Sanatçının Esin Kaynağı Olarak Salgın Hastalık ve Hastalığın Resim Sanatına Yansıması

Yıl 2020, Sayı: Salgın Hastalıklar Özel Sayısı, 493 - 538, 15.07.2020

Halit Yabalak

Öz

Sanatçı toplumun genel bakış açısının dışındadır ve olaylara sıradan bir gözle bakmaz, etrafında gerçekleşen tüm durumlara zihin dünyasını şekillendiren imgelere dönüşür. Sanatçının zihin dünyası sadece güzel değil trajediler, yıkımlar, çirkinlikler ve hastalıklardan oluşturabilmektedir. Sanatçının esin kaynağı arasında yer alan hastalık, kökleri çok eskiye giden ve sanat tarihinin birçok döneminde sanatçıların çalışmalarında karşılaşılan bir konudur. Özellikle büyük yıkımlara neden olan salgın hastalıklar, sanatçıların ilk çağlardan günümüze kadar eserlerinde konu olarak işlenmiştir. Cüzzam, veba, kolera, frengi, sıtma, İspanyol gribi ve günümüzde yaşanan covid 19 salgını bu salgınlar arasında yarattıkları toplumsal yıkımlar ve sanatçılara resimlerinde konu olmaları nedeniyle ön plana çıkmıştır. Resimlerinde hastalık ve hastalık kaynaklı duygulara yer veren sanatçıların konuyu farklı şekillerde ele almış olmaları, sanat tarihinin farklı dönemlerinde farklı tekniklerde üretimlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Araştırmamızda tarihin farklı dönemlerinde ortaya çıkan salgın hastalıkların toplumları nasıl etkiledikleri ve bu etkilerin sanatsal üretimlere yansıma biçiminin irdelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda literatür taraması ile toplanan bilgiler ışığında salgın hastalıklar hakkında genel bilgi verilmiş ve salgın hastalıkları konu alan resim örneklerinde, hastalık ve hastalık imgelerinin biçimsel yansımaları çözümlenmeye çalışılmıştır. Yaşandıkları dönemlerde sanatçıların resimlerine konu olan salgın hastalıklar, sanatçılar tarafından estetik haz kaynağı olan sanatsal çalışmalar, tarihe görsel bir belge olarak aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

salgın hastalık, sanat, resim

Kaynakça

• Akalın, Ş. H., Toparlı, R., Gözaydın, N., Zülfikar, H., Argunşah, M., Demir, N. ve Gültekin, B. (2011). Türkçe Sözlük, 11. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akın, H. (2018). Felaket Geliyorum Demişti: Ortaçağda Yaşanan Büyük Veba Salgını ve Toplumsal Yaşamdaki Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme. Kebikec: İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 46, 247-296.
• Ayar, M. ve Kılıç, Y. (2017). Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi,17(2), 163-181.
• Aybar, M. (2018). İllet-i Cüzzam: Osmanlı Dağılma Dönemi. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 11, 503-517.
• Baynes, K. (1981). Toplumda Sanat (Çev. Yusuf Atılgan). İstanbul: Karacan Yayınları.
• Black, W. (2019). The Middle Ages: Facts and Fictions, California: ABC-CLIO.
• Bulut, F. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tehlikeli Bir Miras: ‘Frengi”, Tarih Okulu Dergisi, 1II, 109-123.
• Çınar, F. (2013). Heykel Sanatında Bı̇R Tema Olarak “ Korku”, (Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Eser Metni). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gombrich, E. H. (1997). Sanatın öyküsü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Grön, K. (1973). Leprosy in Literature and Art, Internatioan Journal of Leprosy, Vol. 41, No.2, 249-283.
• Holbein, H. (2017). The Dance of Death, London: Hansebook.
• Kolera, (1987). Meydan Larousse [ML], C. VII, İstanbul: Meydan Yayınları.
• Koylu, Z. ve Doğan, N. (2010). Birinci Dünya Savaşı Sırasında Osmanlı Devleti’nde Sıtma Mücadelesi ve Bu Amaçla Yapılan Yasal Düzenlemeler. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 34(3), 209-215.
• Marshall, L. (2012). A Plague Saint for Venice: Tintoretto at the Chiesa di San Rocco. Artibus et Historiae, 153-187.
• May, R. (1994) Yaratma Cesareti. A Oysal (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Mellaart, J. (1967). Çatal Hüyük: a neolithic town in Anatolia. New York: McGraw-Hill.
• Morton, R. S. (1990). Syphilis in art: an entertainment in four parts. Part 1. Sexually Transmitted Infections, 66(1), 33-40.
• Nikiforuk, A. (2007). Mahşerin Dördüncü Atlısı, Salgın ve Bulaşıcı Hastalıklar Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özden, K., ve Özmat, M. (2014). Salgın ve Kent: 1347 Veba Salgınının Avrupa’da Sosyal, Politik ve Ekonomik Sonuçları. İdealkent, 5(12), 60-87.
• Özgenç Erdoğdu, N. (2018). 17. Yüzyıl Hollanda Resim Sanatında Vanitas İmgeleri. Ulakbilge, 6(21), 143-159.
• Palalı, M. Z. (1993): “Cüzzam”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:8, 150-152, İstanbul: TDV.
• Polat, İ. (2020). Türk Masal ve Efsanelerinde Olağanüstü Güçler ve Varlıklar: Türkiye Sahasının Demonoloji ve Diabolojisi. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Pilloud, M. A., Haddow, S. D., Knüsel, C. J., & Larsen, C. S. (2016). A bioarchaeological and forensic re-assessment of vulture defleshing and mortuary practices at Neolithic Çatalhöyük. Journal of Archaeological Science: Reports, 10, 735-743.
• Richard J. E.( 1987 ). Death in Hamburg, Society and Politics in the Cholera Years 1830-1910, Oxford.
• Rüya K. (2014 ). “Türkiye’de Frenginin Tarihi”, Kebikeç Dergisi, 38, 291-305.
• Safranki, Rüdiger. (2013). Romantik, Bir Alman Sorunsalı, Çev. Ali Nalbant, Kabalcı Yay.
• Sarıyıldız G. (2002). “XIX Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Kolera Salgını”, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri, İstanbul: 22-23.
• Schiller, F.V. (1990). İnsanın Estetik Eğitimi Üzerine Bir Dizi Mektup, Özgü, M. (Çev). Ankara: MEB Yay.
• Schmid, L. (2009). Edvard Munch: His life as told through self-portraits. University of South Carolina.
• Selsdon, E., & Zwingerberger, J. (2012). Egon Schiele. Parkstone International.
• Serdar, M . (2014). Ortaçağ Avrupasında Tanrının Laneti Cüzzam ve Cüzzam Evleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9 (2) , 100-110.
• Temel, M. (1997). İşgal Yıllarında istanbul'un Sosyal Durumu. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Ata ilk ve İnk Tar. Enst., İzmir.
• Ventura, G. (2018). Mothers, Wet Nurses and Feeding Bottles. In Maternal Breast-Feeding and Its Substitutes in Nineteenth-Century French Art. Brill.
• Venturi, L. (2005). Hieronymus Bosch’tan Bruegel’e, Rönesansın Serüveni, Gürsoy, S. (çev). İstanbul: Y.K.Y.
• Vogt, H. (1980). Das Bild des Kranken, München: J.F. Bergmann Verlag.
• Wye, D., & Figura, S. (2004). Artists & prints: masterworks from the Museum of Modern Art. The Museum of Modern Art.
• Yıldırım N. (2005). 6. Yüzyıl Flaman Resmi Cehennem Betimlemesinde Türk imgesi. Akademik Araştırmalar Dergisi, 26, 157-172.
• Yılmaz, M. (2020). 20 Nisan 2020 Tarihi İtibariyle Covid-19 Virüsünün Dünyadaki Coğrafi (Kıtalara ve Ülkelere Göre) Dağılımı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7 (4) , 17-44.
• Yolun, M. (2012). İspanyol gribinin dünya ve Osmanlı Devleti üzerindeki etkileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.