Rusça-Türkçe dilleri arasında deyimlerin çevirilerine ilişkin sorunlar

Year 2021, Issue: Ö9, 460 - 469, 21.08.2021

Jale Coşkun

https://doi.org/10.29000/rumelide.983927

Abstract

Dil insan uygarlığının oluşması ve gelişmesinde en önemli unsurlarından biridir. İnsanlar dil aracılığıyla birbirleriyle ilişki kurar ve yine dil aracılığıyla çevrelerindeki dünyanın bilgisine ve bu bilgiyi biriktirme olanağına sahip olurlar. Diller arasındaki iletişim çeviri sayesinde gerçekleşir. Çeviri bir tür dillerin buluşma etkinliğidir. Geçmişten günümüze kültürler arası iletişim çeviri yolu ile sağlanmış ve sağlanmaya devam etmektedir. Çeviri etkinliğinde deyim çevirisinin özel ve özgün bir yeri vardır. Deyimler, bir dilin zenginliğini sağlayan en önemli dilsel yapıları arasındadır. Duyguların, düşüncelerin en çekici, en özlü anlatımını sağlayan dilsel öğelerin en ön sırasında yer alırlar. Her dilin sahip olduğu deyim varlığı, o dili konuşan toplulukların dünya görüşünü, ulusal kültürünü, geleneklerini, inançlarını ve bütün tarihini yansıtan en değerli bir dilsel miras, bir tür "mikro metin" lerdir. Deyimlerin varlığı, dile canlılık, renklilik ve esneklik kazandırır. Bu nedenle, deyimleri çevirirken, deyimin sadece kavramsal anlamını değil, aynı zamanda onun mecazi anlamını da okuyucuya iletebilmek çok önemlidir. Deyim çevirisi, söz konusu deyimi, erek dilde tam karşılığının olup olmadığını çözümleyerek, en doğru şekilde yorumlama becerisi gerektirir. Bu yapılamazsa çeşitli çeviri sorunlarıyla karşılaşılacak demektir. Deyim çevirisi, modern çeviri teorisi çerçevesinde geliştirilen en güç ve ilginç bir çeviri etkinliğidir. Bu güçlüklerin başlıca nedenlerinden biri, semantik yapılarının karmaşıklığıdır. Bu çalışmanın amacı, deyimlerin birebir çevirisinin hangi hatalara neden olabileceğini göstermek, deyim çevrilmesinde karşılaşılan sorunlara değinmek, kültürlerarası farklılıklardan dolayı öğrencilerin zorluk çektikleri deyim çeviri güçlüklerini aşmada onlara yardımcı olmak, Rusça Mütercim Tercümanlık bölümü öğrencisi olan ya da ana dili Türkçe olup Rusça öğrenen bütün öğrencilere, incelenen deyimleri daha iyi anlama ve yerinde kullanma becerisi kazandırmaktır.

Keywords

dil, çeviri sorunları, Rusça deyimler, Türkçe deyimler

Problems of idiom translation between Russian and Turkish languages

Abstract

Language is one of the most important element for the formation and development of human civilization. Humans contact each other through language, and again through language, they acquire the knowledge of the world around them and have the opportunity to accumulate this knowledge. Communication between languages occurs through translation. Translation is a kind of activity where languages meet. To this day, cross-cultural communication has been enabled through translation and continues to be so. Idiom translation has a special and distinctive place in the translation activity. Idioms are among the most vital linguistic structures that provide the wealth of a language. They are the most prominent linguistic elements that provide attractive and concise expression of emotions and thoughts. The idiom vocabulary that each language has is a kind of "microtext" and the most valuable linguistic heritage that reflects the worldview, national culture, traditions, beliefs and the entire history of the communities who speak that language. The presence of idioms gives the language vitality, colourfulness and flexibility. Therefore, when translating idioms, it is crucial to be able to convey to the reader not only the conceptual meaning of the idiom but also its metaphorical meaning. Idiom translation requires the ability to interpret that idiom most accurately by analyzing whether it has an equivalent in the target language. If this cannot be done, it means that various translation problems will be encountered. Idiom translation is the most powerful and interesting translation activity developed within the modern translation theory. One of the main reasons for these difficulties is the complexity of the idioms' semantic structure. This study aims to show the errors which the literal translation of idioms might cause, mention the problems encountered while translating idioms, assist the students in overcoming difficulties of idiom translation that occur due to cross-cultural differences, help the students of the Russian Translation and Interpreting department or those with Turkish as a native language and learning Russian acquire a better understanding of the idioms examined and the ability to use them correctly.

Keywords

Language, translation problems, Russian idioms, Turkish idioms

References

• Aksan, D. (1996). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara, Engin.
• Aksoy, Ö. A. (2000). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. Ankara, İnkılâp.
• Aygün, M. (2003). Türkçe ve Almanca’da "Göz" le İlgili Deyimlerin İncelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 13, Sayı:1, Elazığ
• Coşkun, J. (2020). Rusçanın Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Deyimlerin Öğretilmesi ve Önemi. 2 nd International Congress on Academic Studies in Philology s.143-149
• Demirezen, M. (1991). "Çeviride Kayıplar Sorunu". Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, S.1, s. 115-128
• Göktürk, A. (2013). Çeviri, Dillerin Dili. 10. Baskı, İstanbul, Yapı Kredi.
• Hengirmen, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara,Engin.
• İli, M. (2015). İngilizce Deyimlerin Türkçeye Çevirisinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Yolları, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl-7
• Кomissarov, V,N. (1990). Teoriya Perevoda (lingivistiçeskiye aspektı), М.
• Maslova, V.A. (2007). Lingvokulturologiya. Uçebnoye posobiye dlya studentov vısşih uçebnıh zavedeniy, Мoskova, İzdatelskiy çentr Akademiya , s. 87
• Ojegov, S.İ. (1986). Slovar Russkogo yazıka, Russkiy yazık, Moskova
• Suçin, M. H. (2013). Öteki Dilde Var Olmak. İstanbul, Say.
• Şanskıy, N. M. (1969). Frazeologiya Sovremennogo Russkogo Yazıka, Vısşaya şkola, Moskova
• Teliya, V. N. (1966). Çto Takoe Frazeologiya?, Nauka, Moskova
• Vardar, B. (1982). Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. Ankara, TDK Yayınları, 492
• Vınogradov, V. S. (2004). Perevod: Obşie i Leksiçeskie Voprosı. Universitet knijnıy dom, Moskova
• Yalçın,P. & Büyüksaraç, Z. (2017). Atasözü ve Deyim Çevirilerinin Mona Baker Çeviri Stratejilerine Göre İncelenmesi. International Journal of Languages’ Education and Teaching Volume 5, Issue 4, December, s.817-829
• Yücel, F. (2013). Çeviribilimin Paradigmaları Çeviri Seçkisi. İstanbul, Çanakkale Kitaplığı Akademi Yayın. No:9