A Study of “Mephisto” from the Perspective of the Relationship between Cinema and Literature

Year 2024, Volume: 7 Issue: 4, 888 - 905, 31.12.2024

Umut Alaz Kökçü , Mustafa C. Sadakaoğlu

https://doi.org/10.37999/udekad.1537844

Abstract

Since the twentieth century, cinema has shifted from the comedic tradition of exaggerated characters toward a higher cultural status often linked with literature. Literary works have been a central topic of debate in the relationship between these two art forms. This study examines Istvan Szabo's adaptation of Klaus Mann's novel "Mephisto: A Novel of a Career" to explore this relationship. The novel follows actor Hendrik Höfgen, who compromises his conscience to align with political power. The study argues that this example is ideal for exploring the longstanding relationship between literature and cinema. Structural features like character portrayal and the treatment of dramatic narrative in adaptations are analyzed. The study concludes that to overcome the limitations of assessing film adaptations based solely on fidelity to the source material, it is essential to consider the unique qualities of each art form.

Keywords

cinema, literature, individual, society, power

Sinema ve Edebiyat İlişkisi Perspektifinden Bir “Mephisto” İncelemesi

Abstract

Yirminci yüzyıldan itibaren sinema abartılı karakterlerin yer aldığı güldürü mirasından sıyrılarak, edebiyatla ilişkilendirilen yüksek kültürel konuma doğru ilerleyen bir sanat olarak görülmüştür. Sinemanın ortaya çıkışından itibaren kaynak metin olarak kullanılan edebi eserler, iki sanatın kesiştiği uğrakta cereyan eden ana tartışma konularından biri olmuştur. Çalışmada, Klaus Mann’in Mephisto: Bir Kariyerin Romanı adlı eserinin Istvan Szabo tarafından sinemaya uyarlanması çerçevesinde ortaya çıkan fiili durum sinema ve edebiyat ilişkisi perspektifinden incelenmektedir. Romanda vicdanını kenara bırakarak, dönemin siyasal iktidarına eklemlenen aktör Hendrik Höfgen'in hikâyesi anlatılmaktadır. Dolayısıyla çalışma, edebiyat ile sinema arasındaki kadim ilişkinin irdelenmesi bakımından uygun bir örnek olduğu savı üzerinden temellenmektedir. Bu maksatla uyarlama filmlerde öne çıkan karakter tasviri ve dramatik anlatının işleniş biçimi gibi yapısal özellikler incelenmektedir. Çalışma neticesinde, kaynak metne sadakat ya da uygunluk yaklaşımlarının sinema uyarlamaları üzerinden ölçülmesinin kimi kısıtlı yanlarını aşabilmek maksadıyla iki ayrı sanat formuna özgü niteliklerin göz önünde bulundurulması gerektiği sonucuna varılmaktadır.

Keywords

sinema, edebiyat, birey, toplum, iktidar

References

• Andrew, D. (1984). Concepts in Film Theory. Oxford University Press.
• Astruc, A. (1999) The Birth of a New Avant-Garde: Le Camera-Stylo. Film and Literature: An Introduction and Reader. T. Corrigan (Ed.). pp. 158-162. Doi: 10.5040/9781838711474.ch-001
• Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan Romana. (C. Soydemir, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Barry, P. (2002). Beginning Theory. Manchester University Press. https://doi.org/10.7765/9781526153524
• Bazin, A. (1995). Çağdaş Sinemanın Sorunları. (N. Özön, Çev.). Bilgi Yayınları.
• Bazin, A. (2000). Sinema Nedir. (İ. Şener, Çev.). İzdüşüm Yayınları.
• Büker, S. (1981). Metz’in Sinema Diline Yaklaşımı. Kurgu, 4 (1), 141-161.
• Çakır, S. (2019). Sinema ve Edebiyat İlişkisine Yöntemsel Bir Bakış. SineFilozofi, pp. 437-452. https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.512804
• Corrigan, T. (2007). Literature on Screen, A History: In the Gap. The Cambridge Companion to Literature on Screen D. Cartmell & I. Whelehan (Eds.). pp. 29-44. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CCOL0521849624.003
• Dawson, K. (2006). Brand-name Literature: Film Adaptation and Selznick International Pictures’ Rebecca. Cinema Journal, 45 (3), 32-58. https://doi.org/10.1353/cj.2006.0028
• Eisenstein, E. L. (1979). The Printing Press as an Agent of Change: Communications and Cultural Transformations in Early Modern Europe. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1086/ahr/84.5.1356
• Grisebach, M. (1995). Edebiyat Biliminin Yöntemleri, Çeviren: A. Ünal, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Hutcheon, L. (2006). A Theory of Adaptation. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203957721
• Leitch, T. (2003). Twelve Fallacies in Contemporary Adaptation Theory. Criticism, 45 (2), 149-171. http://dx.doi.org/10.1353/crt.2004.0001
• Mann, K. (2019). Mephisto: Bir Kariyerin Romanı. (M. S. Türk, Çev.) Everest Yayınları.
• McFadden, G. (1997). Literature: a many-sided process. What is Literature. P. Harnadi (Ed.). pp. 49-61. Indiana University Press.
• Mills, C. W. (2016). Sosyolojik Tahayyül, Çeviren: Ö. Küçük, İstanbul: Hil Yayınları.
• Monaco, J. (2000). Bir Film Nasıl Okunur. (E. Yılmaz, Çev.). Oğlak Yayınları.
• Özden, Z. (2020). Film Eleştirisi, İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.
• Özön, N. (1964). Roman ve Sinema. Türk Dili Roman Özel Sayısı, 13 (154), 797-800.
• Pearson, R. & Uricchio, W. (1993). Reframing Culture. Princeton University Press. https://doi.org/10.1515/9781400863631
• Renan, E. (1965). Bilimin Geleceği. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Seger, L. (1992). The art of adaptation: Turning fact and fiction into film. Owl Press.
• Stam, R. (2021). Sinema Teorisine Giriş. (S. Salman & Ç. Asatekin, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Taylan, C. (1994). Sinemada Yazınsal Kaynaklardan Uyarlama Süreci. Kuram Yayınları.
• Welek, R. (1997). What is Literature. What is Literature. P. Harnadi (Ed.). pp. 16-23. Indiana University Press.
• Oscars.org, (t.y.). The 54th Academy Awards 1982. https://www.oscars.org/oscars/ceremonies/1982