Ahilik ve İletişim: Nitel Bir Çalışma

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 93 - 111, 30.06.2019

Mehmet Kart Nihat Çalışkan

https://doi.org/10.31592/aeusbed.546586

Öz

Binlerce yıl içinde
insanoğlu, kendini ifade edebilme dürtüsüyle çok çeşitli yol ve yöntemlerden
yararlanmıştır. Bu yol ve yöntemler, iletişim kanalları aracılığıyla anlam
bulmuştur. İletişim; insanların duygu, düşünce ve bilgilerini paylaşarak
birbirlerini anlamasını sağlayan bir süreçtir. 21. yüzyılda bilim ve teknoloji
alanında ortaya çıkan çeşitli gelişmeler ve yenilikler aracılığıyla dünyada yüksek
tempolu bir değişim ve toplumsal dönüşüm süreci yaşanmaktadır. Bu dönüşüm ve
yenilenme çağı, bireylerin birbiriyle olan iletişimlerinin gittikçe
karmaşıklaştığı bir durumu da beraberinde getirmektedir. Böyle bir etki altında
kalan bireyler; kişisel, toplumsal ve örgütsel iletişim sürecinde çeşitli
sorunlarla karşı karşıya kalıp bunlara çözüm üretme noktasında sıkıntılar
yaşamaktadır. Dolayısıyla bireylerin yaşamış olduğu sorunlar, toplumları da
etkilemektedir. İletişim yoluyla elde edilen zengin birikimin muhafaza edilerek
gelecek kuşaklara aktarılması toplumların temel görevlerinden biridir. Nitel araştırma yöntemlerinden “doküman analizi” tekniği
kullanılarak gerçekleştirilen çalışma kapsamında; Ahilik sisteminin yansıtmış
olduğu iletişim anlayışı çeşitli özellikleri bakımından ortaya konulmuştur.
Yapılan araştırmalar sonucunda şu tespitlerin öne çıktığı söylenebilir: Ahilik; yaşlı kimseleri usta kabul ederek onların hayata
dair birikimlerini, insan yetiştirme sürecinin merkezine koyarak toplumsal
hafızanın aktarılmasını sağlayan daha geleneksel bir iletişim anlayışı uygulamaktadır.
Gündüz iş yerlerinde, akşam zaviyelerde sürekli birbirleriyle iletişim
içerisinde olan Ahilerin dikkate değer bir örgüt içi iletişim örneği gösterdiği
belirtilebilir. Sosyal kuralları bireylerin toplumsal yaşantısının tamamını
kapsayan özgün yöntemlerle aktaran, birleştirici ve dayanışmacı bir kültürün
ürünü olan Ahiliğin, toplum ile bütünleşmesi ve ondan destek almasını
uyguladığı iletişim anlayışıyla sağladığı ileri sürülebilir. Bununla birlikte,
Ahilerin iş yerlerine astıkları levhalarda ve yapmış oldukları sanat
eserlerinde topluma mesaj vererek iletişimi farklı bir boyuta taşıdıkları da
söylenebilir. Ayrıca, internet teknolojilerinin bireyleri yüz yüze iletişimden
alıkoyan ve yalnızlaştıran bir etkisinin olduğu bilinmektedir. Ahilik sisteminde
ise yâren, helva, oda, selamlık, kış ve barana sohbetleri gibi sosyalleşmenin
ve karşılıklı iletişimin ilke olarak benimsendiği bir süreç görülmektedir. Bu
ve diğer tespitler, araştırmada karşılaştırmalı olarak tartışılmıştır. Yapılan
tespitler doğrultusunda, günümüz iletişim çalışmalarına dair önerilerde
bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ahilik, İletişim, teknolojik gelişmeler, iletişim türleri

Akhism and Communication: A Qualitative Study

Öz

Human beings have
benefited from a variety of ways and methods with the impulse to express
themselves for thousands of years. These ways and methods have found meaning
through communication channels. Communication is a process involving people’s
understanding of each other by sharing their feelings, thoughts and knowledge.
In 21st century there is a process of social transformation through various
developments and innovations emerged in the field of science and technology.
This transformation and renewal process brings about an understanding of the
increasing complexity of communication among individuals. Therefore, the
problems that individuals experience naturally affect societies as well. Within
the scope of the study conducted by using the "document analysis" a
technique of qualitative research methods: The communication concept reflected
by the Ahi system has been demonstrated in terms of its various
characteristics. At the end of the examinations: Akhism performs more
traditional understanding of communication by accepting older people as a
master since it put their experience and knowledge of life in the center to
provide transferring social memory. It can be stated that the
inter-organizational communication with each other is remarkable both at their
works and in Zawiyah. It involves all of the social life of the individuals and
convey the rules that exist in that society through its own methods. It
provides the integration of the Akhism, which is the product of a unifying and
solidarity culture, with the right communication. In addition, it is known that
internet technologies have an effect that prevents and disqualifies individuals
from face to face communication. In Akhism, there is the process of
socialization and mutual communication such as Yaren, Helva, Oda, Selamlık, Kış
and Barana conversations. These determinations have been comparatively
discussed in the research. In accordance with these determinations, it is given
suggestions about the current communication activities.

Anahtar Kelimeler

Akhism, communication, technological developments, communication types

Kaynakça

• Acat, M. (2013). Aile içi uyumlu etkileşim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Aktan, C. C. ve Tunç, M. (1998). Bilgi toplumu ve Türkiye. Yeni Türkiye Dergisi, 4(19), 118-134.
• Bayraktar, F. (2006). “Ahiliğe felsefi bir bakış”, II. Ahi Evran-ı Veli ve Ahilik Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri (13 Ekim 2006) içinde. (ss. 83-88). Kırşehir: AEÜ Ahilik Kültürünü Araştırma Merkezi.
• Bayram, A., Göker, S. D., Sarıkaya, H. S. ve Kumandaş Öztürk, H. (2018). Lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimi verilen eğitim fakültelerindeki öğretim elemanlarının sınıf içi iletişim becerilerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 77-94.
• Bolat, S. (1996). Eğitim örgütlerinde iletişim: H.Ü. Eğitim Fakültesi uygulaması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(12), 75-80.
• Bursalıoğlu, Z. (2005). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Yayınları.
• Cantoni, l. ve Tardini, S. (2006). Internet. New York, NY: Routledge.
• Çağatay, N. (1989). Bir Türk Kurumu olan Ahilik. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Çağatay, N. (1990). Ahilik nedir? Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları.
• Çalışkan, N. ve Aslanderen, M. (2014). Aile içi iletişim ve siber yaşam: Teorik bir çözümleme. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 263-277.
• Çalışkan, N. ve Ayık, A. (2015). Okul aile birliği ve velilerle iletişim. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 69-82.
• Çalışkan, N. ve Kılıç, E. (2018). Eğitsel süreç ve beden dili. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demir, G. (1998). Türk kültürü Ahilik. İstanbul: Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı Yayınları.
• Dökmen, Ü. (2008). İletişim çatışmaları ve empati (38. Baskı). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Durdağ, B. (2017). Toplumsal değişim sürecinde iletişim ve teknoloji: Erken dönem iletişim kuramlarının eleştirel bir değerlendirmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(1), 269-287.
• Ekinci, Y. (2008). Ahilik (10. Baskı). Ankara: Özgün Matbaacılık.
• Ekşi, F. ve Ümmet, D. (2013). Bir kişilerarası iletişim problemi olarak internet bağımlılığı ve siber zorbalık: psikolojik danışma açısından değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi,11(25), 91-115.
• Erken, V. (2008). Bir sivil örgütlenme modeli: Ahilik (4. Baskı). Ankara: Berikan Yayınevi.
• Fidan, M. (2011). İletişim kurmak istiyorum. Konya: Tablet Kitabevi.
• Gezer, A. ve Koçer, S. (2008). Uzaktan eğitimde sesli ve görüntülü yayınların İnternet üzerinden aktarılması. Gazi Üniversitesi Bilişim Teknolojileri Dergisi, 1(2), 87-92.
• Göksu, S. (2011). Kırkambar Ahilik tarihöncesinde başlar Sonsuzdan Gelir, Sonsuza Gider. İstanbul: Uranus Yayınevi.
• Güney, S. (2012). Örgütsel davranış (2. Baskı). İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Gürel, A. (Haziran, 2018). İletişim nedir? İletişim neden önemlidir? iletişim türleri nelerdir?. https://www.brandingturkiye.com/iletisim-nedir-iletisim-neden-onemlidir-iletisim-turleri-nelerdir/ adresinden 27.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
• İnel, B. (2000). Bilgi çağında 2000’li yıllarda, resim sanatı ve teknolojinin yeni sentezi, Bilgi Çağı ve Sanat VI. Ulusal Sanat Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.
• Karadere, Y. (2014). Kişilerararası iletişim sürecinde İzafiyet Teorisi’nin rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Halkla İlişkiler ve Tanıtım Anabilim Dalı, Konya.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (19. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kart, M. (2017). Değerler eğitiminde bir model olarak Ahilik. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Kırşehir.
• Kayadibi, F. (2000). Anadolu Selçuklular döneminde Ahi Teşkilatında eğitim. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 26(26), 177-188.
• Keyton, J. (2011). Communication and organizational culture: A key to understanding work experience. Thousand Oaks, CA: Sage. Chicago: The University of Chicago Press.
• Kozlu, D. (2009). Teknolojik gelişmelerin toplum ve sanat yansımaları. Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi, 3(1), 14-21.
• Köchler, H. (2013). Yeni sosyal medya ve 21. yüzyılda iletişim: Diyalog mümkün mü?. Dîvân: Journal of Interdisciplinary Studies/Dîvân: Disiplinlerarasi Calismalar Dergisi, 35(2), 223-242.
• Köksal, M. (2007). Ahilik kültürünün dünü ve bugünü (3. Baskı). Ankara: Kırşehir Belediyesi Eğitim Kültür Daire Başkanlığı Yayınları.
• Köksal, M. F. (2008). Ahi Evran ve Ahilik (2. Baskı). Kırşehir: Kırşehir Valiliği Kültür Hizmeti.
• Miller, C. R. (1996). Communication in the 21st century: The original liberal art in an age of science and technology. Raleigh: North Carolina State University. Center for Communication in Science, Technology, and Management Publications.
• Peters, J. D. (1999). Speaking into the Air: A History of the Idea of Communication. Chicago: University of Chicago Press.
• Sayar, K. (2018). “Yavaşla” (2. Baskı). İstanbul: Kapı Yayınları.
• Şeker, M. (2011). Türk İslam Medeniyetinde Ahilik ve Fütüvvet-nâmelerin Yeri. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Şimşek, M. (2002). Ahilik: Tky ve tarihteki bir uygulaması. İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Tekin, M. (2006). Bir sosyal kontrol aracı olarak Ahilik ve toplumsal dinamikleri. Necmettin Erbakan Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21(21), 219-235.
• Tekinalp, Ş. ve Uzun, R. (2006). İletişim araştırma ve kuramları. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Tokgöz, Z. (2012). Geçmişten gelen ışık Ahi Evran ve Ahilik sistemi (1. Baskı). Ankara: Pelin Ofset Matbaacılık.
• Tuna, Y., Birsen, Ö., Erzurum, F., Küçük, M., Ünal Çolak, F. ve Özkoçak, L. (2012). İletişim. İçinde Vural, İ. (Ed.), İletişim kavramı ve iletişim süreci (ss. 2-23). Ankara: Pegem Akademi.
• Tunç, R. (2015). Okul yöneticilerinin iletişim yeterliliklerinin öğretmenlerin stres düzeyleri üzerindeki etkilerinin incelenmesi (Trabzon Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Avrasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Uçma, İ. (2011). “Bir sosyal siyaset kurumu olarak Ahilik” (1. Baskı). İstanbul: İşaret Yayınları, Akademik Dizi, 135.
• Ünal, Y. (2009). Bilgi toplumunun tarihçesi. Tarih Okulu V, 123-144.
• Üstün, B. (2005). Çünkü iletişim çokşeyi değiştirir! Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 8(2), 88-94.
• Vural, Z. ve Bat, M. (2010). Yeni bir iletişim ortamı olarak sosyal medya: Ege Üniversitesi iletişim fakültesine yönelik bir araştırma. Journal of Yaşar University, 5(20), 3348‐3382.
• Yeşil, R. ve Kart, M. (2018). Değer eğitimi modeli olarak Ahilik. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 161-177.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, A. (1995). Ahilikte din ve ahlak eğitimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, İzmir.
• Zıllıoğlu, M. (2007). İletişim nedir? İstanbul: Cem Yayınevi.