REFİK HALİD KARAY’IN “EKMEK ELDEN SU GÖLDEN” ROMANINDA YOZLAŞMA

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 25, 1 - 11, 30.01.2023

Veysel Şahin , Fatma Topdaş Çelik

https://doi.org/10.33207/trkede.1092229

Öz

Türk toplumunun askeri, siyasi, ekonomik ve sosyal düzeyde yaşadığı buhranlı yılları gazeteci mesleğinin etkisiyle realist bir tavırla ele alan Refik Halid Karay, imparatorluktan cumhuriyete geçiş sürecinin sancılı yönlerini özellikle fikir yazılarında ve romanlarında dile getirir. Yazarın yirmi romanından biri olan Ekmek Elden Su Gölden romanı da insan ve toplumun merkeze alınarak yozlaşmanın ahlaki, ekonomik, toplumsal ve bireysel boyutta aktarıldığı romanlarındandır. Romanda eleştirel ve mizahi olmakla birlikte realist perspektiften de ayrılmayan yazar, 1940’lı yılların hâkim yönelimi olan maddiyata dayalı toplumsal tabakalaşmayı, insanların emeğini kendileri için fırsata çeviren sömürücü tipleri, değerlerden uzak bireysel arzu ve isteklere dayalı zihniyeti kurgusal karakterlerden hareketle ele alır. Aynı zamanda bireyin ve toplumun yozlaşmaya olan yönelimi karşısında kültürel değerlerin önemini vurgulayan yazar, idealize ettiği toplum ve insan varlığına da göndermede bulunur. Bu çalışmada ise mezkûr romanın karakterlerinden hareketle maddiyata ve sömürüye dayalı benlik ve yaşam algısının bireysel ve toplumsal yapı üzerinde yarattığı etki, yozlaşma izleği bağlamında ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Refik Halid Karay, yozlaşma, sömürü, birey, toplum.

Corruption in Refik Halid Karay’s Novel “Ekmek Elden Su Gölden”

Öz

Refik Halid Karay, who dealt with the depressive years experienced in the Turkish society at military, political, economic, and social levels with a realist attitude under the influence of his journalism occupation, mentions the painful aspects of the transition process from an empire to a republic, especially in his articles and novels. One of the author’s 20 novels, Ekmek Elden Su Gölden is a novel in which corruption is conveyed in ethical, economic, societal, and individual dimensions by placing the individual and the society at the center. Sticking to a realistic perspective along with being critical and humorous in the novel, the author handles social stratification based on materialism, which was the prevailing tendency of the 1940s, the exploitative figures that turn people’s labor into an opportunity for themselves, and mentality that is far from values and dependent on individuals desires and urges by building on fictional characters. The author, who at the same time emphasizes the importance of cultural values against the tendency of the individuals and the society towards corruption, alludes to his ideal of the society and human being as well. In the present study, based on the characters of the novel in question, the effect that sense of self and living creates on individual and social structure will be discussed in the context of corruption.

Anahtar Kelimeler

Refik Halid Karay, corruption, exploitation, individual, society.

Kaynakça

• AKTAŞ, Şerif (2004), Refik Halit Karay, Akçağ Yayınları, Ankara.
• ERDOĞAN, Özcan, (2016), “Kentsel Yaşam ve Yozlaşma”, Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 41, 13-33. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/abmyoder/issue/46650/584872
• FROMM, Erich (1994), Kendini Savunan İnsan, Çev Necla ARAT, Say Yayınları, İstanbul.
• GIDDENS, Anthony (2014), Modernite Bireysel Kimlik Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum, Çev. Ümit TATLICAN, Say Yayınları, İstanbul.
• KANTARCI, Aslı (2021), Refik Halid Karay’ın Romancılığı, Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
• KARAY, Refik Halid (2009), Ekmek Elden Su Gölden, İnkılap Yayınevi, İstanbul.
• ŞAHİN, Veysel (2016), “Sosyolojik Açıdan Ağır Hayatın “Ağır Roman”ı ve Metin Kaçan”, Mecmua, 1.2, 11-28.
• TEPE, Harun, (2007), “Etik Bakış Açısından Yozlaşma”, felsefelogos, 33-34, 17-21
• TOPDAŞ ÇELİK, Fatma (2021), Refik Halid Karay’ın Romanlarında Yapı ve İzlek, Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• TURHAN, Mümtaz (2010), Kültür Değişmeleri, Çamlıca Yayınları, İstanbul.