Bazı Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf.) İleri Hatlarının Kahramanmaraş Ekolojik Koşullarında Tarımsal ve Kalite Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi

Year 2022, , 674 - 681, 23.07.2022

Tuğba Başkonuş , İlker Yüce , Tevrican Dokuyucu , Aydın Akkaya , Hüseyin Güngör , Ziya Dumlupınar

https://doi.org/10.30910/turkjans.1106305

Abstract

Kahramanmaraş koşullarında yürütülen bu çalışmada on bir adet makarnalık buğday hattı, Karakılçık yerel çeşidi ile Saragolla, Cesare, Burgos ve Levante ticari çeşitleri materyal olarak kullanılmıştır. Araştırma tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak 2019-2020 ve 2020-2021 ürün yıllarında yürütülmüştür. Araştırmada bitki boyu, başak uzunluğu, başakçık sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, bin tane ağırlığı, tane verimi, hektolitre ağırlığı, protein oranı ve yaş gluten oranı özellikleri incelenmiştir. Çalışma sonucuna göre ortalama bitki boyu 101.09 cm, başak uzunluğu 7.72 cm, başakçık sayısı 20.41 adet, başakta tane sayısı 62.24 adet, başakta tane ağırlığı 2.60 g, bin tane ağırlığı 42.02 g, tane verimi 583.26 kg da-1, hektolitre ağırlığı 79.55 kg hl-1, protein oranı % 13.08 ve yaş gluten oranı % 24.57 olarak belirlenmiştir. Temel bileşenler analizi (PC1 ve PC2) toplam varyasyonun % 65.5 açıklamıştır. Buna göre, tane verimi ile hektolitre ağırlığı, başakta tane sayısı ve başakta tane ağırlığı arasında pozitif bir ilişki olduğu, başak uzunluğu, başakçık sayısı, bin tane ağırlığı, bitki boyu, protein oranı ve yaş gluten oranı arasında ise negatif bir ilişki olduğu görülmüştür.

Keywords

Makarnalık buğday, kalite, tane verimi, ptorein oranı, temel bileşenler analizi

References

• Akgün, İ., Altındal, D. ve Kara, B. 2011. Isparta ekolojik koşullarında ekmeklik ve makarnalık bazı buğday çeşitlerinin uygun ekim zamanlarının belirlenmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 300-309.
• Akkaya, G. 2019. Bazı makarnalık buğday çeşitlerinin Şanlıurfa koşullarında değerlendirilmesi. Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Aktaş, H., Erdemci, İ., Karaman, M., Kendal, E. ve Tekdal, S. 2017. Bazı kışlık ekmeklik buğday genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özellikleri bakımından GGE biplot analiz yöntemi ile değerlendirilmesi, Türk Doğa ve Fen Dergisi, 6(1), 43-51.
• Anonim. 2021. Kahramanmaraş Meteoroloji İl Müdürlüğü, 2021.
• Atlı, A. 1999. Buğday ve ürünleri kalitesi. Hububat Sempozyumu, 8-11 Haziran 1999, Konya, s. 499-502.
• Aydoğan, S., Şahin, M., Göçmen Akçacık, A., Demir, B., Hamzaoğlu, S. ve Yakışır, E. 2019. Bazı makarnalık ve ekmeklik buğday çeşitlerinin kalite özelliklerinin araştırılması. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 22(Ek Sayı 2): 264-271.
• Aydoğan, S., Şahin, M., Göçmen Akçacık, A., Demir, B., Hamzaoğlu, S. ve Türköz, M. 2020. Sulu koşullarda yetiştirilen makarnalık buğday ıslah materyalinin kalite özelliklerinin değerlendirilmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 9 (1): 1-10, e-ISSN: 2687-3753,2020.
• Aydoğan, S., Şahin, M., Göçmen Akçacık, A., Kaya, Y., Kara, İ., Türköz, M., Akçura, M. ve Kaya, Y. 2012. Bazı makarnalık buğday çeşitlerinin kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5 (1): 82-85.
• Chakravorty, A., Ghosh, P.D. ve Sahu, P.K. 2013. Multivariate analysis of phenotypic diversity of landraces of rice of West Bengal. American Journal of Experimental Agriculture, 3(1), 110- 123.
• Çetin, B. ve Turhan S. 2002. Türkiye makarna sektöründeki gelişmeler ve dış satıma yansımaları. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi, 3-4 Ekim 2002, Gaziantep. s. 243-248.
• Çetin, G. ve Ayrancı, R. 2021. Kırşehir ekolojik koşullarında bazı makarnalık buğday çeşitlerinin verim ve verim bileşenleri bakımından değerlendirilmesi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, e- ISSN:2797-9161, 2021.
• Demir, B., Şahin, M., Göçmen Akçacık, A., Aydoğan, S., Hamzaoğlu, S., Mecitoğlu Güçbilmez, Ç., Gür, S. ve Türköz, M. 2019. Sulu ve kuru koşullarda yetiştirilen makarnalık buğday (Triticum durum L.) genotiplerinde bazı kalite özelliklerinin miksograf cihazı ile değerlendirilmesi. Anadolu Journal of Aegean Agricultural Research Institute, 29 (2): 121-139 DOI: 10.18615/anadolu.660303.
• Doğan, Y. ve Cetiz, M.B. 2015. Türkiye’de tescil edilmiş bazı makarnalık buğday (Triticum durum L.) çeşitlerinin Mardin-Kızıltepe koşullarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 25(3): 304-311.
• FAO. 2021. Food and Agricultural Organization of the United Nations. www.fao.org/faostat Erişim Tarihi: 30.12.2021.
• Gül, H., Kara, B., Acun, S., Türk Aslan, S. ve Öztürk, A. 2020. Türkiye’nin göller bölgesinde yetiştirilen buğday çeşitlerinin bazı kalite özellikleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7(3): 586–595, 2020.
• Güngör, H. ve Akgöl., B. 2015. Kırklareli ekolojik koşullarında makarnalık buğday genotiplerinin verim ve kalite özelliklerinin biplot analiz yöntemi ile değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 2(3): 256–267.
• Güngör, H. ve Dumlupınar, Z. 2019. Bolu koşullarında bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin verim, verim unsurları ve kalite yönünden değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6 (1): 44-51.
• JMP®, Version 15.1. SAS Institute Inc., Cary, NC, 1989–2020.
• Kahraman, T., Güngör, H., Öztürk, İ., Yüce, İ. ve Dumlupınar, Z. 2021. Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinde genotip ve çevrenin tane verimi ve bazı kalite özellikleri üzerine etkisinin temel bileşen ve GGE biplot analizleri ile değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 24(5), 992-1002.
• Kaya, A.R. 2020. Kahramanmaraş şartlarında yetiştirilebilecek makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) çeşitlerinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. III. Uluslararası Tarım Kongresi, 5-9 Mart 2020.
• Kendal, E., Tekdal, S., Aktaş, H. ve Karaman, M. 2012. Bazı Makarnalık buğday çeşitlerinin Diyarbakır ve Adıyaman sulu koşullarında verim ve kalite parametreleri yönünden karşılaştırılması. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2012, Cilt 26, Sayı 2,1-14.
• Kızılgeçi, F., Tazebay, N., Namlı, M., Albayrak, Ö. ve Yıldırım, M. 2017. The drought effect on seed germination and seedling growth in bread wheat (Triticum aestivum L.). International Journal of Agriculture, Environment and Food Sciences, 1: 33-37.
• Özberk, İ. Özberk, F., Coşkun, Y., Demir, E. ve Doğru, C. 2004. Makarnalık buğday çeşit tescil denemelerinde genotip x çevre interaksiyonlarının rank (sıra) analizi metoduyla incelenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(1): 71- 75.
• Sapirstein, H.D., David, K.R., Preston J. ve Dexter, E. 2007. Durum wheat breadmaking quality: effects of gluten strength, protein composition, semolina particle size and fermentation time. Journal of Cereal Science, 45(2): 150-161.
• Sözen, E. ve Yağdı, K. 2005. Bazı ileri makarnalık buğday (Triticum durum Desf.) hatlarının kalite özelliklerinin belirlenmesi. Uludag Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19 (2): 69-81.
• Tosun, M., Demir İ., Yüce S. ve Sever C. 1997. Buğdayda proteinin kalıtımı. Türkiye 2. Tarla Bitkileri Kongresi. 22-25 Eylül 1997, Samsun. s. 61-65. TÜİK, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu, Erişim Tarihi 10.01.2022.
• Tülübaş, N. ve Kara, B., 2019. Kıraç koşullarda güzlük (zamanında ve geç ekim) ve yazlık ekilen buğdayın tane verimi ile bazı kalite özelliklerinin karşılaştırılması. Türk Doğa ve Fen Dergisi, Cilt: 8 Sayı: 1ISSN: 2149-6366 / 2149-6366. 2019.
• Ulupınar, Ü. ve Akgün, İ. 2020. Makarnalık buğday (Triticum durum Desf.)’da azot dozu uygulamalarının bazı tarımsal özellikler üzerine etkisi. Ziraat Fakültesi Dergisi, Özel Sayı: 59-69.