Ötebay Turmanjanov’un şiirlerinde “emek” teması

Year 2023, Issue: 32, 381 - 394, 21.02.2023

Gül Banu Duman

https://doi.org/10.29000/rumelide.1253124

Abstract

Ötebay Turmanjanov, 1904 yılında iki yüzyılın kesiştiği acılı ve zor bir dönemde dünyaya gelmiştir. Çağdaş Kazak edebiyatının oluşum yıllarının filizlenmeye başladığı yıllar onun da çocukluk ve ilk gençlik dönemlerine denk gelir. Yirminci yüzyılın başları Türkistan coğrafyası için hızlı ve zorlu tarihi süreçlerin yaşandığı bir dönemdir. İşte böylesi zorlu bir dönemde dünyaya gelen, yokluk ve sefalet içerisinde büyüyen Turmanjanov, 1917 Ekim Devrimi ile başlayan reform rüzgarından nasibini almış, dilencilik yaptığı sokaklardan, eğitim reformu seferberliği ile yatılı okula yerleştirilip eğitim alma fırsatı bulmuştur. Turmanjanov bu zorlu şartların yetiştirdiği, çağdaş Kazak edebiyatının oluşumuna katkıları olan lirik bir şairdir. Çarlık Rusya’nın yıkılıp Sovyetler Birliği’nin kurulması ile oluşan yeni siyasi atmosfer dönemin bütün şairleri gibi Turmanjanov’u da etkilemiştir. Siyasi atmosferin yazar ve şairlere bir anlamda sipariş verdiği “emek” konusu o dönemin en çok ele alınan edebi konularından biridir. Bu çalışmada öncelikle uğradığı siyasi yasak ve sürgün sebebiyle yeterince tanınamamış fakat çağdaş Kazak edebiyatının oluşumuna değerli katkılar sunmuş Ötebay Turmanjanov’un hayatı ve edebi kişiliği hakkında bilgi verilecek, daha sonra şairin şiirlerinde “emek” teması üzerinde durulacaktır.

Keywords

Ötebay Turmanjanov, Kazak edebiyatı, şiirde “emek” teması

References

• Ahmetov Ş. (1963). Qazaq Sovet balalar ädebiyeti (Muğalimder üşin kömekşi quralı). Almatı: Oqu-Pedagogika.
• Ahmetov Ş. (1976). Qazaq Sovet balalar ädebiyeti. Almatı: Mektep.
• Biray N. (2018). “XX. Yüzyıl Kazak edebiyatı”. Türk dünyası çağdaş edebiyatları el kitabı. İstanbul: Kesit
• Ergöbekov K. (1992). Ötebay Turmanjanov. Almatı: Rauan
• Gökova Kurt Gözde (2019). Mağjan Jumabayev’in ilk şiir kitabı “Çolpan” metin-aktarma-dil ve üslup incelemesi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi
• https://en.m.wikipedia.org/wiki/Chirchiq_(river)
• Kenjebayev B. (2005). Zamandas tuwralı sır. Ötebay Turmanjanov tuwralı yestelikter (Haz.: Turmanjanova vd.). Almatı: Bilim.
• Koç K., Bayniyazov A., Başkapan V. (2019). Kazak Türkçesi - Türkiye Türkçesi sözlüğü. Ankara: TDK.
• Muqanov S. (1964). Dos tuwralı söz. Qazaq Ädebiyeti. 18 Aralık.
• Muqanov S. (2005). Dos tuwralı söz. Ötebay Turmanjanov tuwralı yestelikter (Haz: Turmanjanova vd.). s. 3-5. Almatı: Bilim.
• Qaratayev M. (1975). Baqıttı balalar jırşısı. Jazuwşı.
• Qaratayev M. (2005). Baqıttı balalar jırjşısı. Ötebay Turmanjanov tuwralı yestelikter (Haz: Turmanjanova vd.). s.35-41, Almatı: Bilim.
• Söylemez O. (2013), Çağdaş Kazak edebiyatı-I. Çağdaş Türk edebiyatları-II. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Turmanjanov Ö. (2005), Özim tuwralı ängime (Haz. Maynur Turmanjanova). Ötebay Turmanjanov tuwralı yestelikter (Haz. Turmanjanova vd.), Almatı: Bilim.
• Turmanjanov Ö. (2005). Qumırsqalar, aralar – qiyıspas dos, qudalar. Qazak balalar ädebiyetiniñ hrestomatiyası 3-kitap (Haz.Ahmetov Ş.). Pavlodar: Arman.
• Turmanjanov Ö. (2013). Eñbek jırı . Ädebiyettik oqu (Haz. Beysanbayev Z., İgenbayeva B., Äripova G.). Almatı: Atamura.
• Turmanjanova D., Turmanjanova L., Nurmahanova Q. (2005). Ötebay Turmanjanov tuwralı yestelikter. Almatı: Bilim.