THE ‘GREAT MOTHER’ IMAGE IN D. H. LAWRENCE'S A COLLIER'S FRIDAY NIGHT

Year 2025, Volume: 8 Issue: 2, 633 - 649, 30.06.2025

Esra Ünlü Çimen

https://doi.org/10.37999/udekad.1655976

Abstract

D. H. Lawrence left a legacy within a wide range of genres including novels, short stories, poetry, essays and theatre. Perhaps the one writerly aspect overshadowed by his identity as a novelist has been his career in playwriting although there are thematic continuities between the two. Chief among the influences between his plays and fiction is the archetypal relationship between mothers and sons, which attracts a frequent interest across the writer’s thematic choices. As a playwright and a novelist, Lawrence often explored the complex nature of this relationship within an imaginative framework. A Collier’s Friday Night, considered one of the best of Lawrence’s plays, will be analysed in this study around the context of the “great mother” symbol that the author often revisits. The study aims to frame a context on Lawrence as a playwright and build a perspective of his playwriting based on archetypal analysis.

Keywords

D. H. Lawrence, Playwriting, A Collier’s Friday Night, Great Mother, Archetype

D. H. LAWRENCE'IN BİR MADEN İŞÇİSİNİN CUMA AKŞAMI OYUNUNDA ‘ULU ANA’ İMGESİ

Abstract

Modernist İngiliz edebiyatının önde gelen figürlerinden D. H. Lawrence roman, öykü, şiir, deneme ve tiyatro türlerini içeren geniş bir çerçevede yazınsal bir miras bırakmıştır. Türler arası yolculuğu dikkat çekici düzeyde renkli olan yazarın, her ne kadar edebiyat tarihçiliğinde çoğunlukla romancı kimliğiyle konumlandırılsa da farklı temsil ve anlatı biçimlerinde yetkinlik gösterdiği yadsınamaz. Yazarın romancı kimliğinin gölgesinde belki de en çok kalan yanı onun aslında romancılığını da etkileyen tiyatro yazarlığı olmuştur. Lawrence’ın hem romanlarında hem de tiyatro oyunlarında benzer konulara odaklandığı görülür. Bu konulardan belki de en çarpıcı olanı, yazarın kendi yaşamından da izler taşıyan anne-oğul ilişkisidir. Tiyatro yazarı ve romancı olarak Lawrence, bu ilişkinin karmaşık yapısını sıklıkla kurgusal bir zeminde tartışmaya açmıştır. Bu çalışmada, Lawrence’ın oyunlarının en iyilerinden kabul edilen Bir Maden İşçisinin Cuma Akşamı, yazarın sonraki eserlerinde de görülen “ulu ana” sembolü bağlamında ele alınacaktır. Çalışmanın amacı, roman yazarı olarak tanınan Lawrence’ın tiyatro yazarı kimliği hakkında bir bağlam inşa etmek ve bu kimliğe ilişkin arketipsel analiz odaklı bir perspektif oluşturmaktır.

Keywords

D. H. Lawrence, Tiyatro Yazarlığı, Bir Maden İşçisinin Cuma Akşamı, Ulu Ana, Arketip

References

• Agarwal, B. (2016). Interrogating psycho-cultural dynamics in the plays of D.H. Lawrence. İçinde S. Sinha (Ed.), Critical essays on D. H. Lawrence: in honour of Dr. R. K. Sinha (ss. 232-246). Atlantic Publishers & Distributors (P) LTD.
• Bakay, G. (2012). D. H. Lawrence ve yeni yaklaşımlar. Kadın Araştırmaları Dergisi, 4, 101-112.
• Becket, F. (2005). The complete critical guide to D. H. Lawrence. Routledge Taylor & Francis e-Library.
• Eyre, S. R. (2015). Foreword. İçinde James Moran, The theatre of D. H. Lawrence: dramatic modernist and theatrical innovator (ss. viii-x). Bloomsbury Methuen Drama.
• Frayn, A. (2016). The theatre of D.H. Lawrence: dramatic modernist and theatrical innovator [James Moran’ın The Theatre of D.H. Lawrence: Dramatic Modernist and Theatrical Innovator adlı kitabının incelemesi]. Studies in Theatre and Performance, 37 (3), 366-367. http://dx.doi.org/10.1080/14682761.2016.1225429
• Harper, S. S. (1979). The archetype of the great mother in three contemporary films [Yüksek lisans tezi]. North Texas State University. https://digital.library.unt.edu/ark:/67531/metadc503943/
• Jung, C. G. (2004). Four archetypes: mother, rebirth, spirit, trickster (R.F.C. Hull, Çev.). Routledge Taylor & Francis e-Library.
• Jung, C. G. (1980). The collected works of C. G. Jung. part I: archetypes and the collective unconscious (2nd ed.) (G. Adler & R. F. C. Hull, Ed. & Çev.). Princeton UP.
• Jung, C.G. (1976). Symbols of transformation (2nd ed.) (G. Adler & R. F. C. Hull, Ed. & Çev.). Princeton UP.
• Lawrence, D. H. (1981). A collier’s friday night. Three plays: a collier’s friday night, the daughter-in-law, the widowing of Mrs. Holroyd (ss. 17-79). Penguin Books.
• Lawrence, D. H. (1965). The daughter-in-law. The Complete Plays of D. H. Lawrence (ss. 203-267). Heinemann.
• Lawrence, D. H. (2004). Fantasia of the unconscious. İçinde B. Steele (Ed.), Psychoanalysis and the unconscious and fantasia of the unconscious (ss. 45-204). Cambridge UP.
• Matarranz-Araque, J. T. (2014). D. H. Lawrence’s theatre: identity and naturalism in a Collier’s friday night. Athens Journal of Philology, 1 (1), 45-54. https://doi.org/10.30958/ajp.1-1-4
• Moran, J. (2015). The theatre of D. H. Lawrence: dramatic modernist and theatrical innovator. Bloomsbury Methuen Drama.
• Neumann, E. (1974). The great mother: an analysis of the archetype (2nd ed.). (R. Manheim, Çev.). Princeton UP.
• Pittock, M. (2014). D. H. Lawrence: dramatist? The Cambridge Quarterly, 43 (3), 256-272. https://doi.org/10.1093/camqtly/bfu021
• Saydam, M. B. (2005). Sunuş. İçinde Dört arketip (ss. 7-15) (2. basım) (Z. A. Yılmazer, Çev.). Metis Yayınları.
• Sklar, S. (1975). The plays of D. H. Lawrence: a biographical and critical study. Barnes & Noble Books.
• Steele, B. (2004). Introduction. İçinde B. Steele (Ed.), Psychonalysis and the unconscious and fantasia of the unconscious (ss. xix-liv). Cambridge UP.
• Stovel, N. F. (1987). D. H. Lawrence, from playwright to novelist: ‘Strife in Love’ in A collier’s friday night and Sons and lovers. ESC: English Studies in Canada, 13 (4), 451-467. Project MUSE. DOI:https://doi.org/10.1353/esc.1987.0058
• Urgan, M. (2016). D. H. Lawrence. Yapı Kredi Yayınları.
• Vurmay, A. (2019). D. H. Lawrence’s expressionist approach to tragedy: an analysis of Touch and Go. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 59 (2), 772-792. DOI: 10.33171/dtcfjournal.2019.59.2.3
• Waldron, D. (2014). Great mother. İçinde D. Leeming (Ed.), Encyclopedia of psychology and religion (2nd ed.). 745-748. Springer. DOI 10.1007/978-1-4614-6086-2
• Waterman, A. E. (1959). The plays of D. H. Lawrence. Modern Drama, 2 (4), 349-357. Project MUSE. DOI: https://doi.org/10.1353/mdr.1959.0053
• Williams, R. (1989). Theatre as a political forum. İçinde T. Pinkney (Ed.), The Politics of modernism: against the new conformists (ss. 81-94). Verso.