AİLEDE İÇSEL BİR MÜCADELE: EBEVEYN SUÇLULUĞUNUN DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2025, Sayı: AİLE YILI ÖZEL SAYISI, 33 - 59, 30.10.2025

Büşra Nakış Yıldırım , Aysel Tüfekci

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1748833

Öz

Bu araştırmanın amacı okul öncesi dönem çocuğu olan ailelerde ebeveyn suçluluk düzeylerinin demografik değişkenlere göre incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubu 48-72 aylık çocuğu okul öncesi kuruma devam eden 377 anne ve babadan oluşmaktadır. Araştırma verileri Ebeveyn Suçluluğu Ölçeği (ESÖ) ve Kişisel Bilgi Formu kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler normal dağılım varsayımını karşıladığından verilerin analizinde Bağımsız Örnekler T Testi ve Kruskal-Wallis/ANOVA F testleri kullanılmıştır. Anne ESÖ puanlarında anne öğrenim düzeyine, anne çalışma durumuna, çocuk bakım desteği alma durumuna göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılaşma olduğu görülmüştür. Baba ESÖ puanlarında çocuk bakım desteği alma durumuna göre istatiksel olarak anlamlı düzeyde farklılaşma olduğu belirlenmiştir. Anne ve baba ESÖ puanlarında ebeveynin medeni durumu, hane kişi sayısı, anne ve baba yaşı, baba öğrenim düzeyi çocuk sayısı ve cinsiyeti değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn suçluluğu , ebeveynlik , anne suçluluğu , baba suçluluğu , okul öncesi dönem

AN INTERNAL STRUGGLE IN THE FAMILY: EXAMINING PARENTAL GUILT ACCORDING TO DEMOGRAPHIC VARIABLES

Öz

The aim of this study is to examine the levels of parental guilt in families with preschool-aged children in relation to various demographic variables. The study group consists of 377 mothers and fathers whose children, aged between 48 and 72 months, attend a preschool institution. Data were collected using the Guilt About Parenting Scale (GAPS) and a Personal Information Form. As the data met the assumption of normal distribution, Independent Samples t-test and Kruskal-Wallis/ANOVA F tests were employed for the statistical analysis. The results showed that mothers' GAPS scores differed significantly according to their education level, employment status, and whether they received support in child care. Fathers' GAPS scores showed a statistically significant difference based on whether they received support in child care. No statistically significant differences were found in mothers’ and fathers’ GAPS scores according to marital status, household size, parental age, father's education level, number of children, or the child’s gender.

Anahtar Kelimeler

Parental guilt , parenthood , maternal guilt , paternal guilt , preschool period

Kaynakça

• Akçinar, B. ve Özbek, E. (2021). İş-aile çatışmasının depresyon, ebeveynlik davranışları ve çocukların sosyal davranışsal gelişimi ile ilişkisi. Nesne, 9(22), 838-862. DOI: 10.7816/nesne-09-22-06
• Barrett, N., & Charlton, E. (2025). Passenger parenting, role conflict and guilt: The transition to parenthood from new and experienced fathers. Journal of Family Studies, 31(3), 420–443. https://doi.org/10.1080/13229400.2024.2447864
• Baumeister, R. F., Stillwell, A. M., & Heatherton, T. F. (1994). Guilt: an interpersonal approach. Psychological bulletin, 115(2), 243.
• Collins, C. (2021). Is maternal guilt a cross-national experience?. Qualitative Sociology, 44(1), 1-29. Constantinou, G., Varela, S., & Buckby, B. (2021). Reviewing the experiences of maternal guilt–the “Motherhood Myth” influence. Health Care for Women International, 42(4-6), 852-876. https://doi.org/10.1080/07399332.2020.1835917
• Eagly, A. H., & Wood, W. (1999). The origins of sex differences in human behavior: Evolved dispositions versus social roles. American Psychologist, 54(6), 408–423. https://doi.org/10.1037/0003-066X.54.6.408
• Ennis, L. R. (2014). Intensive mothering: The cultural contradictions of modern motherhood. Canada: Demeter Press.
• Fielding-Singh, P., & Cooper, M. (2022). The emotional management of motherhood: Foodwork, maternal guilt, and emotion work. Journal of Marriage and Family, 84(5), 1441–1461. https://doi.org/10.1111/jomf.12878
• Findler, L., Jacoby, A. K., & Gabis, L. (2016). Subjective happiness among mothers of children with disabilities: The role of stress, attachment, guilt and social support. Research in Developmental Disabilities, 55, 44-54. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2016.03.006
• Gottman, J. M., Katz, L. F., & Hooven, C. (1996). Parental meta-emotion philosophy and the emotional life of families: Theoretical models and preliminary data. Journal of Family Psychology, 10(3), 243–268. https://doi.org/10.1037/0893-3200.10.3.243
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Felsefe – yöntem – analiz. Seçkin Yayıncılık.
• Haslam, D., Filus, A., & Finch, J. (2020). The Guilt about Parenting Scale (GAPS): development and initial validation of a self-report measure of parenting guilt, and the relationship between parenting guilt and work and family variables. Journal of Child and Family Studies, 29(3), 880-894. https://doi.org/10.1007/s10826-019-01565-8
• Hillier, K. M. (2020). Experiences of maternal guilt and intensive mothering ideologies in graduate student mothers, faculty, and sessional instructors. Journal of Mother Studies, 5. https://jourms.org/experiences-of-maternal-guilt-and-intensive-mothering-ideologies-in-graduate-student-mothers-faculty-and-sessional-instructors/
• Johnston, D. D., & Swanson, D. H. (2006). Constructing the “good mother”: The experience of mothering ideologies by work status. Sex Roles, 54(7–8), 509–519. https://doi.org/10.1007/s11199-006-9021-3 Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik ve kimlik: Kültürel psikolojiye giriş. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kaya, E. (2023). Anne babaların çocuk eğitimi bilgileri ile ebeveyn suçluluğu arasındaki ilişkide aracı faktör olarak ebeveyn öz yeterliği [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr
• Liss, M., Schiffrin, H. H., & Rizzo, K. M. (2013). Maternal guilt and shame: The role of self-discrepancy and fear of negative evaluation. Journal of Child and Family Studies, 22(8), 1112-1119. https://doi.org/10.1007/s10826-012-9673-2
• Mann, M. B. & Thornburg, K. R. (1987) Guilt of working women with infants and toddlers in day care, Early Child Development and Care, 27(3), 451-464. https://doi.org/10.1080/0300443870270304
• Martinez, P., Carrasco, M. J., Aza, G., Blanco, A., & Espinar, I. (2011). Family gender role and guilt in Spanish dual-earner families. Sex Roles, 65(11), 813-826. https://doi.org/10.1007/s11199-011-0031-4
• McDonald, P. K., Bradley, L. M., & Guthrie, D. (2005). Good mothers, bad mothers: Exploring the relationship between attitudes towards nonmaternal childcare and mother’s labour force participation. Journal of Family Studies, 11(1), 62-82. http://dx.doi.org/10.5172/jfs.327.11.1.62
• Polat, M., Eryiğit, D., Aydoğdu, B. N., Ekşi, F., & Ekşi, H. (2022). Adapting the Guilt About Parenting Scale (GAPS) to Turkish culture: Validity and reliability study. Current Psychology, 1-9. https://doi.org/10.1007/s12144-022-03007-z
• Prikhidko, A., & Haynes, C. (2018). Balancing graduate school and mothering: Is there a choice? International Journal of Doctoral Studies, 13, 313–326. https://doi.org/10.28945/4109
• Rizzo, K. M., Schiffrin, H. H., & Liss, M. (2013). Insight into the parenthood paradox: Mental health outcomes of intensive mothering. Journal of Child and Family Studies, 22(5), 614-620. https://doi.org/10.1007/s10826-012-9615-z
• Saruhan, V. (2023). Çift kariyerli ailelerde annelerin iş-aile çatışması ile ilişki doyumları arasındaki ilişkide ebeveyn suçluluğunun aracı rolü [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr
• Scarnier, M., Schmader, T., & Lickel, B. (2009). Parental shame and guilt: Distinguishing emotional responses to a child's wrongdoings. Personal Relationships, 16(2), 205-220.
• Shalev, I., Sharon, N., Uzefovsky, F., & Atzaba-Poria, N. (2023). Parental guilt and children’s internalizing and externalizing behavior: The moderating role of parental reflective functioning. Journal of Family Psychology, 37(8), 1200–1211. https://doi.org/10.1037/fam0001156
• Shaw, E., & Burns, A. (1993). Guilt and the working parent. Australian Journal of Marriage and Family, 14(1), 30–43. https://doi.org/10.1080/1034652X.1993.11004456
• Sutherland, J.-A. (2010). Mothering, guilt and shame. Sociology Compass, 4(5), 310–321. https://doi.org/10.1111/j.1751-9020.2010.00283.x
• Uzunsakal, E., & Yıldız, D. (2018). Alan araştırmalarında güvenilirlik testlerinin karşılaştırılması ve tarımsal veriler üzerine bir uygulama. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 14-28.