Çocukların Saldırganlık ve Akran Şiddetine Maruz Kalma Düzeylerinin Akranları Tarafından Sevilme Düzeyleri Üzerindeki Yordayıcı Etkisi

Yıl 2020, Cilt 11, Sayı 1, 14 - 21, 29.06.2020

Ahmet EROL Hülya GÜLAY OGELMAN

Öz

Araştırmanın amacı, 5-6 yaş çocuklarının saldırganlık ve akran şiddetine maruz kalma (AŞMK) düzeylerinin akranları tarafından sevilme (ATS) düzeyleri üzerindeki yordayıcı etkisinin incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini, Denizli ili Pamukkale ve Merkezefendi ilçelerinde okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaş arası 241 çocuk oluşturmaktadır. İlişkisel tarama yöntemiyle gerçekleştirilen araştırmada veriler Ladd ve Profilet Çocuk Davranış Ölçeği’nin Saldırganlık Alt Ölçeği, Akranlarının Şiddetine Maruz Kalma Ölçeği, Çocuk Derecelendirmesine Dayalı Sosyometri Tekniği, Öğretmen Derecelendirmesine Dayalı Sosyometri Tekniği ile toplanmıştır. Ladd ve Profilet Çocuk Davranışı Ölçeği'nin Saldırganlık Alt Ölçeği ve Akran Şiddetine Maruz Kalma Ölçeği, her çocuk için okul öncesi öğretmenleri tarafından ayrı ayrı doldurulmuştur. Elde edilen veriler Basit Doğrusal Regresyon Analizi Tekniği ile çözümlenmiştir. Bulgulara göre, saldırganlık ve akran şiddetine maruz kalma (AŞMK) ile akranlar tarafından sevilme (ATS) düzeyi arasında olumsuz yönde anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Öğretmen ve akran görüşleri sonucunda, saldırganlık ve akran şiddetine maruz kalma arttıkça (AŞMK), çocukların akranları tarafından sevilme (ATS) düzeylerinin azaldığı ortaya çıkmıştır. Ayrıca öğretmen ve akran görüşlerine göre saldırganlık ve akran şiddetine maruz kalma (AŞMK) düzeyleri, çocukların akranları tarafından sevilme (ATS) düzeylerini anlamlı biçimde yordamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Saldırganlık, Akran şiddeti, Akranları tarafından sevilme

Predictor Effect of Children’s Levels of Aggression and Peer Victimization on Their Levels of Being Liked by Peers

Öz

The aim of this study is to examine the predictor effect of 5-6 year-old children’s levels of aggression and exposure to peer victimization (PV) on their levels of being liked by peers (BLP). The sample group of the study consisted of 241 5-6 year-old children attending preschool education in Pamukkale and Merkezefendi districts of Denizli province. This was a study with correlational survey model. Aggression subscale of Ladd and Profilet Child Behavior Scale, Peer Victimization Scale, Sociometric Technique Based on Child Rating, and Sociometric Technique Based on Teacher Rating were used as data collection tools in the study. Aggression subscale of Ladd and Profilet Child Behavior Scale and Peer Victimization Scale were filled by preschool teachers individually for each child. Simple Linear Regression Analysis was utilized to analyze the data. According to the results, a negative significant correlation was also found between aggression, peer victimization (PV), and level of being liked by peers (BLP). As a result of the teacher and peers views, it was revealed that as aggression and peer victimization (PV) increased, the children’s levels of being liked by peers (BLP) decreased. It was concluded in the study that the preschool children’s aggression and peer victimization levels were a statistically significant predictor of their levels of being liked by peers. Also, children's aggression and peer victimization (PV) levels significantly predict their levels of being liked by peers (BLP) according to peer and teacher views.

Anahtar Kelimeler

Peer victimization, Liking by their peers, Aggression, Liking by their peers

Kaynakça

• Alisinanoğlu, F., & Kesicioğlu, O. S. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarının davranış sorunlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Giresun İli Örneği). Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(1), 93-110. http://hdl.handle.net/123456789/234.
• Bilgin Ülken, F. (2011). Televizyon İzlemede Anne-Baba Aracılığı İle Çocukların Saldırgan Davranışları Arasındaki İlişki. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 195–216. http://localhost:8080/xmlui/handle/anadolu/249.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (16. Baskı).Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çetinkaya Yıldız, E., & Hatipoğlu Sümer, Z. (2010). Preschool children and violence: exposure and victimization levels. Elementary Education Online, 9(2), 630–642. http://ilkogretim-online.org.tr/.
• Decovic, M., & Janessens, J. M. A. M. (1992). Parents’ child-rearing styles and child’s sociometric status. Developmental Psychology, 28(5), 925-932. http://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0012-1649.28.5.925.
• Gifford-Smith, M. E., & Brownell, C. A. (2003). Childhood Peer Relationships: Social Acceptance, Friendships, And Peer Networks. Journal Of School Psychology, 41(4), 235-284. doi:10.1016/S0022-4405(03)00048-7.
• Gülay, H. (2008). 5-6 yaş çocuklarına yönelik akran ilişkileri ölçeklerinin geçerlik güvenirlik çalışmaları ve akran ilişkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Gülay, H. (2009). 5-6 yaş çocuklarının sosyal konumlarını etkileyen çeşitli değişkenler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 104-121. http://efdergi.yyu.edu.tr.
• Gülay, H. (2010). Okul öncesi dönemde akran ilişkileri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Gülay, H. (2011). 5-6 yaş grubu çocuklarda okula uyum ve akran ilişkileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(36), 1-10. http://www.esosder.org.
• Gülay Ogelman, H., Berengi, S., Önder, A., & Seçer, Z. (2012). Okul öncesi 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkileri ile annelerinin ebeveynliğe yönelik özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi. 12(3), 1993-2008. http://www.edam.com.tr/kuyeb.
• Gülay Ogelman, H., Erol, A., Asar, H., Mumcular, F., Kıraç, M. H., & Kilimlioğlu, Ç. (2015).determination of the perceptions of preschool teachers regarding the peer relations of children. Route Educational And Social Science Journal, 2(3), 274-294. http://www.ressjournal.com
• Gülay Ogelman, H., & Erten Sarıkaya, H. (2016). Beş yaş çocuklarının akran şiddetine maruz kalma ve akran şiddetini uygulama düzeylerinin izlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(37), 187-203. http:// efd.mehmetakif.edu.tr/
• Hay, D. F., & Pawlby, S. (2003). Prosocial development in relation to children’s and mothers’ psychological problems. Child Development, 74(5), 1314- 1327. doi: 10.1111/1467-8624.00609.
• Hodges, E. V. E., & Perry D. G. (1999). Personal and interpersonal antecedents and consequences of victimization by peers. Journal of Personality And Social Psychology, 76(4), 677-685. Doi:10.1037/0022-3514.76.4.677.
• Holmes, C. J., Kim-Spoon, J., & Deater-Deckard, K. (2016). Linking executive function and peer problems from early childhood through middleadolescence. Journal of Abnormal Child Psychology, 44(1), 31-42. doi: 10.1007/s10802-015-0044-5.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi (26. Baskı). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Kochenderfer, B., & Ladd, G. W. (1996). Peer victimization: cause or consequence of school maladjustment?. Child Development, 67(4), 1305-1317. Doi: 10.1111/j.1467-8624.1996.tb01797.x.
• Kochenderfer, B. J., & Ladd, G. W. (1997). Victimized children's responses to peers' aggression: behaviors associated with reduced versus continued victimization. Development and Psychopathology, 9(1), 59-73. http://journals.cambridge.org.
• Lier, P.,Vitaro, F., Wanner, B., Vuijk, P., & Crijnen, A. (2005). Gender differences in developmental links among antisocial behaviour, friends’ antisocial behaviour and peer rejection in childhood: resultfromtwocultures. Child Development, 4(76), 841-855. doi: 10.1111/j.1467-8624.2005.00881.x.
• Lindsey, E. W., & Colwell, M. J. (2003). Preschoolers’ emotional competence links to pretend and physical play. Child Study Journal, 33(1), 39-53. http:// go.galegroup.com.
• Mccomas, J. J., Johnson, L., & Symons, F. J. (2005). Teacher and peer responsivity to prosocial behaviour of high aggressors in preschool. Educational Psychology, 25(2-3), 223-231. doi: 10.1080/0144341042000301175.
• Mendez, J. L.,Fantuzzo, J., & Cicchetti, D. (2002). Profiles of socialcompetence among low income african- american preschool children. Child Development, 73(4), 1085-1100. doi: 10.1111/1467-8624.00459.
• Monks, C. P.,Ruiz, R. O., & Val, E. T. (2002). Unjustified aggression in preschool. Aggressive Behavior, 28(6), 458-476. doi: 10.1002/ab.10032.
• Pepler, D. J., & Craig, W. M. (1998). Assessing children's peer relationships. Child Psychology & Psychiatry Review, 3(4), 176-182. doi: 10.1111/1475-3588.00238.
• Persson, G. E. B. (2005). Young children’ s prosocial and aggressive behaviors and their experiences of being targeted for similar behaviors by peers. Social Development, 14(2), 206-228. doi: 10.1111/j.1467-9507.2005.00299.x.
• Peterson, M. A. (2001). An examination aggression and self-esteem in preschoolers (Unpublished master thesis). Southern Connecticut StateUniversity/Educational Sciences Department, Usa.
• Rudasill, K. M., Niehaus, K., Buhs, E., & White, J. M. (2013). Temperament in earlychildhoodand peerinteractions in third grade: the role of teacher–child relationships in early elementary grades. Journal of School Psychology, 51(6), 701-716.doi:10.1016/j.jsp.2013.08.002.
• Salı, G. (2014). Okul öncesi dönem çocuklarında akran ilişkilerinin ve akran şiddetine maruz kalmanın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 195-216. doi: 10.14812/cufej.2014.020.
• Smith, P. K., Cowie, H., & Blades, M. (2005). Understanding children’s development. USA: Blackwell Publishing.
• Uysal, H., Dinçer, Ç. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığı. Journal of Theoretical Educational Science, 5(4), 468-483. http:// keg.aku.edu.tr.
• Yeh, E. A. J. (2006). Preschool children’s and teachers’ behavioral responses to physical and relational peer victimization: a short term longitudinal study. (Unpublished doctoral thesis). University Of Minnesota/A Dissertation Submitted to the Faculty of the Graduate School, Usa.