Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik İle Örgütsel Özdeşleşme Arasındaki İlişki: Bir Meta-Analiz Çalışması

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 678 - 697, 31.07.2021

Seval Aksoy Kürü

https://doi.org/10.31592/aeusbed.735373

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, ulusal yazında dönüşümcü ve etkişleşimci liderlik ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkiyi inceleyen bireysel çalışmaların etki büyüklüğünü meta-analiz yöntemiyle belirlemektir. Bu amaçla, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi, Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (Ulakbim), Dergipark ve çeşitli uluslarararası veri tabanlarında ve arama motorlarında belirlenen anahtar kelimelerle lisansüstü tezler ve makaleler taranmıştır. 17 bireysel çalışmadan [Dönüşümcü liderlik (k=11) ve etkileşimci liderlik (k=6)] elde edilen veriler (n=4798), Comprehensive Meta Analysis yazılım programında analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, dönüşümcü liderlik ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişki için meta-analize dahil edilen 11 çalışmanın rastgele etki büyüklüğüne göre etki büyüklüğünün orta düzeyde (EB=0.386, p<0.05) olduğu anlaşılmaktadır. Etkileşimci liderlik ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişki için meta-analize dahil edilen 6 çalışmanın rastgele etki büyüklüğüne göre etki büyüklüğünün orta düzeyde (EB=0.347, p<0.05) olduğu anlaşılmaktadır. Yayın türü, yayın yılı, örgütsel özdeşleşme ölçekleri, dönüşümcü liderlik, etkişleşimci liderlik ölçekleri ve çalışmaların yapıldığı sektör bakımından farklılık olup olmadığına bakmak için moderatör analizleri de yapılmıştır. Ancak, desteklenen bir moderatör etki sonucuna ulaşılmamıştır.

Anahtar Kelimeler

dönüşümcü liderlik, etkileşimci liderlik, örgütsel özdeşleşme, meta-analizi

Kaynakça

• *Alagöz, M. (2019). Dönüştürücü liderlik anlayışı ile örgütsel sinizm ve örgütsel özdeşleşe ilişkisi: bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bı̇lı̇mler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Kars. Ashforth, B. E. ve Mael, F. (1989). Social identity theory and the organization. Academy of Management Review, 14(1), 20-39.
• Aşık, Z. ve Özen, M. (2019). Meta-Analiz basamakları ve raporlanması. The Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care (TJFMPC),13(2), 232-240.
• Avolio, B., Bass, B.M. ve Jung, D.I. (1999). Re-Examining the components of transformational and transactional leadership using the multifactor leadership questionnaire. Journal Of Occupational and Organizational Psychology, 72, pp.441-462.
• Avolio, B. J. ve Gibbons, T.C. (1998). Developing transformational leaders: A lifespan approach, İçerisinde J.A. Conger ve R.N. Kanungo (Ed.), Charismatic leadership: The elusive factor in organizational effectiveness, San Francisco, CA: Jossey-Bass, 276-308.
• Bass, B. M. ve Avolio, B. J. (1992). Developing transformational leadership: 1992 and beyond. Journal of European Industrial Training, 14(5), 21-37. http://dx.doi.org/10.1108/03090599010135122
• Bass, B. M., (1999). Two decades of research and development in transformational Leadership. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(1), 9-32.
• Begg, C.B. ve M. Mazumdar, (1994). Operating characteristics of a rank correlation test for publication bias. Biometrics, 50, 1088-1101.
• Black, J. S. ve Porter, L. W. (2000) Management: Meeting New Challenges, Prentice-Hall, New Jersey.
• Bolat, O. İ. (2011). Öz yeterlilik ve lider üye etkileşimi ilişkisi: göze girme davranışları ve güç mesafesi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Bottery, M. (2001). Globalisation and the UK competition state: no room for transformational leadership in education, School Leadership and Management, 21(2), 199-218
• Bryman, A. (1992). Charisma and leadership in organizations, Sage Publications, London. Burns, J. M. (1978). Leadership. New York: NY: Harper&Row Publishing.
• Coad, A. F. ve Berry, A. J. (1998). Transformational leadership and learning orientation. Leadership and Organization Development Journal, 19(3), 164-172.
• Cohen, L., Manion, L., ve Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York, NY, US: Routledge/Taylor & Francis Group.
• *Çeri Booms, M. (2009). An empirical study on transactional, transformational and authentic leaders: exploring the mediating role of “trust in leader” on organizational identification. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Yeditepe üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Örgütsel Davranış Bilim Dalı, İstanbul.
• *Çulhaoğlu-Uludağ, C. (2015). Özdeşleşme, lı̇derlı̇k tarzları ve kültürel faktörler arasındaki̇ ı̇lı̇şki. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İşletme Yönetimi Bilim Dalı, İstanbul. Demir, H. ve Okan, T. (2008). Etkileşimsel ve dönüşümsel liderlik: Bir ölçek geliştirme denemesi. İstanbul İktisadı Enstitüsü Dergisi, 61, 72-90.
• *Doğanlı, U. (2019). Dönüşümcü Lı̇derlı̇k ve Örgütsel Özdeşleşme İlı̇şkı̇sı̇nde Örgüt Kültürünün Düzenleyici̇ Etkisine Yönelik Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Ünı̇versı̇tesi Sosyal Bı̇lı̇mler Enstitüsü İşletme Anabı̇lı̇m Dalı, Balıkesir.
• Downton, J. V. (1973). “Rebel Leadership: Commitment and Charisma in the Revolutionary Process”. New York: NY: Free Press.
• Dubrin, A.J. (2010). Principles of leadership (6th ed.). Sydney: South-Western
• Dutton, Jane E., Dukerich Janet M. ve Harquail, Celia V. (1994). Organizational images and membership commitment. Administrative Science Quarterly, 34, 191-206.
• Epitropaki, O. ve Martin, R. (2005). The moderating role of ındividual differences in the relation between Transformational/ Transactional leadership perceptions and organizational identification. The Leadership Quarterly, 16(4), 569-589.
• *Erdoğan-Morçin, S. ve Morçin, İ. (2013). Etkileşimci liderliğin örgütsel özdeşleşmeye etkisi: adana’daki seyahat acenteleri örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(4), 71-86.
• *Erdoğan-Morçin, S. ve Çarıkçı, İ. H. (2016). Dönüştürücü/Etkı̇leşimci̇ lı̇derlı̇ğin ı̇ş tatmı̇nı̇ne etkı̇sı̇nde örgütsel özdeşleşmenı̇n aracılık rolü: Antalya’daki̇ beş yıldızlı otel işletmeleri̇ örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 97-112.
• *Eren, M. Ş. ve Çakır-Titizoğlu, Ö. (2014). Dönüşümcü ve etkileşimci lı̇derlı̇k tarzlarının örgütsel özdeşleşme ve iş tatmı̇ni üzerindeki etkileri. Selçuk Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi (The Journal of Social and Economic Research) ISSN: 2148-3043, 14(27), 275-303.
• Field, A. P. ve Gillett, R. (2010). How to do a meta-analysis. British Journal of Mathematical & Statistical Psychology, 63(3), 665-694.
• Geijesel, F., Sleegers, P., VanDen Berg, R. (1999) Transformational leadership and the implementation of large scale innovation programs. Journal of Educational Administration, 37(4), 309-328.
• Gomes, A. R. (2014). Transformational leadership: Theory, research, and application to sports. In C. Mohiyeddini (Ed.), Contemporary topics and trends ın the psychology of sports (53-114). New York: Nova Science Publishers.
• Greenberg, J. Baron, R. A. (2000) Behaviour in organizations, 7th Edition, Prentice-Hall, New Jersey.
• *Güngör, H. (2010). Dönüşümcü liderlik ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkinin incelenmesi: Algılanan örgütsel adalet düzeyinin aracılık etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kara Harp Okulu Savunma Bı̇lı̇mleri̇ Enstitüsü Savunma Yönetimi̇ Ana Bı̇lı̇m Dalı, Ankara.
• *İşcan, Ö. F. (2006). Dönüştürücü/Etkı̇leşimci lı̇derlı̇k algısı ve örgütsel özdeşleşme ı̇lı̇şkı̇sı̇nde bireysel farklılıkların rolü. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (11), 160-177.
• Jung, D.I. ve Avolio, B. J. (1999). Effects of leadership style and followers cultural orientation on performance in group and ındividual task conditions. Academy of Management Journal, 42(2), 208-218.
• *Karslı, E. (2019). Dönüşümcü lı̇derlı̇ğin motivasyon ve örgütsel özdeşleşmeye etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Ünı̇versı̇tesi, Sosyal Bı̇lı̇mler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Sakarya.
• Macit, M. (2003). Leadership and bass transactional and transformational leadership theory. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(5),86-114.
• Nielsen, K ve Cleal B. (2011). Under which conditions do middle managers exhibit transformational leadership behaviours′. The Leadership Quarterly, 22, 344-352
• Odumeru, J. A. ve Ifeanyi, G. O. (2013). Transformational vs. transactional leadership theories: evidence in literature. International Review of Management and Business Research, 2(2), 355-361.
• *Özsöylemez, O. (2009). Algılanan liderlik tarzlarının iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde örgütle özdeşleşmenin rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Uluslararası Kalite Yönetimi Bilim Dalı, İstanbul.
• Patchen, M. (1970). Participation, achievement and involvement on the job. New Jersey: Prentice- Hall.
• Pillai, R., Schriesheim, C. A. ve Williams, E. S. (1999). Fairness perceptions and trust mediators for transformational and transactional leadership: A two sample study. Journal of Management, 25(6), 897-933.
• Podsakoff, P.M.; Mackanzie, S.B.; Moorman, R.H.; Fetter, R. (1990), Transformational leader behaviours and their effects on followers’ trust ın leader, satisfaction, and organizational citizenship behaviours. Leadership Quarterly, 1(2), 107-142.
• Shriberg, A., Shriberg, D. L. ve Lloyd, C. (2002) Practicing Leadership: Principles And Applications, John Wiley & Sons, Inc., New York.
• Tajfel, H. (1978). Social categorization, social identity, and social comparison, H. Tajfel (Ed.), Differantiation between social groups. Studies in the social psychology of ıntergroup relations, London, Academic Press, 61-76.
• Tajfel, H.ve Turner, J. C. (1986). The social identity theory of intergroup behaviour, S. WORCHEL & W. G. AUSTIN (Ed.), Psychology of Intergroup Relations, Chicago, IL, Nelson, 7-24.
• *Temel, E. (2016). Dönüşümcü lı̇derlı̇k ve psı̇kolojı̇k güçlendirme arasındaki̇ ı̇lı̇şkı̇de örgütsel özdeşleşmenı̇n aracılık rolü: Nazilli’deki̇ kamu kurumlarında bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Ünı̇versı̇tesi Sosyal Bı̇lı̇mler Enstitüsü İşletme Anabı̇lı̇m Dalı, Aydın.
• Van Dick, R., Wagner, U., Stellmacher, J. ve Christ, O. (2004). The utility of a broader conceptualization of organizational identification: Which aspects really matter? Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77, 171-191.