METAL SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN BİR FABRİKADA İŞ KAZALARININ TAŞERON ÇALIŞMA MODELİ İLE İLİŞKİSİ

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 40 - 50, 19.06.2019

Saffet Tatma Mustafa Necmi İlhan

Öz

İş kazalarının taşeron çalışma sistemi ile
ilgisinin araştırıldığı bu çalışmada 2015 ve 2016 yıllarında, taşeron çalışma
sisteminin aktif olarak kullanıldığı ve üretimin yüksek oranda bu şekilde
yapıldığı bir işletmenin iş kazaları incelenmiştir.  İşletmenin iş sağlığı ve güvenliği (İSG)
biriminin tuttuğu kayıtlar ve iş kazalarının raporları incelenmiştir. Sonuçlar
SPSS sistemi ile analiz edilmiştir. Toplam 161 kazanın incelendiği çalışmada 90
kazanın ana firmada, 71 kazanın ise taşeron firmalarda olduğu saptanmıştır.
Taşeron çalışma sisteminde İSG mevzuatının uygulanması ve iş kazalarının kayıt
edilmesinde sıkıntılar yaşanmaktadır. Üst işveren - alt işveren ilişkisi
içerisinde taşeron çalışanların sosyal ve maddi hakları görmezden
gelinebilmektedir. Toplumda iş güvenliği ve çalışan sağlığı kültürünün oluşması
ve iş kazalarının azaltılması için taşeron firmalar da dâhil olmak üzere,
çalışan temelinde eğitimler verilmeli, gerekli önlemler alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

İş kazaları, taşeron çalışma, iş sağlığı

Kaynakça

• 1. Durdu Hİ. İş kazalarının ekonomik analizi ve bazı sektörler bazında değerlendirilmesi. Sosyal Güvence Dergisi, 2014; 5: 67-91. 2. Kavuncubaşı Ş. Kamudan özele hastanelerde dışarıdan hizmet alımı. Hospital News, 2010; 73:7-19. 3. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. (2012, 30 Haziran). T.C. Resmi Gazete (Sayı: 28339) Sayfa 11648. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6331.pdf, Son Erişim Tarihi: 04.10.2018. 4. International Labour Organization, World Labour Report. International Labour Office Geneva, 1993. 5. World Health Organization, Global Strategy On Occupational Health For All: The way to health at work, Geneva, 1995;7-8. 6. Çilek HC. İnşaat Sektöründe İş Kazalarının Sebep ve Sonuçları Üzerine Bir Araştırma, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2013. 7. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği İş sağlığı ve güvenliği oda raporu. 2008; 34-35. 8. Avcı A. İş yerlerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatı. Alfa Yayıncılık, İstanbul, 2001; 64. 9. Yaşar A. Sakarya’da bir inşaat sahasında çalışan işçilerin çalışma koşulları ile iş kazası geçirme durumları ve ilişkili etmenler. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 2010; 47-48. 10. Quinlan M, Bohle P. Under pressure, out of control, or home alone? Reviewing research and policy debates on the occupational health and safety effects of outsourcing and home-based work. International Journal of Health Services, 2008; 38(3), 489-523. 11. Öztürk A, Sezgili K. Dış kaynaklardan yararlanmanın yeni bir rekabet stratejisi olarak kullanılması ve uygulama süreci. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2002; 21(2),127-42. 12. Özdoğan ON. Otel İşletmelerinde Faaliyet Alanları Açısından Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing) ve finansal performans üzerine etkileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 2006; 7-8. 13. Karahan A. Dış kaynak kullanımının verimlilik üzerine etkisi (hastane yöneticileri üzerine bir araştırma). Balikesir University Journal of Social Sciences Institute, 2009; 2(21). 14. Özşuca TŞ. Taşeronlaşma ve kayıt dışı ekonomi. Türk-İş, 2011; 394,32-4. 15. Budak G, Budak G. Halkla ilişkiler. Barış Yayınları Fakülteler Kitabevi, İzmir 2004; 207-210. 16. Bayındır S. Yenilik çalışmalarında dış kaynak kullanımı. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2007; 3, 241-245. 17. Bozdemir E, Öcel Y. Hastanelerde dış kaynak kullanımının maliyet minimizasyonu açısından analizi: bolu izzet baysal eğitim ve araştırma hastanesi manyetik rezonans (MR) cihazı örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016; 20(3), 1052-1053. 18. Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ve Mahalli İdare Birliklerinde Norm Kadro Uygulaması. Yerel Yönetim ve Denetim Makaleler Dergisi, 2006;11 (6), 15. 19. İlhan MN, Kurtcebe ZÖ, Durukan E, Koşar L. Temizlik işçilerinin sosyodemografik özellikleri ve çalışma koşulları ile iş kazası ve meslek hastalığı sıklığı. Fırat üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2006; 20(6), 433-9. 20. İş Teftiş Kurulu Başkanlığı. Metal sektöründe çalışan işçilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi programlı teftişi sonuç raporu. Ankara 2011, 15. 21. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Kolları Yönetmeliği, 19.12.2012/28502 tarih sayılı Resmi Gazete, Ankara, 2012;17-18. 22. Demir E. Metal işkolunda meydana gelen iş kazaları ve iş kazalarının oluşturduğu kayıpların ekonomik yönden analizi. İstanbul Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2009. 23. İstanbul Sanayi Odası Dergisi, Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Raporu. İstihdam, Brüt Katma Değer Dağılımı ve Nispi Hasıla Oranları, 2012; 47(557), 57-60. 24. Meslek Hastalıkları ve İş ile İlgili Hastalıklar Tanı Rehberi. Türkiye`de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Gü venliği Koşullarının İyileştirilmesi Projesi - TR0702.20-01/001, Ankara, 2011; 17-23. 25. Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası, MESS Üyeleri İş Kazası İstatistikleri. 2015. URL: https://mess.org.tr/media/filer_public/2f/6b/2f6bb915-dbb7-4412-9533-81cdb115d0e4/mess_is_kazalari_2015_basin_bulteni.pdf, Son Erişim Tarihi: 04.10.2018. 26. Üçüncü K. 2014 Yılı SGK İş Kazası İstatistiklerinin Analizi. URL: http://www.isteguvenlik.tc/SGK2013IsKazaIstatistik.pdf, Son Erişim Tarihi: 04.10.2018. 27. SGK İş Kazası Ve Meslek Hastalıkları İstatistikleri, 2015. URL: http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari. Son Erişim Tarihi: 04.10.2018. 28. SGK İş Kazası Ve Meslek Hastalıkları İstatistikleri, 2016. URL: http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari. Son Erişim Tarihi: 04.10.2018. 29. Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası, MESS. URL: https://www.mess.org.tr/tr/haberler/is-sagligi-ve-guvenligi-alaninda-turkiyenin-en-kapsamli-arastirmasi-yayinlandi/, Son Erişim Tarihi: 04.10.2018. 30. Yılmaz İC. İş Kazalarının Analizi (Mobilya Sanayindeki Küçük ve Orta Boy İşletmeler İle Büyük Boy İşletmelerin Karşılaştırılması). Karabük Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi 2012; 60-61. 31. Alp A. 2009 Yılında Ankara’da Metal İşkolunda Meydana Gelen İş Kazalarının Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009; 59-60. 32. Özkan S. Taşeron Personel İle Kadrolu Personelin Örgütsel İltişim, Örgüt Kültürü ve İş Tatmini Değişenleri Açısından İncelenmesi: Giresun Belediyesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Trabzon Avrasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016; 62. 33. İzgi MC. Akdeniz Üniversitesi’nde Taşeron Sağlık İşçilerinin İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Durum Tespiti. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 2012;10(3), 160-173 34. Özdemir S. Metal İmalat Sektöründe Oluşan Kazalarda İnsan ve Altyapı Faktörlerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014; 55.