Middle School Students’ Perceptions of Books, Libraries and Reading: A Metaphor Analysis Research

Year 2025, Volume: 39 Issue: 2, 59 - 85, 30.06.2025

Hacer Çelikkaya Yildiz , İzzet Şeref

https://doi.org/10.24146/tk.1526030

Abstract

Objective: This research is a metaphor analysis. Metaphor can be defined as describing a concept by associating it with another image or an image in the mind. This study aims to determine the metaphorical perceptions of fifth, sixth, seventh, and eighth grade middle school students towards books, libraries, and reading. In other words, it revealed what the students liken the concepts of book, library, and reading in their minds.

Method: Phenomenology, one of the qualitative research designs, was preferred in the study. This design was used to reveal students’ metaphorical perceptions about the concepts of book, library, and reading. The study’s participant group consisted of 300 students studying in the fifth, sixth, seventh, and eighth grades of middle school. The participants were asked to develop metaphors and justifications for the concepts of book, library, and reading. The findings were analyzed using inductive content analysis.

Findings: The metaphors used by the participants for the book concept were categorized under nine headings. In comparison, those used for the library and reading concepts were categorized under eight headings. The perception of the book as a source of information decreased from the fifth to the eighth grade. The most metaphors about the library are in the categories of book world and information center, while the majority about reading are in the context of learning. The most common metaphors about the book were friends and buddies; the most common metaphors about the library were home, peace, and school; and the most common metaphors about reading were life, dream, and therapy.

Conclusion: Students’ perceptions of the related concepts were mostly positive, and negative perceptions were few. Individuals’ perceptions of books, libraries, and reading must be positive to acquire reading habits.

Originality: This study is valuable in revealing the metaphorical perceptions of fifth, sixth, seventh, and eighth grade students about books, libraries, and reading from a holistic perspective. Determining the change in the perception of existing concepts from the fifth to eighth grades can be seen as another unique aspect of this study.

Keywords

Book, library, reading, metaphor, secondary school students

Ortaokul Öğrencilerinin Kitap, Kütüphane ve Okumaya Yönelik Algıları: Bir Metafor Analizi Araştırması

Abstract

Amaç: Bu araştırma bir metafor analizi araştırmasıdır. Metafor, bir kavramın zihindeki bir başka görüntüyle ya da imajla ilişkilendirilerek anlatılması şeklinde tanımlanabilir. Bu çalışma ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin kitap, kütüphane ve okumaya yönelik metaforik algılarının hangi yönde olduğunu belirlemeyi hedeflemektedir. Bir başka deyişle öğrencilerin kitap, kütüphane ve okuma kavramlarını zihinlerinde neye benzettikleri ortaya konulmuştur.

Yöntem: Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgu bilim (fenomenoloji) tercih edilmiştir. Bu desen, öğrencilerin kitap, kütüphane ve okuma kavramları ile ilgili algılarını açığa çıkarmak amaçlandığı için kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcı grubunu ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda öğrenim gören 300 öğrenci oluşturmaktadır. Katılımcılardan kitap, kütüphane ve okuma kavramlarına ilişkin metaforlar ve gerekçeler geliştirmeleri istenmiştir. Elde edilen bulgular tümevarımsal içerik analizi ile çözümlenmiştir.

Bulgular: Katılımcıların kitap kavramına ilişkin kullandıkları metaforlar 9; kütüphane ve okuma kavramına ilişkin kullandıkları metaforlar 8 başlıkta sınıflandırılmıştır. Kitabın bilgi kaynağı olma algısı, beşinci sınıftan sekizinci sınıfa kadar düşmüştür. Kütüphaneyle ilgili en çok metafor kitap dünyası ve bilgi merkezi kategorisinde; okuma ile ilgili en çok metafor öğrenme yolu kategorisindedir. Kitapla ilgili en çok üretilen metaforlar arkadaş ve dost; kütüphaneyle ilgili en çok geliştirilen metaforlar ev, huzur ve okul; okuma ile ilgili en çok tasarlanan metaforlar ise hayat, hayal ve terapi olmuştur.

Sonuç: Öğrencilerin ilgili kavramlara yönelik algılarının çoğunlukla olumlu yönde olduğu, olumsuz algının sayıca az olduğu görülmüştür. Bireylerin okuma alışkanlığı kazanması için öncelikle kitap, kütüphane ve okumaya dair algılarının olumlu olması önemlidir.

Özgünlük: Bu çalışma 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin kitap, kütüphane ve okumaya dair metaforik algılarının bütüncül bir perspektifte açığa çıkarılması bakımından değerlidir. Bu doğrultuda 5. sınıftan 8. sınıfa kadar mevcut kavramlara yönelik algının değişiminin belirlenmiş olması da bu araştırmanın bir başka özgün yanı olarak görülebilir.

Keywords

kitap, kütüphane, okuma, metafor, ortaokul öğrencileri

References

• Agustiani, I. W. D. (2017). The correlation between students reading attitude and their reading comprehension achievement. English Community Journal, 1(2), 75-85.
• Akbulut, S., Özdemir, E. E. ve Çıvgın H. (2017). Ortaokul öğrencilerinin kitap ve okumak kavramları üzerine metaforik algıları. Turkish Journal of Primary Education, 2(1), 30-43.
• Aktosun, F. T. (2019, 18-19 June). Ortaokul öğrencilerinin kütüphane kavramına ilişkin metaforik algıları [Bildiri Sunumu]. 2. International Congress On New Horizons In Education And Social Sciences (ICES-2019), İstanbul.
• Akyol, H. (2011). Türkçe ilk okuma ve yazma öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Altunkaya, H. ve Erdem, İ. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin okuma kaygıları ve okuduğunu anlama becerileri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 59-77.
• Arslan, A. ve Zengin, R. (2024). Fen bilgisi öğretmen adaylarının teknoloji kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 2(55), 23-36.
• Arslan, M. M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim öğretim açısından incelenmesi. Millî Eğitim, 35(171), 100-108.
• Ateş, M. ve Karatepe, A. (2013). Üniversite öğrencilerinin “küresel ısınma” kavramına ilişkin algılarının metaforlar yardımıyla analizi. Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 221-241.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-14. Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388.
• Bektaş, M., Okur, A., ve Karadağ, B. (2014). İlkokul ve ortaokul son sınıf öğrencilerinde metaforik algı olarak kitap. Türk Kütüphaneciliği, 28(2), 154-168.
• Bınarbaşı, F. (2006). Üniversite öğrencilerinin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarının incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Bircan, İ. (2019). Türkiye’de okuma alışkanlığının azalması sorunu ve çözüm yolları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi (JFES), 22(1), 393-410.
• Chotitham, S. ve Wongwanich, S. (2014). The reading attitude measurement for enhancing elementary school students’ achievement. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 3213-3217.
• Connelly, L. M. (2016). Trustworthiness in qualitative research. Medsurg Nursing, 25(6), 435-437.
• Çimşir, S. (2024). Okul yöneticilerinin yöneticilik algısı: Metafor analizi çalışması. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 7(1), 100-118.
• Doğan, M., Nacaroğlu, O. ve Ablak, S. (2021). Sivrice depremini yaşamış ortaokul öğrencilerinin depreme ilişkin metaforik algılarının incelenmesi: Malatya ili örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (51), 384-402.
• Dökmen, Ü. (2019). Lise ve üniversite öğrencilerinin okuma becerileri, ilgileri, okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 23(2), 395-418.
• Er, Z. ve Arıcı, A. F. (2018). Ortaokul öğrencilerinin okuma becerilerinin geliştirilmesinde ailenin etkisi. Türkiye Eğitim Dergisi, 3(1), 1-21.
• Grix, J. (2010). The foundations of research. London: Palgrave Macmillan.
• Güleroğlu, S. (2024). Dilin anlam dünyası: Alegori, metafor, mecaz ve benzetme. Turkish Academic Research Review, 9(2), 164-187.
• Güneş, A. ve Fırat, M. (2016). Açık ve uzaktan öğrenmede metafor analizi araştırmaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(3), 115-129.
• Güney, N., Aytan, T., Kaygana, M. ve Şahin, E. Y. (2014). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuduğu kitap sayısı ile akademik başarıları arasındaki ilişki üzerine bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 151-165.
• Kaplan‐Rakowski, R., ve Gruber, A. (2024). An experimental study on reading in high‐immersion virtual reality. British Journal of Educational Technology, 55(2), 541-559.
• Karakoç Öztürk, B. (2021). Digital reading and the concept of ebook: Metaphorical analysis of preservice teachers’ perceptions regarding the concept of ebook. Sage Open, 11(2), 1-12.
• Karatay, H. (2009). Okuma stratejileri bilişsel farkındalık ölçeği. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 58-79.
• Koc, M. (2013). Student teachers’ conceptions of technology: A metaphor analysis. Computers & Education, 68, 1-8.
• KYGM (2024, 7 Haziran). 2023 yılı istatistik bilgileri. 28.05.2024 tarihinde https://kygm.ktb.gov.tr/Eklenti/123141,2023-yili-istatistik-bilgileripdf.pdf?0 adresinden edinilmiştir.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago: The University of Chicago Press.
• Lim, E. M. (2024). Metaphor analysis on pre-service early childhood teachers’ conception of AI (Artificial Intelligence) education for young children. Thinking Skills and Creativity, 51, 101455.
• Lincoln, Y. S. ve Guba, E. G. (2013). The constructivist credo. California, CA: Left Coast Press.
• MEB (2021, 31 Aralık). Kütüphanesiz okul kalmadı. 28 Mayıs 2024 tarihinde https://www.meb.gov.tr/kutuphanesiz-okul-kalmadi/haber/24966/tr adresinden edinilmiştir.
• Novasyari, R., ve Fauziah, D. (2024). The effectiveness of short stories in reading skill. Enrich: Jurnal Pendidikan, Bahasa, Sastra dan Linguistik, 5(1), 46-56.
• Orhan, R. (2017). Alışkanlık. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 301- 316. https://dergipark.org.tr/en/pub/kusbd/issue/30549/322473.
• Özbay, M. (2007). Türkçe özel öğretim yöntemleri II. Ankara: Öncü Kitap.
• Özçelik, E., Özçelik, Ş. ve Baştürk, N. O. (2024). Ortaokul 5. sınıf seçmeli okuma becerileri dersi ders kitabı metin etkinlik sorularının çoklu zekâ alanlarına göre sınıflandırılması. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(1), 16-35.
• Özden, M. (2017). Ortaokul öğrencilerinin kitap ve kütüphane kavramına ilişkin metaforik algıları. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 7(14), 1-34.
• Sarıdaş, G. (2022). Yabancı ve yerli öğrencilerin birbirleri hakkında görüşlerinin metafor yoluyla incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 51(234), 1491-1506.
• Sever, S. (2019). Bilgi toplumu olma aşamasında, ülkemizde kitap ve okuma olgusu. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi (JFES), 23(2), 721-727.
• Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for Information, 22, 63-75.
• Şaban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55(55), 459-496.
• Şahin, K., ve Melanlıoğlu, D. (2021). Okuma güçlüğü çeken ortaokul öğrencileri üzerine bir eylem araştırması. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 78-89.
• Temizyürek, F., Çolakoğlu, B. K., ve Coşkun, S. (2013). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 114-150.
• Tok, E. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının oyuna ilişkin algıları: Metafor analizi örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(2), 599-611.
• TÜİK (2024, 6 Şubat). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları. 28 Mayıs 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684 adresinden edinilmiştir.
• TÜİK (2024, 7 Haziran). Kütüphane istatistikleri. 21 Haziran 2024 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kutuphane-Istatistikleri-2023-53655 adresinden edinilmiştir.
• WordArt. (2025, 12 Şubat). Turn Words into Stunning Art, https://wordart.com/
• Yalçın, E., Ayyıldız, P., Kınalı, G. ve Şengil, A. Z. (2024). Yenilikçi ve çağdaş bir beceri modeli: Makale Esaslı Kitap Okuma Tekniği (MEKOT). International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 15(55), 84-95.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldız, M. (2013). Okuma motivasyonu, akıcı okuma ve okuduğunu anlamanın beşinci sınıf öğrencilerinin akademik başarılarındaki rolü. Electronic Turkish Studies, 8(4), 1461-1478.
• Zakirova, G. ve Ergasheva, S. (2025). Developing reading skills: Strategies for effective reading. Global Trends in Education And Research Development, 1(1), 283-287.
• Zheng, H. B. ve Song, W. J. (2010). Metaphor analysis in the educational discourse: A critical review. US-China Foreign Language, 8(9), 42-49.