979, also addresses the adventure and crisis of the modern individual around social issues and traditional phenomena. In the novel, the author reveals the fears, conflicts, and mental states of the characters because of modern life. While doing all these, the author includes modernist novel concepts and themes in her work. In this sense, the novel tells dilemmas of the modern individual around the themes such as questioning, crisis, escape, loneliness, alienation, and uncertainty. In this study, Ayla Kutlu's novel Kaçış has been examined in terms of themes specific to the modernist novel in the context of the reflections of modernism. The study first gives information about modernism, modernist art, and modernist novel and focuses on the content, expression, and technical features of the modernist novel. Then, it gives brief information about the author’s art life and works and touches on her interest in the modernist novel. Following this, the study assesses the novel Kaçış, which is the subject of the article, under various titles in the context of modernist themes. In the light of the findings in the conclusion part, it assesses the content and thematic aspect of the novel. Kaçış, a novel in which the characters are in the center, is a work that reflects the psychological state and complex states of the modern individual(s) and processes them based on modernist themes such as escape, crisis, alienation, loneliness, questioning, uncertainty, non-communication, fear, and doubt.

Keywords

Ayla Kutlu, Kaçış (Escape), modernism, modernist novel, theme, individual

References

• Atasü, Erendiz (2015). Benim Yazarlarım. İstanbul: Can Yayınları.
• Berman, Marshall (2013). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. (Çev. Ümit Altuğ, Bülent Peker). İstanbul: İletişim.
• Bezirci, A.- Taner, R. (2003). Seçme romanlar. (6. Baskı). İstanbul: Evrensel.
• Bilgin, N. (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü Kavramlar, Yaklaşımlar. İstanbul: Bağlam.
• Çetin, N. (2003). Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü.
• Childs, P.- Fowler, R. (2006). The Routledge Dictionary of Literary Terms. Abingdon: Routledge Publishing.
• Çopur, Gürhan (2018). “Ayla Kutlu’nun Romanlarında Yapı ve İzlek”. Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. Ardahan.
• Cuddon, J. A. (2013). Dictionary of Literary Terms and Literary Theory, (5th Edition). Malden: Wiley-Blackwell Publishing, p. 441-442.
• Ecevit, Y. (2001). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim.
• Judanis, Gregory (1998). Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür. (Çev. Tuncay Birkan). İstanbul: Metis..
• Kantarcıoğlu, S. (2007). Türk ve Dünya Romanlarında Modernizm. İstanbul: Paradigma.
• Karaca, T. N. (2006). Edebiyatımızın Kadın Kalemleri. Ankara: Vadi.
• Kutlu, A. (1994). Kadın Destanı. Ankara: Bilgi. Kutlu, A. (2002). Kaçış. Ankara: Bilgi Yayınları.
• Matz, J. (2004). The Modern Novel. Oxford: Blackwell Publishing.
• Moretti, F. (2005). Modern Epik. (Çev. Nurçin İleri-Mehmet Murat Şahin). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Naci, F. (2015). 100 Yılın Yüz Türk Romanı. İstanbul: İş Bankası Kültür.
• Paz, O. (1970). “Yalnızlığın Diyalektiği”. (Çev. Bozkurt Güvenç). Yeni Dergi, S. 65, s.104-116.
• Sazyek, H. (2008). Abdülhak Şinasi Hisar’ın Romanlarında Özel Yabancılaşma. Ankara: Akçağ.
• Sazyek, H. (2013). Roman Terimleri Sözlüğü. Ankara: Hece.
• Şimşek, Y. (2018). “Modernist Bir Roman Olarak Hiçbiryer”, Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, S. 15, s. 180-208.
• Turan, Y. Z. (2016). “Modernist Roman Olarak As I Lay Dying & Sessiz Ev”, Humanitas, S. 4(8), s. 353-366.
• Uslu Kaya, B. (2017). “Türk Romanında Safderun Alafranga, Ahlaksız Züppe, Kötücül Entelektüel”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi. Balıkesir.
• Yalçın, M. (Ed.). (2010). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi II. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yaşar, Ş. (2007). “Ayla Kutlu’nun Roman ve Hikâyelerinde Yapı İncelemesi’’. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Yeşil, Kâmil (2011). “Modernizmi Esas Alan Bir Yazar: Bilge Karasu, Modernist Bir Öykü: Odalardan Biri”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, S. 5, s. 165-176.
• Yürek, H. (2008). “Türk Romanında Modernist Etkinin Boyutları”, GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 28 (1), s. 187-202.
• Woolf, V. (1964). “Modern Roman”, Türk Dili- Roman Özel Sayısı II, (Çev. Akşit Göktürk), S. 159, s. 257-260.