PERFORMANS PRATİKLERİ VE REPERTUVAR BAĞLAMINDA FRITZ KREISLER’İN KEMAN PERFORMANSI YORUM GELENEĞİNE ETKİLERİ

Year 2025, Volume: 8 Issue: 3, 1911 - 1930, 30.09.2025

Tuna Taşdemir

https://doi.org/10.51576/ymd.1754563

Abstract

Bu çalışmada, 20. yüzyıl keman virtüözü ve bestecilerinden Fritz Kreisler’in (1875-1962), keman müziğine etkilerinin, yorum geleneği, performans pratikleri ve eserleri bağlamında müzikolojik bir bakış açısıyla incelenmesi amaçlanmıştır. Kreisler’in keman performans üslubu, 19. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın ilk yarısına geçişte belirleyici bir rol oynayarak keman icrasında yeni standartlar oluşmasına yol açmıştır. Çalışmada, Kreisler’in keman çalma tekniği aracılığıyla yorum geleneğine getirdiği yenilikler arasında özellikle sürekli vibrato ve portamento kullanımının dönemin keman icrası üzerindeki devrim niteliğindeki etkileri ayrıntılı biçimde değerlendirilmiştir. Kreisler’in yorumculuğu, birçok kaynakta belirtildiği üzere eserlerin müziksel ifadesini taşıyan incelikli, lirik ve teknik bir üslup temeline dayanmaktadır. Kemandaki teknik ustalığını daima müziğin anlamsal içeriğini vurgulamak için kullanan besteci, özellikle çift sesler, üç ve dört sesli akorlar ve artikülasyon bakımından keman literatürüne önemli katkılar sağlamıştır. Bu bağlamda, Kreisler’in küçük formlu ve kısa eserleri döneminin konser pratiğinde kalıcı bir repertuvar oluşturmuş; bu eserler hem icra tekniklerinin gelişmesine hem de pedagojik repertuvarın zenginleşmesine yardımcı olmuştur. Çalışmada ayrıca Kreisler’in klasik eserler üzerine yaptığı radikal edisyonlar ve kadans düzenlemelerinin tarihsel ve müzikolojik açıdan önemi tartışılmıştır. Özellikle Beethoven, Paganini gibi bestecilerin eserlerine yaptığı düzenlemeler, döneminin performans anlayışında estetik ve pratik açılardan önemli dönüşümlere öncülük etmiştir. Sonuç olarak, Kreisler’in mirasının günümüz keman yorumculuğunda, eğitiminde ve repertuvar seçimlerinde hâlen etkisini sürdürdüğü görülmektedir. Kreisler’in müziksel ifade, teknik yenilik ve bestecilikte yarattığı sentez, 20. yüzyıl ve sonrasındaki keman performans geleneğinin şekillenmesinde temel referans noktalarından biri olarak kabul edilmektedir. Çalışma, Kreisler’in mirasının gelecekteki müzikolojik araştırmalar ve keman performans geleneği açısından taşıdığı önemi vurgulamaktadır.

Keywords

Fritz Kreisler , keman performansı yorum geleneği , keman repertuvarı , sürekli vibrato , kadans

THE EFFECTS OF FRITZ KREISLER ON THE VIOLIN PERFORMANCE INTERPRETATION TRADITION IN THE CONTEXT OF PERFORMANCE PRACTICES AND REPERTOIRE

Abstract

This study aims to examine the influence of Fritz Kreisler (1875-1962), a 20th-century violin virtuoso and composer, on violin music from a musicological perspective in the context of his interpretive tradition, performance practices, and works. Kreisler’s violin performance style played a decisive role in the transition from the late 19th century to the first half of the 20th century, leading to new standards in violin performance. In this study, among the innovations that Kreisler brought to the interpretation tradition through his violin playing technique, especially the revolutionary effects of the use of continuous vibrato and portamento on violin performance of the period were evaluated in detail. As stated in many sources, Kreisler’s interpretation is based on a lyrical, elegant and technical style that carries the musical expression of the works. The composer, who always used his technical mastery of the violin to emphasize the semantic content of the music, made significant contributions to the violin literature, especially in terms of double stops, triads and quartets, and articulation. In this context, Kreisler’s small-form and short works formed a permanent repertoire in the concert practice of his period; these works helped both the development of performance techniques and the enrichment of pedagogical repertoire. The study also discusses the historical and musicological significance of Kreisler’s radical editions and cadenza arrangements of classical works. In particular, his arrangements of works by composers such as Beethoven and Paganini pioneered significant transformations in the performance approach of his period in terms of aesthetics and practice. In conclusion, it is seen that Kreisler’s legacy is still influential in today's violin interpretation, education and repertoire choices. Kreisler’s synthesis of musical expression, technical innovation and composition is recognized as one of the main reference points in shaping the violin performance tradition of the 20th century and beyond. The study emphasizes the importance of Kreisler’s legacy for future musicological research and the violin performance tradition.

Keywords

Fritz Kreisler , violin performance interpretation tradition , violin repertoire , continuous vibrato , cadenza

References

• Aktüze, İ. (2010). Müziği anlamak ansiklopedik müzik sözlüğü. (Üçüncü basım). İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Aşkın, C. (1996). Early recorded violinists, [Doctorate dissertation]. University of London, London.
• Auer, L. (1921). Violin playing as I teach it. New York: Frederick A. Stokes Company.
• Brown, C. (1988). Bowing styles, vibrato and portamento in Nineteenth-Century violin playing. Journal of the Royal Musical Association, 113(1), 97-128. https://www.jstor.org/stable/766271 (Erişim tarihi: 22.05.2025)
• Brown, C. (2002). Classical and Romantic performing practice 1750–1900. New York: Oxford University Press.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. (18. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Curty, A. (2003). A pedagogical approach to Eugène Ysaÿe’s Six Sonatas for Solo Violin, Op. 27 (Doktora tezi). Erişim adresi: ProQuest Dissertations and Theses Global. (Order No. 0805037)
• Dağ, Ö. D. (2011). Keman vibratosu ile ilgili 18. yüzyıldan günümüze değişen yaklaşımlar. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 105-118. )Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/321511), (Erişim tarihi: 22.05.2025)
• Demirdirek, S. B. (2024). 20. yüzyılın ilk yarısında klasik Türk müziği keman icrasında üslup ve tavır. Yegah Müzikoloji Dergisi, 7(4), 1033-1056. DOI: 10.51576/ymd.1579400
• Erengönül, G. (2020). Henryk Wieniawski’nin Op.15 Keman ve Piyano için Orijinal Bir Tema Üzerine Çeşitlemeler adlı eserinin keman çalma tekniği ve müzikal yorum bakımından incelenmesi. (Yayımlanmamış sanatta yeterlik eser metni). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul.
• Kapçak Işıksungur, B., & Çilden, Ş. (2016). Kemanda 20. yüzyıl vibrato kullanımı. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 241-249. (Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyasobed/issue/30208/326040), (Erişim tarihi: 23.05.2025).
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar-ilkeler-teknikler. (18. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Katz, M. (2004). Capturing wound: How technology has changed music. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
• Mozart, L. (1985). A treatise on the fundamental principles of violin playing (Second ed.). London: Oxford University Press.
• Osa, R. T. (2010). Violin dreams: a glimpse into the magnificent and expansive instrument's repertoire (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). California State University, Northridge.
• Ozyurek, C. (2023). Ysaÿe’s Six Solo Sonatas for Violin Op.27: Sonatas of the past and the future (Yüksek lisans tezi, California State University, Northridge). (Erişim adresi: https://scholarworks.calstate.edu/downloads/db78tk288), (Erişim tarihi: 23.05.2025).
• Pace, I. (2012). Instrumental performance in the nineteenth century. C. Lawson, & R. Stowell, (Ed.), The Cambridge History of Musical Performance içinde, (ss. 643-695). New York: Cambridge University Press. DOI: 10.1017/CHOL9780521896115.027
• Paftalı Botazzini, Z. (2012). La Campanella ve Zigeunerweisen: Kemandan viyolaya iki uyarlama. (Yayımlanmamış sanatta yeterlik eser metni). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Potter, T. (2014). Notlar. (Erişim adresi: https://www.hyperion-records.co.uk/c.asp?c=C1027#:~:text=From%20the%20start%20Kreisler%20programmed,as%20Pugnani%20and%20Couperin%21%20Kreisler), (Erişim tarihi: 23.05.2025).
• Ristea-Ciucu, C. (2023). Six miniatures for violin and piano composed by Fritz Kreisler: Formal analysis and aspects of the accompaniment technique. Artes. Journal of Musicology, 27(27-28), 224-245. DOI: 10.35218/ajm-2023-0013
• Schueneman, B. R. (1996). The search for the minor composer. Music Reference Services Quarterly, 5(2), 25-47. DOI: 10.1300/J116v05n02_02
• Stowell, R. (2008). Technique and performing practice. (Twelfth ed.). R. Stowell (Ed.), The Cambridge Companion to the Violin içinde, (ss. 122-142). New York: Cambridge University Press.
• Sulla, M. (2023). Dots, cadenzas, and recordings: Three case studies in musical authority (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: ProQuest Dissertations and Theses Global. (Order No. 30632168)
• Thomson, J. A. (1990). The gypsy in violin music: A lecture recital featuring the music of Kreisler, Ravel, and Sarasate; together with three recitals of music by Bartok, Beethoven, Chausson, Dvorak, Schoenberg, Schubert, Shostakovich, and Tchaikovsky (Doktora tezi). Erişim adresi: ProQuest Dissertations and Theses Global. (Order No. 9114142)
• Wen, E. (2008). The Twentieth Century. R. Stowell (Ed.), The Cambridge Companion to the Violin içinde, (ss. 79-91). New York: Cambridge University Press.
• White, W. D. (2022). Violin performance influences of Fritz Kreisler (Doktora tezi, University of Nevada, Las Vegas.). (Erişim adresi: https://oasis.library.unlv.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=5632&context=thesesdissertations) (Erişim tarihi: 22.05.2025)
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Sekizinci baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Web Kaynakları http1: https://s9.imslp.org/files/imglnks/usimg/e/e1/IMSLP299915-PMLP245138-Kreisler_-_Praeludium_and_Allegro_-_Violin.pdf
• http2: https://canalparaviolinistas.com/wp-content/uploads/2020/03/Kreisler-Cadenzas-to-Beethoven-Violin-Concerto.pdf
• http3: https://s9.imslp.org/files/imglnks/usimg/8/81/IMSLP289847-PMLP346890-Tartini-Kreisler_vl.pdf