Yoksullukla Mücadele Bağlamında Uygulanan Sosyal Politika Uygulamaları Şırnak-Cizre Örneği

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 1455 - 1503, 21.10.2023

Murat Gümüş , Özgür Sarı

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1349980

Öz

21.yüzyılı yaşayan dünyamızda toplumlar, gelişmişlik sıralamasında bazı ölçütler kullanılarak diğer toplumlardan aşağı veya yukarı bir noktada konumlandırılmaktadırlar. Toplumlar eğitim, sağlık, ulaşım, teknolojiye erişim, toplumun dezavantajlı kesimlerine yönelik hizmetler başta olmak üzere birçok ölçütler temelinde sınıflandırılmaktadır. Günümüzde yeryüzünde en gelişmiş ülkelerin, aynı zamanda kendi toplumlarındaki başta yoksullar olmak üzere dezavantajlı kesimlere yönelik çok çeşitli sosyal politikalar geliştirdiklerini ve bu politikaları uygulamaya geçirdikleri görülmektedir. Ancak toplumun dezavantajlı kesimlerine yönelik geliştirilen bu sosyal politikaların bir anda gelişmediği, yüzyıllara dayanan bir gelişme çizgisine sahip olduğu görülmektedir. Devletlerin, yoksul, işsiz ve bakıma muhtaç bireylerinin yaşam koşullarının iyileştirme yönünde çabalarına ancak modern devletin gelişmesiyle şahit olunduğu görülmektedir.
Bu çalışmanın yapılması öncesinde, Şırnak ilindeki yoksulluk düzeyinin belirlenmesi amacıyla yapılan incelemelerde elde edilen veriler, ildeki yoksulluk düzeyinin vahim boyutlarda olduğunu ve ildeki toplam nüfusun yaklaşık %40’nın kendilerine yapılan nakdi yardımlarla yaşamlarını sürdür-dükleri görülmüştür (TÜİK, 2021) Araştırmanın yürütüldüğü Cizre ilçesinde ise sadece Cizre Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından 2020 yılında 6817 kişinin sürekli yardımlardan yararlandığı; bu sayının, 2021 yılında yararlanıcı sayısının 15215 kişiye ulaştığı görülmektedir. (SYDV, 2021).
Bu çalışmada, 1990’lı yıllardan itibaren yoğun bir göç alan Cizre ilçe merkezinde sosyal yardım kuruluşları tarafından yürütülen sosyal politika uygulamalarının, yoksullukla mücadelede ne düzeyde etkili olduğunu ortaya koymak amacıyla “Durum Çalışması Deseni” kullanılarak bu uygulamalardan yararlanan yararlanıcıların bakış açıları ortaya konmaya çalışılmıştır. Araştırmanın alt problemleri doğrultusunda hazırlanmış olan Yarı Yapılandırılmış Soru yönergesi kullanılarak sosyal politika uygulamalarından yararlanmış olan bireyler ile mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Araştırma verilerinin içerik anali-zinde katılımcıların en yoğun olarak aileye güven koduna yoğunlaştığı, aileden sonra komşuya güven duymanın ikinci sırada geldiği diğer unsurlara ise güvenlerinin gittikçe düştüğü görülmüştür. Katılımcılardan elde edilen verilerin içerik analizinde, sosyal sermaye düzeyi nispeten yüksek olan katılımcıların, ekonomik veya sosyal bir sorun yaşadıklarında devlet kuruluşlarından destek görmeye ve alınan sosyal yardımların yaşadıkları sorunların çözümünde önemli katkılarda bulunmaya ilişkin olumlu bakış açısına sahip olma yoğunluğunun sosyal sermaye düzeyi nispeten düşük olan katılımcılardan daha fazla olduğu ve katılımcıların çoğunlukla akrabalarıyla veya sosyal çevreleri ile herhangi bir yardımlaşma mekanizması kuramadıklarını bildirdikleri görülmüştür. Hayırsever yardımlarının sürekli olamayışı ve hayırseverlerin yaptığı yardımların miktar olarak az olması düşüncesinin etkisiyle katılımcıların yarısı hayırsever yardımlarının yoksulluğun azaltılmasında etkili olmadığını düşünmektedir. Katılımcıların yarısından biraz azı, sosyal yardımlardan yararlandık-tan sonra yaşamında önemli bir değişiklik hissettiğini bildirmiştir. Yine katılımcılar, çoğunlukla yapılan sosyal yardımların miktarlarının arttırılması gerektiğini ve yoksulluk ile mücadelede çok az katkı sunduğunu düşünmektedirler.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Politika, Yoksulluk, Sosyal Sermaye, Sosyoloji

Anahtar Kelimeler

Sosyal politika, Yoksulluk, Sosyal Sermaye, Sosyoloji

Kaynakça

• Alper, Y. (2014). Sosyal Dışlanma-Ayrımcılık. A. İ. Oral ve Y. Şişman içinde, Sosyal Politika (s. 150-172). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Altan, Ö. Z. (2007). Sosyal Politika. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Arabacı, R. Y. (2019). Gelir Dağılımı Ve Yoksulluk. A. Tokol ve A. Yusuf içinde, Sosyal Politika (s. 175-201). Bursa: Dora Basın Yayın Dağıtım.
• Aydın, M., ve Türgay, T. (2011). Yoksullukla Mücadelede Vergi Politikası ve Türkiye. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 249-274.
• Bardhan, P. ( 1996). Efficiency, Equity and Poverty Alleviation: Policy Issues in Less Developed Countries. The Economic Journal, 1344-1356.
• Bedir, E. (2016). Sosyal Politikaya İlişkin Genel Bilgiler ve Sosyal Politika Araçları. A. İ. Oral ve Ş. Yener içinde, Sosyal Politika. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Bourdieu, P. (2010). Sermaye Biçimleri. M. M. Şahin, ve A. Z. Ünal içinde, Sosyal Sermaye; Kuram Uygulama Eleştiri (s. 47). İstanbul: Değişim Yayınları.
• Cardoso, E., ve Helwege, A. (1992). Below The Line: Poverty in Latin America. 19-37: World Development.
• Creswell, J. W. (2020). Nitel Araştırma Yöntemleri; Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• DPT. (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013.Gelir Dağılımı ve Yoksullukla Mücadele Özel İhtisas raporu. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
• Drakakis-Smith, D. (1996). Third World Cities: Sustainable Urban Development II- Population, Labour and Poverty. Urban Studies, 673-701.
• Durkheim, E. (2013). İntihar. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Ekinci, A. (2010). Okullarda Sosyal Sermaye. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Eşkinat, R. (2015). Sosyal Sermayenin Sürdürülebilir Kalkınmaya Etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 75-90.
• Işık, O., ve Pınarcıoğlu, M. (2020). Nöbetleşe Yoksulluk; Sultanbeyli Örneği. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karagül, M., ve Masca, M. (2005). Sosyal Sermaye Üzerine Bir İnceleme. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 37-52.
• Koray, M. (2011). Kapitalizm Küreselleşirken Dünya Ahvali. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Koray, M. (2018). Sosyal Politika. Ankara: İmge Kitabevi.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Metin, B. (2016). Gelir Dağılımı ve Yoksullukla Mücadele. İ. A. Oral ve Y. Şişman içinde, Sosyal Politika (s. 90-121). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Negiz, N. (2011). Sosyal Yardım ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri Açısından Isparta Belediyesi: Farkındalık, Yararlanma ve Değerlendirme Açısından Bir Araştırma. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.
• Özsoy, D. (2019). TÜrkiye'de Yoksullukla İlgili Sosyal Politikalar: Bir Değerlendirme Çalışması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Rao, C. H. (1992). Integrating Poverty Alleviation Programmes with Development Strategies: Indian Experience. Economic and Political Weekly, , 2603-2607.
• Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı. (2021). Şırnak ili ve Cizre, Silopi, İdil ilçelerin-de sosyal yardım alan vataşdaş veri sayıları. SYDV.
• Şenses, F. (2017). Küreselleşmenin Öteki Yüzü: Yoksulluk. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Timmer, C. P. (1994). Popülation, Poverty and Policies. American Economic Association, 261-265.
• TÜİK. (2022, Mart 25). TRC3 bölgesinde genel işsizlik oranları. Türkiye İstatistik Kurumu: https://data.tuik.gov.tr/ adresinden alındı
• Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2022, Temmuz 7). www.aile.gov.tr: https://www.aile.gov.tr/ adresinden alındı
• Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2022, Mart 19). www.aile.gov.tr: https://www.aile.gov.tr/sendikalar/isci-isveren/ adresinden alındı
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.