Türkçe ve İngilizceyi Yabancı Dil Olarak Öğrenen Mülteci Öğrencilerin Metaforik Algıları

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 435 - 454, 31.07.2025

Tufan Bitir

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1671493

Öz

Bu çalışma, Türkçe ve İngilizceyi yabancı dil olarak öğrenen mülteci öğrencilerin Türkçe ve İngilizce öğrenmeye yönelik algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesini amaçlamıştır. Çalışmada yöntem olarak nitel araştırma yaklaşımlarından olan olgu bilim (fenomenoloji) yaklaşımından yararlanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2023-2024 eğitim öğretim yılında Aydın ilindeki 10 devlet okulunda mülteci vasfında olan ve amaçlı örnekleme yöntemiyle belirlenen 144 ilkokul ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Çalışma grubunda yer alan öğrencilere “Türkçe .... gibidir. Çünkü....…” ve “İngilizce .... gibidir. Çünkü....” cümlelerini içeren bir çalışma kağıdı verilmiş ve metafor üreterek gerekçesi ile birlikte yazmaları istenmiştir. Araştırmadan elde edilen verilerin incelenmesi doğrultusunda katılımcıların Türkçe ve İngilizce öğrenmeye yönelik ürettikleri metaforlar dikkate alınarak her metafor kavramsallaştığı alana göre gruplara ayrılmış ve farklı tema başlıklarında toplanmıştır. Türkçe ve İngilizce öğrenmeye yönelik; “Gerekli olma/Fayda sağlama” , “Zorunlu/Mecbur Olma” , “Değerli/Kültürel Olma” , “Zor/Karmaşık Olma” , “Olumlu Duygu İçerme” , “Olumsuz Duygu İçerme” , “Eğlenceli Olma/Keyif Alma” kavramsal kategorilerine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe , İngilizce , metafor , fenomenoloji.

Metaphorical Perceptions of Refugee Students Learning Turkish and English as Foreign Languages

Öz

This study aimed to determine the perceptions of refugee students who are learning Turkish and English as foreign languages towards learning Turkish and English through metaphors. The study utilized the phenomenology approach, which is one of the qualitative research approaches. The study group consisted of 144 second, third and fourth grade primary school students who were refugees and selected through the purposive sampling method in 10 public schools in Aydın province in the 2023-2024 academic year. The students in the study group were given a worksheet containing the sentences “Turkish is like .... Because....…” and “English is like .... Because.....” and were asked to produce metaphors and write them down with their justifications. In line with the examination of the data obtained from the research, the metaphors produced by the participants about learning Turkish and English were taken into consideration, and each metaphor was divided into groups according to the field it was conceptualized and collected under different theme headings. For learning Turkish and English; The conceptual categories of “Necessary/Beneficial”, “Mandatory/Obligatory”, “Valuable/Cultural”, “Difficult/Complex”, “Containing Positive Emotions”, “Containing Negative Emotions”, “Fun/Enjoyment” were reached.

Anahtar Kelimeler

Turkish , English , metaphor , phenomenology.

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• Agcadağ-Çelik, İ. (2019). Sınıf öğretmenleri gözünden Suriyeli mülteci çocuklar. Journal of International Social Research, 12(66), 662-681. DOI: 10.17719/jisr.2019.3615.
• Akkaya, A. (2013). Suriyeli mültecilerin Türkçe algıları. Ekev Akademi Dergisi, 56, 179-190.
• Akman, T. (2019). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri ve mesleki doyumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Arı, Ş. (2010). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde ilköğretimin ikinci kademesinde öğrenim gören yabancılara Türkçe öğretimi üzerine bir değerlendirme. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, H. ve Kaya, Y. (2017). The educational needs of and barriers faced by Syrian refugee students in Turkey: A qualitative case study, Intercultural Education, 28(5), 456-473.
• Bal, A., Cavkaytar, A., Artar, T. M. ve Uluyol, M. (2021). Suriyeli mülteci öğrencilerin eğitim yaşantılarının incelenmesi. Milli Eğitim, 50(1), 195-219. DOI:10.37669/ milliegitim.934424.
• Başar, M., Akan, D. ve Çiftçi, M. (2018). Mülteci öğrencilerin bulunduğu sınıflarda öğrenme sürecinde karşılaşılan sorunlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1571-1578. DOI: 10.24106/kefdergi.427432.
• Beyhan, D. (2018). Suriyeli öğrencilerin Türk eğitim sistemine entegrasyonu projesi kapsamında geçici eğitim merkezlerinde görev yapan dil öğreticilerinin dil öğretirken karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Yüksek Lisans Tezi, Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siirt.
• Bitir, T. (2023, Kasım). İlkokul Kademesindeki Yerli ve Suriyeli Göçmen Öğrencilerin “Göç” ve “Vatan” Kavramlarına İlişkin Metaforik Algıları. 6. Uluslararası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresinde sunulan bildiri, Gazi Üniversitesi, Ankara. Erişim Adresi: https://gazi.edu.tr/view/event/286248/usobak-vi-uluslararasi-sosyal-bilimler-arastirmalari-kongresi
• Borlat, C. (2019). 1989 zorunlu göçü, göçmenlerin sosyal entegrasyonu: Çanakkale Şirinköy Bulgaristan göçmenleri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Boylu, E. ve Işık, Ö. F. (2017). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin Türkçeye yönelik algılarının metaforlar aracılığı ile belirlenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(3), 450-471. DOI:10.16916/aded.331251
• Bulut, S., Kanat Soysal, Ö. ve Gülçiçek, D. (2018). Suriyeli öğrencilerin Türkçe öğretmeni olmak: Suriyeli öğrencilerin eğitiminde karşılaşılan sorunlar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1210-1238.
• Creswell, J. W. (2014). Research design qualitative, quantitative, and mixed method approaches. Los Angeles: SAGE Publications. Erişim Adresi: https://fe.unj.ac.id/wp-content/uploads/2019/08/ResearchDesign_Qualitative-Quantitative-and-Mixed-Methods-Approaches.pdf adresinden 01.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Doğruer, S. (2022). İngilizce öğretmen adaylarının dilbilgisi öğretimine ilişkin metaforik algıları. Trakya University Journal of Social Science, 24(2), 623-638. DOI: 10.26468/trakyasobed.1191146 Ekren, C. ve Ökten, C. E. (2019). Yabancılara Türkçe öğretenlerin dil bilgisi öğretimine ilişkin algıları: Bir metafor incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 8(3), 1687-1708.
• Er, A. R. ve Bayındır, N. (2015). Pedagogical approaches of elementary teachers for primary refugee children. International Journal of Social and Educational Sciences, 2(4), 175-185.
• Erol, S. ve Kaya, M. (2024). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin Türkçe dil bilgisine yönelik algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. International Journal of Language Academy, (33), 390-401. DOI: 10.29228/ijla.43531
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. (2024). Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. Erişim adresi: https://www.goc.gov.tr/Hakkimizda
• Göçen, G. (2019). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin “Türkçenin dil bilgisi” ne yönelik metaforik algısı. Başkent University Journal Of Education,6(1), 28-45.
• Göçer, A. ve Moğul, S. (2011). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ile ilgili çalışmalara genel bir bakış. Turkish Studies, 6(3), 797-810. DOI: 10.7827/TurkishStudies.2470
• Göver, İ. H. ve Yavuzer, H. (2015). Kayseri’de öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilerin Kayseri, Türkiye ve İslam algısı. Turkish Studies, 10(2), 1025-1050. DOI: 10.7827/TurkishStudies.7988
• Güngör, H. ve Özalan, U. (2021). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen Finlandiyalı öğrencilerin Türkiye ve Türkçe algısı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (25), 336-347. DOI: 10.29000/rumelide.1036554
• Gürbüz, R. ve Güleç, İ. (2016). Türkiye’de eğitim gören yabancı öğrencilerin Türkçeye ilişkin görüşleri: Sakarya Üniversitesi örneği. Sakarya University Journal of Education, 6(2), 141-153. DOI:10.19126/suje.18712
• İşçi, T. G. (2024). Mülteci öğrencilerin eğitim-öğretim sürecinde karşılaştıkları sorunlara yönelik bir olgu-bilim çalışması. Premium e-Journal of Social Sciences (PEJOSS), 8(44), 987-995. DOI: 10.5281/zenodo.13151613
• Karaağaç, F. C. ve Güvenç, H. (2019). Resmi ilkokullara devam eden Suriyeli mülteci öğrencilerin eğitim sorunları. OPUS International Journal of Society Researches, 11(18), 530-568. DOI: 10.26466/opus.530733.
• Karatay, H. (2016). Iraklı öğrencilerin Türkiye ve Türkçe metaforu. Yeni Türkiye, 22(84), 69-72.
• Karatay, H. ve Kartallıoğlu, N. (2019). Moğol öğrencilerin Türkiye ve Türkçe algıları. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1016-1028. DOI: 10.17240/aibuefd.2019.19.49440-554935 Korkmaz, C. B. ve Batluralkız, Ç. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi sertifika programına ilişkin metaforik algıların incelenmesi. Sciences (IJOESS), 14(51), 136-151. DOI: 10.35826/ijoess.3228
• Koşar, S. ve Aslan, F. (2020). İlkokul ve ortaokula devam eden göçmen çocukların eğitim sorunlarına yönelik okul yöneticilerinin görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(4),1799-1831.
• Limon, İ. (2015). 9. ve 10. sınıf öğrencilerinin yabancı bir dil olarak İngilizceye yönelik metaforik algıları. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(2), 367-379. DOI: 10.24289/ijsser.106427
• Lüle Mert, E. (2013). Türkçe öğretmen adaylarının dört temel dil becerisine ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(27). 357-372.
• Marshall, C. & Rossman, G. B. (2014). Designing Qualitative Research. New York: Sage.
• Moralı, G. (2018). Suriyeli mülteci çocuklara Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde karşılaşılan sorunlar. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1426-1449. DOI: 10.26466/opus.443945
• Orman, D. ve Aydemir, İ. (2022). Geçici koruma statüsü altındaki sığınmacı çocukların karşılaştıkları güçlükler ve gereksinimleri. Uluslararası Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-13.
• Öngören, S., Sever, A., Özkan, B. ve Yüksel, D. (2020). Göçmen çocukların yaşadıkları uyum problemlerinin öğretmen görüşleri açısından incelenmesi. The Journal of Academic Social Science, 2020, 59.59: 147-159. DOI : 10.16992/ASOS.13000
• Özgören, N. S. (2024). İngilizce öğretiminde metafor kullanımına yönelik öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Pehlivan, H. P., Akçay, Z. Ş. ve Neyişci, N. (2020). Hazırlık sınıfı öğrencilerinin “İngilizce” ve “İngilizce öğrenmeye” yönelik metaforik algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(2), 665-685. DOI: 10.14689/issn.2148-624.1.8c.2s.11m
• Türk Eğitim Sisteminde Çocuklar İçin Kapsayıcı Eğitimin Desteklenmesi Projesi. (2024). Piktes. Piktes. https://pictes.meb.gov.tr/pys/default.aspx adresinden 11.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Rakhmonov A.Kh. (2021). Education of migrant children as a contribution to Russia’s future. Управление (Upravlenie/Management), 9(3), 137–146. DOI: 10.26425/2309-3633-2021-9-3-137-146
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.
• Sandelowski, M. (2000). Whatever happened to qualitative description?. Research in nursing & health, 23(4), 334-340.
• Seddighi, H., Naseh, M., Rafieifar, M., & Ilea, P. (2022). Education of Afghan refugee children in Iran: A structured review of policies. Children & Society, 1(15), 712-726. DOI: 10.1111/chso.12620.
• Shohel, M.M.C. (2022). Education in emergencies: Challenges of providing education for Rohingya children living in refugee camps in Bangladesh. Education Inquiry, 13(1), 104-126. DOI: 10.1080/20004508.2020.1823121.
• Solak, E. ve Çelik, S. (2018). Türkiye’de eğitim gören mülteci öğrencilerin dilsel sorunlarının incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(57), 425-432.
• Şahin, E. (2023). Okul öncesi dönem çocuklarının yabancı dile yönelik metaforik algılarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya. Şener, C. (2023, Eylül). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazma temalarına yönelik algılarının metaforlar aracılığı ile belirlenmesi. In International Symposium on Teaching Turkish as a Heritage and Foreign Language sunulan bildiri. Erişim Adresi: https://isohtel.com/ISOHTEL_2023_ABSTRACTS.pdf#page=29
• Türk Dil Kurumu. (2024). Türk Dil Kurumu sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 05.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Temizel, A. ve Boğa, İ. (2023). Mülteci öğrencilere yabancı dil öğretiminde karşılaşılan sorunlar. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (33), 104-112. DOI: 10.29000/rumelide.1283454
• Tosun, A., Yorulmaz, A., Tekin, İ. ve Yıldız, K. (2018). Mülteci öğrencilerin eğitim sorunları, eğitim ve din eğitiminden beklentileri: Eskişehir örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 107-133. DOI: 10.17494/ogusbd.457087
• Turan, M. ve Polat, F. (2017). Türkiye’de öğrenim gören yabancı uyruklu ilköğretim öğrencilerinin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Qualitative Studies, 12(4), 31-60. DOI: 10.12739/NWSA.2017.12.4.E0034.
• Uçak, S. (2017). Irak’ta yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin Türkiye, Türkler ve Türkçe algısı. Turkish Studies, 12(14), 491-512.
• United Nations High Commissioner for Refugees. (2021). United Nations High Commissioner for Refugees, What is a refugee? https://www.unhcr.org/what-is-a-refugee.html#:~:text=The% 201951%20Refugee%20Convention%20is,group%2C%20or%20political%20opinion.%E2%80%9D adresinden 22.01.2025 tarihinde erişilmiştir.
• United Nations High Commissioner for Refugees. (2024). Türkiye bilgi notu. Erişim Adresi: https://www.unhcr.org/tr/wp-content/uploads/sites/14/2024/05/Biannual-fact-sheet-2024-02_Turkiye_FINAL-30-April-24.pdf. adresinden 12.02.2025 tarihinde erişilmiştir.
• United Nations Children's Fund. (2020). 2019 Yıllık Planı. Erişim Adresi: https://www.unicef.org/turkiye/sites/unicef.org.turkey/files/2020%2006/UNICEF%202019%20Y%C4%B1ll%C4%B1k%20Faaliyet%20Raporu_1.pdf adresinden 12.02.2025 tarihinde erişilmiştir.
• Uzgöker, U. ve Doğan, G. (2019). Uluslararası göç ve mülteci krizi. İstanbul: Der Kitabevi.
• Yalçın, V. ve Simsar, A. (2020). Adjustment of Syrian refugee children into pre-school education in Turkey. Elementary Education Online, 19(3), 1214-1224. DOI: 1214-1224 10.17051/ilkonline.2020.728021
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yiğit, T. (2015). Uygulamalar ve sorunlar bağlamında Türkiye’de sığınmacı çocukların eğitimi (Kırşehir ve Nevşehir örneği). Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Yiğit, M. (2021). Saraybosna Yunus Emre Enstitüsündeki kursiyerlerin Türkiye algısı ve Türkçe öğrenme sebepleri. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 207-216.
• Yirik, Ş., Uslu, A. ve Küçük, F. (2015). Yerleşik yabancıların Türkiye’ye ilişkin sosyo kültürel algılarının demografik özelliklerine göre incelenmesi. Bartın Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(11), 263-282.
• Yurdakul, A. ve Tok, T. (2018). Öğretmen gözüyle göçmen/mülteci öğrenci. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 46-58.