Sınıf Öğretmeni Adaylarının Eleştirel Düşünme Standartları ile Demokrasiye Yönelik Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2017, , 277 - 294, 29.12.2017

Birsel Aybek , Serkan Aslan

https://doi.org/10.17984/adyuebd.332035

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme standartları ile demokrasiye yönelik tutumlarını bazı değişkenler açısından incelemektir. Araştırmada tarama modellerinden betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Çukurova Üniversitesi'nde eğitim fakültesinde öğrenim gören 1, 2, 3 ve 4. sınıf öğretmeni adayları oluşturmaktadır. Araştırmada evrenin çoğuna ulaşıldığından ayrıca örneklem seçimine gidilmemiştir. Araştırmaya 326 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak; Oral (2008) tarafından geliştirilen "Demokrasiye Yönelik Tutum" ölçeği ile Aybek, Aslan, Dinçer ve Coşkun-Arısoy (2015) tarafından geliştirilmiş olan "Eleştirel Düşünme Standartları" ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistik ve çok değişkenli varyans analizi (MANOVA) kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adayları, eleştirel düşünme standartları ile demokrasiye yönelik tutum ölçeklerine katılıyorum düzeyinde görüş belirttikleri görülmüştür. Öğretmen adaylarının; eleştirel düşünme standartları puanları ile demokrasiye yönelik tutum puanları cinsiyet ve üniversiteye giriş puan türü değişkenleri açısından anlamlı farklılık bulunmazken, sınıf düzeyleri ve mezun olunan lise türleri açısından anlamlı farklılık bulunmuştur. Araştırma bulgularına dayalı olarak öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Demokrasi, eleştirel düşünme standartları, tutum

An Analysis of the Critical Thinking Standards and Democratical Attitudes of Prospective Elementary School Teachers In Terms Of Certain Variables

Öz

The objective of this study is to analyze the critical thinking standards and democratical attitudes of prospective elementary school teachers in terms of certain variables. Descriptive survey model was used in this research. 321 prospective elementary school teachers participated in the study. Personal Information Form, “Democracy Oriented Attitude Scale” and "Critical Thinking Standards Scale" were used as data collection tools. Descriptive statistics and multivariate variance analyses methods were used (MANOVA) for the analysis of the data. Following the research, it was observed that the opinions of prospective elementary school teachers concerning the critical thinking standards and Democracy oriented attitude scales were as “I agree”. No significant difference was observed between the critical thinking standards scores and democracy oriented attitude scores of the prospective elementary school teachers in terms of gender, university entrance score type variables, however, significant difference was observed in terms of their class levels and graduated high school types. Recommendations have been developed depending upon the research findings.

Anahtar Kelimeler

Democracy, critical thinking standards, attitude

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2011). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları. İstanbul: İdeal.
• Alkın-Şahin, S., Tunca, N., & Ulubey, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 13(4), 1473-1492. http://ilkogretim-online.org.tr, Erişim Tarihi: 17.04.2015.
• Aybek, B. (2010). Örneklerle düşünme ve eleştirel düşünme. Adana: Nobel Kitapevi.
• Aybek, B., & Aslan, S. (2015). Examination of the relationship between the critical thinking dispositions of prospective teachers and their attitudes towards multicultural education trends. 3. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi (22-24/Ekim/2015), Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Aybek, B., Aslan, S., Dinçer, S. ve Coşkun-Arısoy, B. (2015). Öğretmen adaylarına yönelik eleştirel düşünme standartları ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(1), 25-50.
• Baran, S. (2010). İlköğretim 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin demokratik tutum geliştirmesinde aile, öğretmen ve okul yönetimini algılama biçimleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Beşoluk, Ş., & Önder, İ. (2010). Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları, öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9 (2), 679-693, http://ilkogretim-online.org.tr, Erişim Tarihi: 17.04.2015.
• Çamkerten, F. (2001). Okul öncesi eğitimde uygulanan program ve çocukların demokratik davranışları ile öğretmenlerin demokratik tutum ve davranışları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Can, A. (2013). SPSS ile nicel veri analizi. Ankara: Pegem.
• Can, Ş., & Kaymakçı, G. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. E-Journal of New World Sciences Academy, 10 (2), 66-83. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/nwsaedu /article/view/5000075307/pdf_161. Erişim Tarihi: 17.04.2015.
• Cavkaytar, S. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının Türkçe dersinde demokratik kültür bilincini geliştirmeye ilişkin görüşleri. Turkish Studies, 8(13), 607-631.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education. New York: Routledge.
• Coşkun, M.K. (2013). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri (İlahiyat-eğitim DKAB karşılaştırması). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 143-162.
• Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının eleştirel düşünmeye ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 93-108.
• Demir, M.K. (2010). Dört yıl arayla ilköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin sınıf öğretmenlerinin demokratik davranışlar sergileme sıklığına ilişkin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(1), 21-40.
• Drennan, J. (2010). Critical thinking as an outcome of master's degree in nursing programme. Journal of Advanced Nursing, 66(2), 422-431.
• Ekinci, Ö., & Aybek, B. (2010). Öğretmen adaylarının empatik ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim-Online, 9 (2), 816-827. http://ilkogretim-online.org.tr Erişim Tarihi: 17.04.2015.
• Evin-Gencel, İ., & Güzel-Candan, D. (2014). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ve yansıtıcı düşünme düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 4(8), 55-68.
• Facione, N.C., & Facione, P.A. (1996). Externalizing the critical thinking in knowledge development and clinical judgment. Nursing Outlook, 44, 129-136.
• Field, A. (2009). Discovering statics using SPSS. London: SAGE.
• Genç, S.Z., & Kalafat, T. (2008). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları ile problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22), 10-22.
• Genç, S.Z., & Kalafat, T. (2008). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları ile empatik becerilerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 211-222.
• Green, S.B., & Salkind, N.J. (2013). Using spss for windows and macintosh: analyzing and understanding data. New Jersey: Pearson.
• Halpern, D.F. (2003). Thought knowledge: An introduction to critical thinking. London: Lawrence Erlbaum Associates.
• İnan, H. (2013). Beden eğitimi öğretmenleri ve öğretmen adaylarinin demokratik tutumlarinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen (Edt.) Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 55-84). Ankara: Anı.
• Kartal, T. (2012). İlköğretim fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 279-297.
• Kawashima, N., & Shiomi, K. (2007). Factors of the thinking disposition of japanese high school students. Social Behavior and Perssonality an International Journal, 35(2), 187-194.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kuvaç, M., & Koç, I. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri: İstanbul Üniversitesi örneği. Turkish Journal of Education, 3(2), 46-59.
• Nosich, G.M. (2011). Learning to think things through: a guide to critical thinking across the curriculum. New Jersey: Prentice-Hall.
• Oral, B. (2008). The evaluation of the student teachers’ attitudes toward Internet and democracy. Computers & Education, 50(1), 437–445.
• Öncül, R. (2000). Eğitim ve eğitim bilimleri sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Özdaş, F., Ekinci, A., & Bindak, R. (2014). Öğretmenlerin demokrasiye ilişkin tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3), 65-81.
• Pallant, J. (2005). Spss survival manual: a step by step guide to data analysis using spss for windows. Australia: Australian Copyright.
• Paul, R., & Elder L. (2007). The miniature guide to critical thinking: Conceptsand tools. Foundation for Critical Thinking Press.
• Peker, R. (2012). Sınıf öğretmenlerinin demokratik tutumları ile çocuk haklarına yönelik tutumlarının değerlendirilmesi (Manisa ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mehmet Akif Üniversitesi, Hatay.
• Piji-Küçük, D., & Uzun, Y.B. (2013). Müzik öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 327-345.
• Rudd, R., Baker, M., & Hoover, T. (2000). Undergraduate agriculture student learning styles and critical thinking abilities: Is there a relationship. J. Agric. Education, 41(3), 2-12.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve Lisrel ile pratik veri analizi: analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı.
• Shin, K.R., Lee, .J.H., Ha, J.Y., & Kim, K.H. (2006). Critical thinking dispositions in baccalaureate nursing students. Journal of Advanced Nursing, 56(2), 182–189.
• Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2007). Using multivariate statistics. Boston, Pearson Education, Inc.
• Tekin, M., Yıldız, M., Lök, S., & Taşğın, Ö. (2009). Beden eğitimi ve spor yüksekokulunda öğrenim gören öğretmen adaylarının çeşitli değişkenlere göre demokratik tutum düzeylerinin incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3 (3).
• Turnsek, N., & Pekkarinen, A. (2009). Democratisation of early chilhood education in the attidudes of slovene and finnish teachers. European Early Childhood Education Research Journal , 17(1), 23-42.
• Yaşar-Ekici, F. (2014). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları ve demografik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkish Studies, 9(11), 593-602.