HALİL YAVER BEY'İN “BUGÜNKÜ BULGARİSTANDA TÜRK DÜŞMANLIĞI” ADLI KİTABININ LA BULGARİE VE TRAKYA GAZETELERİNDEKİ AKİSLERİ

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 9, 217 - 255, 26.05.2022

Deniz Güner

https://doi.org/10.32953/abad.1065577

Öz

Uzun yıllar Türk egemenliğinin hüküm sürdüğü Balkanlarda yaşanan milliyetçi isyanlar neticesinde kendi devletini kuran azınlık halklarından biri de Bulgarlardır. Bulgarların milli uyanış için geliştirdikleri saldırgan tutum milliyetçi Bulgar basını için bir gelenek haline gelmiş ve özellikle Türkler aleyhindeki tehditkâr yayınlar ve davranışlar Bulgaristan’da ikamet eden Türkler için sorun yaratmıştır. 1928 sonrasında şiddetlenen “Bulgaristan Bulgarlarındır” politikası pek çok Türk’ün malını yok pahasına elden çıkarıp göç etmesine neden olmuş, hadiseler iki ülke arasında sorun teşkil etmeye başlamıştır.
Bulgaristan’da artan Türk düşmanlığı karşısında İstanbul Barosu avukatlarından Halil Yaver Bey 1932’de “Bugünkü Bulgaristan’da Türk Düşmanlığı” adlı bir kitap yayınlamıştır. Söz konusu kitap Bulgaristan basınında gündeme gelmiş ve eleştirilere uğramıştır. La Bulgarie gazetesi konuyla ilgili bir makale yayınlarken, Trakya gazetesi kitaba cevaben birkaç makale yayınlamıştır.
Bu çalışmada gazete makalelerinin Dışişleri Bakanlığı tarafından Başbakanlığa gönderilen Fransızca suretlerinden faydalanılmıştır. Halil Yaver Bey’in kitabının orijinal baskısı ve karşılığında La Bulgarie ve Trakya gazetelerindeki söz konusu makaleler değerlendirilerek “Bulgaristan’daki Türk düşmanlığı” meselesinin Türk ve Bulgar kamuoyundaki akisleri değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

La Bulgarie Gazetesi, Trakya Gazetesi, Halil Yaver, Kessarevo, Razgrad.

Kaynakça

• AKIN Veysi, “Türkiye Cumhuriyeti ile Bulgaristan Arasında Siyasi İlişkilerin Kurulmasında 1925 Dostluk Antlaşması’nın Yeri ve Önemi”, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, I/1, (2012), ss. 41-56.
• ALTUNCUOĞLU Neslihan, “Ulusal Basın Ekseninde Atatürk Dönemi Öğrenci Hareketleri: Razgrad Hadisesi Örneği”, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, XVII/33, (2021), ss. 701-726.
• BOLAT Bengül, “1932 Kessarevo/ Kesarevo/ Kesenova Olayı/ Faciası/ Hadisesi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIII/26, (2013), ss. 87-103.
• ÇALIŞKAN Basri Zilabid, Bulgaristan’da İslâm (1878-2018), İnkılâb Yayınları, İstanbul 2019.
• ÇANLI Mehmet, “Bulgar Trakya Komitesi (1918-1934)”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, XI/2, (2011), ss. 277-292.
• DEĞERLİ Esra Sarıkoyuncu, “Türk-Bulgar İlişkilerinde Mustafa Kemal Atatürk (1919–1923)”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, IX/19, (2007), ss. 301-319.
• DEMİRHAN Hasan, “Sözlü Anlatımlarla 1984-1989 Yılları Arasında Bulgaristan’da Türklere Uygulanan Asimilasyon Politikaları”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, VI/16, (2019), ss. 324-342.
• ERİM Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri Cilt I, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1953.
• KAŞTAN Yüksel, “Atatürk Dönemi Türkiye-Bulgaristan İlişkileri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXIV/72, (2008), ss. 669-696.
• NESİMİ Abidin, Yılların İçinden, Gözlem Yayınları, İstanbul 1977.
• ÖZGİRAY Ahmet, “Türk-Bulgar Siyasi İlişkileri (1920-1938)”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih İncelemeleri Dergisi, X/1, (1995), ss. 55-70.
• ÖZSARI Mustafa, “Bulgaristan Türklerinin 1930-1940 Yılları Arasında Sosyal ve Kültürel Durumuna Genel Bir Bakış”, Akademik Kaynak, III/5, (2015), ss. 1-13.
• ÖZTAŞ Sezai ve KINALI Gürhan, “Atatürk Dönemi Balkan Politikası Bağlamında Türkiye-Yunanistan Ek Antlaşması”, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, X/2, (2021), ss. 557-599.
• SOYSAL İsmail, Türkiye’nin Siyasi Andlaşmaları (1920-1945), Türk Tarih Kurumu, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
• ŞİMŞİR Bilal N., Bulgaristan Türkleri, Bilgi Yayınevi, Ankara 1986.
• ULUTAŞ Selcen Özyurt ve YAVUZ Rengin, “Bulgaristan’da Komünist Rejim Sonrası Türklere Yönelik Propaganda ve Algı Çalışmalarına Örnekler”, Selçuk İletişim Dergisi, XIII/2, (2020), ss. 920-941.
• UZUN Hakan, “1933 Yılı Vagon-Li ve Razgrad Olayları”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, VI/3, (2009), ss. 57-81.
• YAVER Halil, Bugünkü Bulgaristan’da Türk Düşmanlığı, Tecelli Matbaası, İstanbul 1932.
• YOLCU Cengiz, “Kölelerin İsyanını Bastırmak: Bulgaristan’da Yasaklanan Bir Film ve Türkiye”, Journal of Balkan and Black Sea Studies, IV/7, (2021), ss. 63-87.