The Cyprus Perspective of Milli Görüş: The Ideological and Political Approach of the National Salvation Party

Year 2025, Issue: 56, 205 - 229, 12.12.2025

Umut Turgut Yıldırım , Fatih Tekin

https://doi.org/10.58699/tyir.1746758

Abstract

Departing from the state-centric analyses prevalent in the literature, this study examines the stance of the National Salvation Party on the Cyprus issue through its ideological and political underpinnings. The objective is to comprehensively elucidate the NSP’s position within the context of its ideological references, discursive practices, and political goals. Employing a qualitative case study design, the research utilizes document analysis of primary sources, including party documents and parliamentary records, as well as the relevant literature. The study argues that the NSP’s stance was a deliberate, ideologically-driven strategy that proved decisive in the crisis. It thereby offers a novel framework for understanding the issue's domestic impact and an Islamist movement’s stance on a national cause.

Keywords

Cyprus Issue , Milli Görüş , National Salvation Party , Turkish Foreign Policy.

Milli Görüş’ün Kıbrıs Perspektifi: Milli Selamet Partisi’nin İdeolojik ve Politik Yaklaşımı

Abstract

Kıbrıs sorununa ilişkin literatürdeki devlet merkezli analizlerin aksine bu çalışma, Milli Selamet Partisi’nin Kıbrıs sorununa yönelik yaklaşımına odaklanarak konuyu ideolojik ve politik temelleri üzerinden incelemektedir. Böylelikle MSP’nin Kıbrıs sorununa yönelik tutumunu ideolojik referansları, söylemsel pratikleri ve siyasi hedefleri bağlamında kapsamlı bir şekilde ortaya koymayı amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına dayanan çalışma, parti belgeleri, meclis tutanakları gibi birincil kaynaklar ile literatürü doküman analizi tekniğiyle analiz etmektedir. Çalışma, MSP’nin tutumunun, partinin temel dünya görüşünden beslenen bilinçli bir strateji olduğunu ve krizin seyrinde belirleyici bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda Kıbrıs meselesinin iç politikadaki yansımalarını ve İslamcı bir hareketin ulusal bir davadaki pozisyonunu anlamak için özgün bir zemin sunmaktadır.

Keywords

Kıbrıs Sorunu , Milli Görüş , Milli Selamet Partisi , Türk Dış Politikası.

References

• Adamson, Fiona B. (2001). “Democratization and the Domestic Sources of Foreign Policy: Turkey in the 1974 Cyprus Crisis”, Political Science Quarterly, 116 (2): 277-303.
• Akgün, Sibel (2012). “Ulusal Güvenlik Bağlamında Ak Parti’nin Kıbrıs Sorununa İlk ve Son Dönemde Bakışının Karşılaştırmalı Analizi”, Mehmet Seyfettin Erol ve Ertan Efegil (eds.), Türk Dış Politikasında Güvenlik Arayışları Temel Faktörler, Kavramlar, Aktörler, Süreç ve Gelişmeler (İstanbul: Barış Kitap): 137-168.
• Albayrak, Mustafa (2000). “Türkiye’nin Kıbrıs Politikaları (1950-1960)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 16 (46): 249-75.
• Albayrak, Sadık (1989). Türk Siyasal Hayatında MSP Olayı (İstanbul: Araştırma Yayınları).
• Altınalan, Hüseyin (2011). “Erbakan’ın Rolü Neydi?”, Milli Gazete, https://www.tyb.org.tr/erbakanin-rolu-neydi-3441h.htm#:~:text=Erbakan%20daha %20%C3%A7ok%20%27%20Harekat%C4%B1,demi%C5%9Ftir (Erişim Tarihi: 10.08.2025).
• Arıcıoğlu, Ece B. (2023). “Kıbrıs Meselesi Ekseninde 1974 Kıbrıs Müdahalesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 21 (1): 103-115.
• Armaoğlu, Fahir H. (1959). “1955 Yılında Kıbrıs Meselesinde Türk Hükümeti ve Türk Kamuoyu”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 14 (02): 57-86.
• Arpacı, Işıl ve Baharçiçek, Abdulkadir (2017). “Milli Görüş Partilerinin Programlarının Dış Politika Analizi”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (İktisat Özel Sayısı): 115-126.
• Arpacı, Işıl (2020). “Söylemden İdeolojiye Erbakan ve Milli Görüş”, Maarif Mektepleri Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 3 (1): 16-37.
• Arpacı, Işıl (2022). “Necmettin Erbakan Örneğinde Türk Dış Politikasının İslamcı Eleştirisi”, Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2): 244-260.
• Arsava, A. Füsun (1996). “Kıbrıs Sorununun Uluslararası Hukuk Açısından Değerlendirilmesi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Oral Sander’e Armağan (1-4): 43-51.
• Baharçiçek, Abdulkadir (2020). Yeni Dünya Düzeninde Türk Dış Politikası (Ankara: Orion Kitabevi).
• Balcı, Ali (2021). Türkiye Dış Politikası İlkeler, Aktörler ve Uygulamalar (İstanbul: Alfa Yayınları).
• Bishku, Michael B. (1991). “Turkey, Greece and the Cyprus Conflict”, Journal of Third World Studies, 8 (1): 165-179.
• Bora, Tanıl (1995). “Türk Milliyetçiliği ve Kıbrıs”, Birikim Dergisi, Sayı 77.
• Bora, Tanıl (2017). Cereyanlar: Türkiye’de Siyasal İdeolojiler (İstanbul: İletişim Yayınları).
• Camp, Glen D. (1980). “Greek-Turkish Conflict over Cyprus”, Political Science Quarterly, 95 (1): 43-70.
• Cumhuriyet (1950). Kıbrıs Meselesi Dün Mecliste Görüşüldü, S. 3, https://www.gastearsivi.com/gazete/cumhuriyet/1950-01-24/3 (Erişim Tarihi: 17.05.2025).
• Cumhuriyet (1962). Kıbrıslı İdarecilerden Dün Londra Anlaşmasının Tatbikini İstedik. https://egazete.cumhuriyet.com.tr/oku/192/1962-11-24/0 (Erişim Tarihi: 17.05.2025).
• Çakır, Ruşen (2018). “Milli Görüş Hareketi”, Yasin Aktay (ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6 İslamcılık (İstanbul: İletişim Yayınları): 544-549.
• Çalmuk, Fehmi (2018). “Necmettin Erbakan”, Yasin Aktay (ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6 İslamcılık (İstanbul: İletişim Yayınları): 550-575.
• Çınar, Menderes (2022). “Islamist Activism in Turkey”, Güneş Murat Tezcür (ed.), The Oxford Handbook of Turkish Politics (New York: Oxford University Press): 407-430.
• Efegil, Ertan ve Olcay, Ayşe M. (2004). “Tarafların Kıbrıs Sorunu’na Yaklaşımları”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), (1): 113-122.
• Emre, Süleyman A. (2017). Siyasette 35 Yıl (Ankara: MGV Yayınları).
• Erbakan Vakfı (2017). Yorulmayan Lider Erbakan (Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık)
• Erbakan, Necmettin (2017). Davam (İstanbul: Yeni Devir Matbaacılık).
• Fırat, Melek (2009). “1945-1960 Yunanistan’la İlişkiler”. Baskın Oran (ed.), Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt I. 1919-1980 (İstanbul: İletişim Yayınları): 576-614.
• Gökçe, Emrah U. (2018). “1974 Kıbrıs Krizinde CHP-MSP Koalisyon Hükümetinin Karar Alma Süreci”, Ulisa: Uluslararası Çalışmalar Dergisi, 2 (1): 41-60.
• Gülbay, Alper (2019a). “Huzursuz Bir Ortaklığın Ses Getiren Hamlesi: CHP-MSP Koalisyon Hükümeti ve Kıbrıs Barış Harekâtı”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 15 (30): 333-361.
• Gülbay, Alper (2019b). “Türk Dış Politikasında İslam Dünyasına Yönelişin İdeoloji ve Güç Dengesi Bağlamında Analizi”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (65), 159-192.
• İşyar, Ömer G. (2021). Türk Dış Politikası Sorunlar ve Süreçler (Bursa: Dora Yayıncılık).
• Kasım, Kamer (2007). “Soğuk Savaş Dönemi Sonrası Kıbrıs Sorunu”, Gazi Akademik Bakış, 1: 57-73.
• Kırval, Levent ve Özkan Arda (2021). “The Delimitation Dispute of the Maritime Jurisdiction Areas in The Eastern Mediterranean: Turkish Perspective Based on the Equitable Principles”, The Turkish Yearbook of International Relations, 52: 85-112.
• Koçer, Gökhan (2006). “Türk Dış Politikasında Din Unsuru”, Akademik Orta Doğu, 1 (1): 131-157.
• Köni, Hakan, Rosli Nurhidayu, ve Mohamad Zin Siti Aishah (2015). “History of Islamic Political Movements in Turkey”, Asian Social Science, 11 (10), 339-347.
• Kösebalaban, Hasan (2014). Türk Dış Politikası: İslam, Milliyetçilik ve Küreselleşme Hüsamettin İnaç (çev.), (Ankara: BigBang Yayınları).
• Milli Gazete (1974). Başbakan Yardımcısı Erbakan Cenevre Anlaşması ile ilgili, 01.08.1974.
• Milli Selamet Partisi (1972). Program ve Tüzük (Ankara: Elif Matbaacılık).
• Milli Selamet Partisi (1973). Seçim Beyannamesi (İstanbul: Fatih Yayınevi).
• Milliyet (1955). Kıbrıs Türk’tür. https://gazetearsivi.milliyet.com.tr/liste?tarih=1955.08.25 (Erişim Tarihi: 01.05.2025).
• Milliyet (1956). Kıbrıs’ın Taksimine Razıyız. https://www.gastearsivi.com/gazete/milliyet2/1956-12-29/3 (Erişim Tarihi: 01.05.2025).
• Milliyet (1958). Yüzbinler Milli İmanı Haykırdı: Ya Taksim Ya Ölüm. https://www.gastearsivi.com/gazete/milliyet2/1958-06-09/1 (Erişim Tarihi: 01.05.2025).
• Mirkelamoğlu, Necip (1977). Ecevit Ecevit’i Anlatıyor (İstanbul: Kervan Yayınları).
• Mümin Türk (2010). Prof. Dr. Necmettin Erbakan - Kıbrıs “Bana Ne Amerika’dan!”. Erişim: https://www.youtube.com/watch?v=DH5VhZnUT5w (Erişim Tarihi: 01.05.2025).
• Özdağ, Suat (2025). “Türk Dış Politikasının Milli Davası Kıbrıs Meselesinin TBMM’ye Yansımaları (1950-1960)”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 24 (2): 925-945.
• Özkececi-Taner, Binnur (2005). “The Impact of Institutionalized Ideas in Coalition Foreign Policy Making: Turkey as an Example, 1991-2002”, Foreign Policy Analysis, 1 (3), 249-278.
• Papuççular, Hazal (2023). Cumhuriyetin Dış Politikası Olaylar, Aktörler, Kurumlar 1923-2023 (İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları).
• Prof. Dr. Necmettin Erbakan (2014). Prof. Dr. Necmettin Erbakan Kıbrıs Mitingi RP 1988 Mersin. Erişim: https://www.youtube.com/watch?v=LCF7jZwOho8 (Erişim Tarihi: 02.05.2025).
• Sağlamer, Kayhan (1974). Ecevit Olayı Bir Başbakanın Doğuşu-I (İstanbul: Belge Yayınları).
• Sandıklı, Atilla (2016). “Kıbrıs Sorunu: Müzakere ve Tanınma Denklemi”, Atilla Sandıklı ve Erdem Kaya (ed.), Bölgesel Sorunlar ve Türkiye (İstanbul: Bilgesam Yayınları): 67-98.
• Saynur Derman, Giray ve Kurban, Vefa (2017). “Kıbrıs Sorununun Türk Dış Politikasına Etkisi ve ABD-SSCB ile İlişkiler”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 16 (33): 455-484.
• Sönmezoğlu, Faruk (1989). “Kıbrıs Sorunu’nda Tarafların Tutum ve Tezleri”, Esat Çam (ed.), Türk Dış Politikasında Sorunlar (İstanbul: Der Yayınları): 81-144.
• Sönmezoğlu, Faruk (2011). “Kıbrıs Sorunu ve Birleşmiş Milletler: 1954-1975”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 38 (3-4): 223-225.
• Şahinler, Menter (1979). Türkiye’nin 1974 Kıbrıs Siyaseti (İstanbul: Rumeli Kültür ve Dayanışma Derneği Kültür Yayınları).
• TBMM (1974a). Millet Meclisi Tutanak Dergisi (Gizli Oturum), Dönem: 4, Cilt: 13/1, Toplantı: 13, Birleşim: 3.
• TBMM (1974b). Millet Meclisi Tutanak Dergisi (Gizli Oturum), Dönem: 4, Cilt: 13/1, Birleşim: 2, Oturum: 2.
• TBMM (1974c). Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem: 4, Cilt: 1, Toplantı: 1, Birleşim: 35.
• TBMM (1974d). Millet Meclisi Tutanak Dergisi (Gizli Oturum), Dönem: 4, Cilt: 13/1, Toplantı: 13, Birleşim: 3.
• Tekin, Ahmet R. (2017). “Necmettin Erbakan (Kimlik, Siyaset ve Dış Politika)”, Turkish Studies: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12 (8): 211-246.
• Tosik Dinç, Fadime (2022). “Necmettin Erbakan ve Kıbrıs Barış Harekâtı”, ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (1): 122-154.
• Tuğrul, Talip (2017). “Milli Görüş Hareketi’nin Temel Karakterleri”, e-makâlât Mezhep Araştırmaları Dergisi, 10 (2): 617-657.
• TVNET (2020). Hazır Olun ve Yürüyün/Erbakan’ın Ağzından Kıbrıs Barış Harekâtı. Erişim: https://www.youtube.com/watch?v=gjFBtC1N2dU (Erişim Tarihi: 02.05.2025).
• Uçarol, Rıfat (2015). Siyasi Tarih (1789-2014) (İstanbul: Der Yayınları).
• Vatansever, Müge (2010). “Kıbrıs Sorununun Tarihi Gelişimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 12 (Özel Sayı): 1487-1530.
• Yavuz, M. Hakan (1998). “Turkish Identity and Foreign Policy in Flux: The Rise of Neo‐Ottomanism”. Critique: Critical Middle Eastern Studies, 7(12), 19-41.
• Zürcher, Eric J. (2015). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, Yasemin Saner (çev.), (İstanbul: İletişim Yayınları).