Muhasebe Meslek Elemanlarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Hakkında Bir Araştırma: Kayseri İli Örneği

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 169 - 187, 31.12.2021

Mustafa Erbir , Seyfettin Kaan Altınkaynak

Öz

Bu araştırmada muhasebe meslek elemanlarının sergiledikleri örgütsel vatandaşlık davranışı ele alınmaktadır. Araştırma kapsamında Kayseri ilinde görev yapan 320 muhasebe meslek elemanına anket uygulanmıştır. Araştırma örneklemi serbest muhasebeci (SM) ve serbest muhasebeci mali müşavirlerden (SMMM) oluşmaktadır. Araştırmaya katılan muhasebe meslek elemanlarının 145’i serbest 175’i ise bir kuruluşta bağımlı olarak mesleğini icra etmektedir. Katılımcılar basit tesadüfi örnekleme yöntemine göre seçilmiştir. Araştırma sürecinde çevrimiçi platformlarda toplanan veriler SPSS 22 ve AMOS 22 istatistik programları aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırmada betimsel tarama yöntemi kullanılmış ve örgütsel vatandaşlık davranışının cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim seviyesi, mesleki tecrübe, gelir seviyesi, çalışma statüsü ve sahip olunan unvana göre farklılaşma gösterip göstermediği analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda örgütsel vatandaşlık davranışının cinsiyete, medeni duruma ve gelir seviyesine göre anlamlı derecede bir farklılık göstermediği bulgusuna ulaşılmıştır. Buna karşın, 18-30 yaş arasın katılımcıların diğer gruplara göre daha düşük seviyede, lisansüstü eğitim alanların diğer gruplara göre daha yüksek seviyede, serbest çalışanların bağımlı çalışanlardan daha yüksek seviyede bir örgütsel vatandaşlık davranışı sergiledikleri bulgularına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Muhasebe Meslek Elemanları, Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

Kaynakça

• Acar, Z. A. (2006). Örgütsel Yurttaşlık Davranışı: Kavramsal Gelişimi ile Kişisel ve Örgütsel Etkileri, Doğuş Üniversitesi Dergisi. 7(1), 1-14.
• Arslantaş, C. C. (2005). Örgütsel Adaletin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Görgül Bir Çalışma, Bandırma İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik Fener Dergisi, 4, 264-281.
• Bolino, M. C., Turnley, W. H. & Niehoff, B. P. (2004). The other side of the story: Reexamining prevailing assumptions about organizational citizenship behavior, Human Resource Management Review, 14, 229-246.
• Bukhari, Z. (2009). Key antecedents of organizational citizenship behavior (OCB) in the banking sector of Pakistan, International Journal of Business and Management 3(12), 106-115.
• Buyruk A. A. & Bulut, N. (2021). Pandemi sürecinde muhasebe meslek mensuplarının mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. European Journal of Managerial Research (EUJMR), 5 (Özel Sayı 1), 35-48.
• Caymaz, E. & Doğan, B. (2016). Söylem ve Gerçeklik: Örgütsel Vatandaşlık Söylemi Üzerine Eleştirel Bir İnceleme, 24. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 29-31 Mayıs, İstanbul, 1028-1035.
• Çetin, F. & Fıkırkoca, A. (2010). Rol Ötesi Olumlu Davranışlar Kişisel ve Tutumsal Faktörlerle Öngörülebilir mi? Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 65(4), 41-66.
• Dabos, G. E. & Rousseau, D. M. (2004). Mutuality and Reciprocity in The Psychological Contracts of Employees and Employers, Journal of Applied Psychology 89(1), 52-72.
• Davutoğlu, N. A. (2021a). Tekno yönetim yapısı ve altyapısını oluşturan gizli güçler. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8(68), 841-853.
• Davutoğlu, N. (2021b). Sanayi 4.0 ve Yönetim Paradoksu. Management and Political Sciences Review, 3(1), 53-67.
• Dede E. (2017). İş Güvencesizliği Algısının ve Örgütsel Güven Düzeyinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkileri: Devlet Ortaokulu ve Özel Ortaokul Öğretmenleri Üzerine Bir Araştırma, (Doktora Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirel, Y. & Tohum, E. (2018). Örgütsel Öğrenmenin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 277-295.
• Doğan, S. & Demirtaş, Ö. (2020). Sağlık Kurumlarında Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(1), 79-93.
• Erbir, M. (2020). Sağlık kurumları çalışanlarının kurumsal sosyal sorumluluk algıları ve örgütsel vatandaşlık davranışlarının iç girişimcilik düzeylerine etkisi, Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, SBE.
• Erol, M. & Kurt, T. (2021). Muhasebe meslek elemanlarının (sm, smmm, ymm) mesleki faaliyetlerini yerine getirmede karşılaşılan sorunlar: İstanbul Başakşehir ve Bahçelievler ilçelerinde bir anket çalışması. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 5(1), 18-38.
• Ertürk, E. (2014). Sosyal Mübadele Teorisi Bağlamında Güç Mesafesi Ve Örgütsel Adalet Algılamalarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi, (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya
• Fiaz, M. (2018). How To Save the Saviors? Elationship Between Organizational Justice and Citizenship Behavior, 52(1).
• Griffin, M. A., Neal, A. & Neale, M. (2000). The contribution of task performance and contextual performance to effectiveness: Investigating the role of situational constraints, Applied Psychology: An International Review, 49(3), 517-533.
• Gürbüz, S. (2006). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Duygusal Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik bir Araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48–75.
• Kalkan, A. (2013). Algılanan Örgüt Kültürünün Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Kuramsal ve Görgül Bir Araştırma, (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya
• Köksal, O. (2012). Sosyal Değişim Teorisi Çerçevesinde Güven ve Algılanan Aidiyet Durumunun Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Saldırgan Davranışlar Üzerindeki Etkisi, (Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi SBE, İşletme ABD, Yönetim ve Organizasyon BD.
• Liden, R.C., Wayne, S.J., Zhao, H., & Henderson, D. (2008). Servant leadership: development of a multidimensional measure and multi-level assessment. Leadership Quarterly, 19(2), 161-177.
• Markoczy, L., Vora, D. & Xin, K. (2009), Forbearance in Organizational Citizenship Behaviour, The International Journal of Human Resource Management, 20(2), 321-347.
• Marshall, G.W., Moncrief, W.C., Lassk, F.G., & Shepherd, C.D. (2012). Linking performance outcomes to salesperson organizational citizenship behavior in an industrial sales setting. Journal of Personal Selling ve Sales Management. Sayı 32(4), 491-502.
• Netemeyer, R. G., Boles, J. S., McKee, D. O. & McMurrian, R. (1997). An Investigation into the Antecedents of Organizational Citizenship Behaviors in a Personal Selling Context. Journal of Marketing, 61(3), 85-98.
• Organ, D. W. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome, Lexington Books.
• Özpolat, A. & Gül, M. (2021). Elazığ ilindeki muhasebe meslek mensuplarında strese neden olan etmenler ve meslek mensuplarının stres düzeylerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 8 (15), 85-98.
• Podsakoff P.M., Mackenzie S.B., & Bommer W.H. (1996). Transformational leader behaviors and substitutes for leadership as determinants of employee satisfaction, commitment, trust, and organizational citizenship behaviors. Journal of Management, 22(2).
• Podsakoff, P.M., Ahearne, M. & Mackenzie, S. B. (1997), Organizational Citizenship Behavior and the Quantity and Quality of Work Group Performance, Journal of Applied Psychology, 82, 262-270.
• Polat, S. & Ceep C. (2008). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet, Örgütsel Güven, Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına İlişkin Algıları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 307-331.
• Smith, K. G. & Hitt, M. A. (2007). Great Minds in Management The Process of Theory Development, New York: Oxford University Pres.
• Somech, A. & Ron, I. (2007). Promoting organizational citizenship behavior in schools: The impact of individual and organizational characteristics, Educational Administration Quarterly, 43(1), 38-66.
• Tofighi, M., Tirgari, B., Fooladvandi, M., Rasouli, F. & Jalali, J. (2015). Relationship between Emotional Intelligence and Organizational Citizenship Behavior in Critical and Emergency Nurses in South East of Iran, Ethiopian Journal of Health Sciences, 25(1), 79-88.
• Wasti, A. S. & Baltacı, A. (2016). Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Evrensel ve Kültürel Boyutları Üzerine Bir İnceleme, 24. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, İstanbul 29-31 Mayıs, 2016, 365-371.
• Yıldız, N., Akbulut, Ö. & Bircan, H. (2002), İstatistiğe Giriş, Aktif yayınevi, üçüncü baskı, Erzurum.