İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerin İhlaline Yönelik Sınıf Öğretmeni Adaylarının Farkındalık Durumlarının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 602 - 619, 31.07.2021

Erdem Hareket

https://doi.org/10.31592/aeusbed.907254

Öz

Bu araştırmada Türkiye’nin çeşitli üniversitelerinde öğrenim görmekte olan sınıf öğretmeni adaylarının, insan hak ve özgürlükleri noktasında ulusal ve uluslararası ölçekteki ihlallere, bunların neden dinamiklerine ve bu ihlallerin önlenmesi noktasındaki önerilerine yönelik farkındalık durumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmaya, ölçüt örneklem yöntemi ile belirlenmiş 702 öğretmen adayı katılmıştır. Nitel araştırma yaklaşımına uygun olarak tasarlanan araştırmada veriler, katılımcılar tarafından oluşturulmuş olan yazılı dokümanlar ile elde edilmiştir. Edinilen nitel veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma bulguları incelendiğinde katılımcıların, küresel çerçevede en çok yaşam hakkı, eğitim hakkı, çocuk hakları, ayrımcılıktan korunma ve vücut bütünlüğü ve dokunulmazlığı hakkının ihlal edildiğini, ülkemiz özelinde ise küresel çerçevede belirtilen bu ihlal alanlarına ilaveten yoğun olarak cinsel dokunulmazlık hakkının, düşünce ve ifade hürriyeti hakkının, şiddetten korunma hakkının, adil yargılanma ve savunma, özgürlük ve güvenlik, siyasal haklar, eşitlik ve basın hürriyeti haklarının ihlal edildiği belirtilmiştir. Bu ihlallerin gerekçelerine yönelik olarak ise ekonomik sebeplerin, geleneksel anlayışların, örf ve adetlerin, politik çıkar çatışmalarının, kamu yönetimindeki antidemokratik uygulamaların, plansız nüfus politikalarının, eğitim sistemlerindeki eksikliklerin ve yanlış politikaların işaret edildiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada ayrıca ülkemizde yaşanan insan hak ve özgürlük ihlalleri konusunda katılımcılar arasında önemli düzeyde bir konsensüsün mevcut olduğu sonucuna da ulaşılmıştır. Araştırma sonuçları doğrultusunda, öğretmen adaylarının küresel ve yerel çerçevede mevcut olan insan hak ve özgürlük ihlallerine ilişkin belirli bir farkındalığa sahip oldukları, bununla birlikte insan hakları ve özgürlüklerine ilişkin konularda eğitim ihtiyaçlarının varlığına yönelik değerlendirmeler ortaya koydukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İnsan hakları ve özgürlükleri, ulusal ve uluslararası bağlamdaki hak ihlalleri, sınıf öğretmeni adayları, insan hak ve özgürlüklerinin ihlaline ilişkin farkındalık

Kaynakça

• Adami, R. (2014) Toward cosmopolitan ethics in teacher education: An ontological dimension of learning human rights. Ethics and Education, 9(1), 29-38.
• Akyeşilmen, N. (2014). Uluslararası insan hakları düzenlemeleri ve eğitim: Eğitime hak temelli bir bakış. Milli Eğitim Dergisi. 201, 5-14.
• Birleşmiş Milletler Genel Kurulu (1948). İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi https://www.insanveinsan.org/
• Burridge, N. & Chodkiewicz, A. (2017). Educating teachers about human rights: building a rights based culture in Australian schools. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 45(5), 455-468. Cassidy, C., Brunner, R. & Webster, E. (2014). Teaching human rights? “All hell will break loose!”. Education. Citizenship and Social Justice, 9(1), 19–33.
• Covell, K. , Howe, B. R. & McNeil, J. K. (2010). Implementing children's human rights education in schools. Improving Schools, 13 (29), 117–132.
• Council of Europe Commıttee of Ministers (1985). Of The Committee of Ministers To Member States on Teaching And Learning About Human Rights In Schools. No: 85 (7). Creswell, J. W. (2014). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Çev. Demir, S. B). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çiydem, E. (2014). The perceptions of prospective teachers about democracy and human rights, and the roles laid by them on social sciences course on this subject. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 143, 679-686.
• Dewey, J. (1990). The school and society and the child and the curriculum. Chicago & London: The University of Chicago Press.
• Emmert, S. & Eur, L. M. (2011). Education in terms of human rights. Procedia-Social And Behavioral Sciences, 12, 346-361.
• Ersoy, A. F., Balbağ, N. L. & Gündoğan Bayır, Ö. (2017). İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersini öğretmenler ve öğrenciler nasıl algılıyor? Sakarya University Journal of Education, 7(1), 223-241.
• Gürel, D. (2016). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersine yönelik görüşlerinin karşılıklı olarak incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 641-660.
• Gündoğdu, K. (2011). Türkiye’de öğretmen adaylarının insan hakları eğitimine yönelik tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(162).
• Hareket, E. (2019). Temel eğitim bölümü öğrencilerinin çocuk haklarına yönelik bilişsel algıları. Başkent University Journal of Education, 6(2), 167-180
• Hareket, E. (2020). Çocuk hakları perspektifinden Türkiye’de eğitim unsurları. Başkent University Journal of Education, 7(1), 47-61.
• Hareket E. & Yel, S. (2021). Eğitim hukukunda çocuk hakları ve eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık
• Isenström, L. (2021). Teachers’ rights-teaching mentalities—what teachers do and why. Scandinavian Journal of Educational Research, 1-15.
• Jennings, T. (2006). Human rights education standards for teachers and teacher education. Teaching Education, 17(4), 287-298.
• Kwon, I., Lee, J., Cummings, C. E., Shamrova, D. P., Macomber, C. A., Milanović, E., Woodward, A. T. & Hughes, A. K. (2020). Human rights attitude and civic engagement behavior among university students. Journal of Human Rights and Social Work, 5(3), 174-184.
• Leung, Y. W. & Lo, Y. L. (2012) Are liberal studies teachers ready to prepare human rights respecting students? A portrait of teachers’ attitudes towards human rights. Intercultural Education, 23(4), 341-358
• Merriam, S. B. (2015). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. (Çev. Eds. Turan, S.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. United States of America: Sage Publications.
• Özbek, R. (2017). Realization Level of the Citizenship and Human Rights Education Course Objectives, Inonu University Journal of the Faculty of Education, 18(1), 359-371.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (Çev. Eds. Bütün, M. & Demir, S. B.). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Robson, C. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (Çev. Eds. Ş. Çınkır & N. Demirkasımoğlu,). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Robinson, C., Phillips , L. & Quennerstedt, A. (2018). Human rights education: developing a theoretical understanding of teachers’ responsibilities. Educational Review, 72(2).
• Struthers, A. E. C. (2015). Human rights education: Educating about, through and for human rights. The International Journal of Human Rights, 19(1), 53–73.
• Struthers, A. (2016). Human rights: a topic too controversial for mainstream education? Human Rights Law Review, 16(1). 131-162.
• Toprak, E. & Demir, S. B. (2017). İlkokul 4. sınıf “insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersinde yaşanan sorunların sınıf öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(4), 2160-2179.
• Varli, N. (2020). Kültürlerin insan hakları ihlallerine etkileri ve çözüm önerisi. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 622-638.
• https://rayp.adalet.gov.tr/resimler/1/dosya/insan-haklari-ep02-03-202115-14.pdf