Özel Yetenekli ve Tanılanmamış 4. Sınıf Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Stratejilerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 352 - 364, 30.07.2022

Mehmet Sena Ataş , Özlem Baş

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1102524

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, özel yetenekli ve tanılanmamış 4. sınıf öğrencilerinin hikâye edici ve bilgilendirici metinleri okurken kullandıkları okuduğunu anlama stratejileri nitel araştırma desenlerinden bütüncül çoklu durum çalışmasıyla incelenmiştir. Amaçlı örnekleme yoluyla tanılanmamış 3 zayıf okuyucu, tanılanmamış 3 iyi okuyucu ve tanılanmış 3 özel yetenekli okuyucu olmak üzere yetenekli okuyucu olmak üzere bir çalışma grubu oluşturulmuştur. Veriler sesli düşünme stratejisi ve görüşme yoluyla toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Veriler betimsel analiz ile analiz edilmiştir. Sonuçlara göre her gruptaki öğrenciler anlama sürecinde çeşitli stratejiler kullanmışlardır. Stratejilerin kullanımındaki çeşitlilik, sesli düşün etkinlikleri yolu ile veri toplanmasında öğrencilerin aktif olmasıyla ilişkilendirilebilir. Özel yetenekli okuyucuların daha az sayıda derin anlamaya yönelik strateji ile karmaşık yapıları çözebilirken, iyi okuyucuların okuduğu metinleri anlamlandırmak için zayıf okuyuculara göre daha fazla zihinsel süreç izledikleri, zayıf okuyucuların yüzeysel anlamlandırmada yeterlilik gösterirken, derinlemesine anlamlandırma konusunda istenen düzeyde başarı gösteremedikleri, karmaşık düşünme ve analiz etme eğilimi sergilemede iyi okuyucuların gerisinde kaldıkları tespit edilmiştir. Metin türleri açısından stratejilerin kullanımı karşılaştırıldığında, özel yetenekli öğrencilerin üst düzey düşünmeyi diğer gruplara göre daha fazla kullandıkları belirlenmiştir. Üç grupta yer alan okuyucular okuyucu özelliklerine göre strateji kullanmayı tercih etmektedir, bu nedenle strateji kullanma nedenlerinin okuyucuların bireysel farklıklarıyla ilişkili olabileceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

İlkokul öğrencileri, özel yetenekliler, zayıf okuyucular, sesli düşünme stratejisi, okuduğunu anlama stratejileri.

INVESTIGATION OF READING COMPREHENSION STRATEGIES OF GIFTED AND UNIDENTIFIED 4th GRADE STUDENTS

Öz

In this study, the reading comprehension strategies used by gifted and unidentified 4th-grade students while reading narrative and informative texts were examined with a holistic multi-case design from qualitative research designs. Through purposeful sampling, a study group was formed by determining including 3 unidentified poor, 3 unidentified good, and 3 identified gifted readers. The data were collected through a think-aloud strategy and interview. Data collection toolsdeveloped by the researcher. Data were analysed with descriptive analysis. According to results, the students in every group used the varied strategies in comprehension process. The variety in the use of strategies can be associated with students' being active in data collection by means of think aloud activities. It was determined that while gifted readers could solve complex structures with fewer strategies aimed at deep understanding, good readers followed more mental process for making sense of the texts they read than poor readers did, and that while poor readers were competent for superficial understanding, they were not as successful in deep understanding as desired and were behind good readers in showing tendency to complex thinking and analyzing. When the use of strategies was compared in terms of text types, it was determined that the strategies which gifted students used higher order thinking more than the strategies then other groups used. Readers in three groups prefer using strategies according to their characteristics, so the reasons for using strategies can be said to be related to individual differences of the readers

Anahtar Kelimeler

Primary school student, gifted, struggling readers, think-aloud strategy, reading comprehension strategies.

Kaynakça

• Abilock, D. (1999). Librarians and gifted readers: Myths and facts. Knowledge Quest, 30-35.
• Akyol, H. (2003). Türkçe ilkokuma ve yazma öğretimi. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Akyol, H. (2018). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi, Pegem Akademi.
• Anderson, R. ve Pearson, D. (1984). A schema-theoretic view of basic processes in reading. P.D. Pearson, R. Barr, M.L. Kamil, ve P. Mosenthal (Eds.), Handbook of reading research içinde (ss. 255-291), Longman.
• Ay, S. (2003). Okuma stratejileri ile çoklu zekâ kuramının ilişkilendirilmesi (Doktora Tezi) . Anakara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aydoğan, R. (2008). Okumaya karşı olumlu ve olumsuz tutuma sahip 6. sınıf öğrencilerinin türkçe dersinde kullandığı okuduğunu anlama stratejileri ile yaratıcılık düzeyleri ( Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Baker, L. ve Brown, A. L. (1984), “Cognitive monitoring in reading”,handbook of research in reading. Longman.
• Batmaz, O. (2017). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin Türkçe dersinde okuduğunu anlama stratejilerini kullanma düzeyleri ile okuduğunu anlama başarı düzeyleri arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). Bayburt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bayburt.
• Belet, Ş. D. (2005). Öğrenme stratejilerinin okuduğunu anlama ve yazma becerileri ile türkçe dersine ilişkin tutumlara etkisi (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
• Block, C. C. ve Israel, S. E. (2004). The ABCs of performing highly effective think-alouds. The Reading Teacher, 58(2), 154-167.
• Block, C. C., Gambrell, L., ve Pressley, M. (Eds.). (2002). Improving comprehension instruction: Rethinking research, theory, and classroom practice. Jossey-Bass.
• Bransford, J., Brown, A. ve Cocking, R. (Eds.). (1999). How people learn: Brain, mind, experience, and school. National Academy Press.
• Bulut, B., & Ertem, İ. S. (2021). İyi ve zayıf okuyucuların okuduğunu anlama süreçlerinin sesli düşünme yöntemiyle karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,36(1), 53-72.
• Clark, B. (1992). Growing up gifted: Developing the potential of children at school and at home (4th ed). NY: Macmillan.
• Crain-Thorenson, C. ve Dale, P. S. (1992). Do early talkers become early readers? Linguistic precocity, preschool language and emergent literacy. Developmental Psychology (28), 421-429.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative, quantitative and mixed methods appraches. Sage Publications.
• Çakıcı, D. (2005). Ön örgütleyicilerin okumaya yönelik tutum ve okuduğunu anlama üzerindeki etkileri (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Çakır, Ö. (1995), Büyük ölçekli kuralların öğretiminin okuduğunu anlamaya etkisi (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Davey, B. (1983). Think aloud-modeling the cognitive procesess of reading comprehension. Journal of Reading, 27(1), 44-47.
• Dermitzaki, I., Andreou, G., ve Paraskeva, V. (2008). High and low reading comprehension achievers’ strategic behaviors and their relation to performance in a reading comprehension situation. Reading Psychology, 29, 471-492.
• Ekwall, E. E. ve Shanker, J. L. (1988). Diagnosis and remediation of the disabled reader (3. bs.). Allyn and Bacon Inc.
• Fehrenbach, C. (1991). Gifted/average readers: Do they use the same reading strategies? Gifted Child Quarterly, 125-127.
• Gelen, İ. (2003), Bilişsel Farkındalık Stratejilerinin Türkçe dersine ilişkin tutum, okuduğunu anlama ve kalıcılığa etkisi (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Guthrie, J.T., Wigfield, A. ve Kathleen, C.P. (2004). Motivating reading comprehension. Lawrence Erlbaum Associates.
• Güldenoğlu, İ. B., Kargın, T. ve Miller, P. (2012). İyi ve zayıf okuyucuların kelime işlemleme ve okuduğunu anlama becerilerinin karşılaştırılmalı olarak incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2807-2828.
• Güngör, A. (2005). Altıncı, yedinci ve sekizinci sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama stratejilerini kullanma düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (28), 101-108.
• Güzel, R. (1998). Alt özel sınıflardaki öğrencilerin sesli okudukları öyküyü anlama becerisini kazanmalarında doğrudan öğretim yöntemiyle sunulan bireyselleştirilmiş okuduğunu anlama materyalinin etkililiği (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Harris, A. J. ve Sipay, E. R. (1990). How to increase reading ability: a guide to developmental and remedial methods (9th ed.). Longman.
• Harris, T. L. ve Hodges, R. E. (1995). How to increase reading ability: A guide to developmental & remedial methods. International Reading Association.
• İnce Y. (2012). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe derslerinde kullandıkları okuduğunu anlama stratejileri (Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Janssen, T., Braaksma, M. ve Rijlaarsdam, G. (2006). Literary reading activities of good and weak students: A think aloud study. European Journal of Psychology of Education, 21(1), 35-52.
• Kaman, Ş. (2012). Akıcı okuma stratejilerini kullanmanın ilköğretim üçüncü sınıf öğrencilerinde okuma becerisini geliştirmeye etkisi (Yüksek Lisans Tezi ) Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Karatay, H. (2007). İlköğretim Türkçe öğretmeni adaylarının okuduğunu anlama becerileri üzerine alan araştırması (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kennedy, L. D. ve Halinski, R. S. (1975). Measuring attitudes: An extra dimension. Journal of Reading, 18, 518-522.
• Kılıç, A. G. (2004). İşbirlikli Öğrenme, Okuduğunu Anlama, Strateji Kullanımı ve Tutum (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kılıç, M. (2020). Özgün içerikli etkinliklerin özel yetenekli ve zekâlı öğrencilerin eleştirel okuma becerisine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Köksal, M.S. ve Akkaya, G. (2017). Üstün yetenekli öğrencilerin sözel kısa süreli hafızalarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,18(2) 104-116
• Laing, S. P., ve Kamhi, A. G. (2002). The use of think-aloud protocols to compare ınferencing abilities in average and below- average readers. Journal of Learning Disabilities, 35(5), 437-448.
• Ley, T. C. ve Trentham, L. L. (1987). The reading attitudes of gifted learners in grades seven and eight. Journal for the Education of Gifted, 10, 87-98.
• McKenna, M., Kear, D. ve Ellsworth, R. (1995). Children’s attitudes toward reading: A national survey. Reading Research Quarterly, 30, 934-956.
• Naep. (2008). Reading framework for the 2009. National Assessment of Educational Progress.
• Neihart, M., Reis, S.M., Robinson, N. ve Moon. S. (2002). The social and emotional development of gifted children: What do we know? Prufrock Press.https://www.amazon.com/Social-Emotional-Development-GiftedChildren/dp/ 1882664779.
• Ökcü, M. (2019). Beşinci sınıf olağan gelişim gösteren ve özel yetenekli öğrencilerin okuma tutumları ve okuduğunu anlama becerilerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Biruni üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özbay, M. (2006). Okuma eğitiminde çevre faktörü. Eorusian Journal of Educational Research, 24, 161-170.
• Özek, Y. ve Civelek, M. (2006). A study on the use of cognitive reading strategies by ELT students. The Asian EFL Journal, 14, 1- 26.
• Özyılmaz, G. (2010). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerine okuduğunu anlama stratejilerinin öğretiminin okuduğunu anlama başarısı üzerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Rasinski, T. V. (2003). The fluent reader: Oral reading strategies for building word recognition, fluency, and comprehension. Scholastic Inc.
• Reis, S. M., Gubbins, E. J., Briggs, C. J., Schreiber, F. J., Richards, S., Jacobs, J. K., & Renzulli, J. S. (2004). Reading instruction for talented readers: Case studies documenting few opportunities for continuous progress. Gifted Child Quarterly, 48(4), 315-338.
• Reis, S. M., McCoach, D., Coyne, M., Schreiber, F. J., Eckert, R. ve Gubbins, E. (2007). Using planned enrichment strategies with direct instruction to improve reading fluency, comprehension, and attitude toward reading: An evidence-based study. The Elementary School Journal, 3-23.
• Rosenblatt, L. M. (1978). The reader, the text, the poem: The transactional theory of literacy work. Southern Illinois University Press
• Samuels, S. J. (1988). Decoding and automaticity: Helping poor readers become automatic at word recognition. The Reading Teacher, 41, 756- 760.
• Saranlı, A. G. ve Metin, N. (2012). Özel yetenekli çocuklarda gözlenen sosyal duygusal sorunlar. Journal of Faculty of Educational Sciences, 45(1), 139- 63.
• Sidekli, S. (2010). Eylem araştırması: İlköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin okuma ve anlama güçlüklerinin giderilmesi. TÜBAR, 27, 563-580.
• Sirem, Ö. (2020). Okuma destek programının ilkokul öğrencilerinin okuma güçlüğü sağaltımına etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Someren, M. W., Barnard, Y. F. ve Sandberg, J. A. C. (1994). The think aloud method: a practical guide to modelling cognitive processes. Academic Press.
• Stanovich, K (1986). Matthew effects in reading: Soma consequences of individual differences in the acquisition of literacy. Reading Research Quarterly, 21(4), 360-470.
• Swanson, B. B. (1988). Strategic preferences of good and poor beginning readers. Reading Horizons, 28(4), 255-262.
• Şen, H. Ş. (2003), Biliş ötesi stratejilerin ilköğretim okulu beşinci sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeylerine etkisi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tankersley, K. (2005). Literacy strategies for grades 4-12: reinforcing the threads of reading. Association for Supervision and Curriculum Development.
• Ünal, D. (2019). Özel yetenekli öğrencilerin okuma alışkanlığına yönelik tutumları ile yazma eğilimleri (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Williams, J. P. (2002). Reading comprehension strategies and teacher preparation. A. E. Farstrup ve S. J. Samuels (Eds.), What research has to say about reading instruction içinde(ss. 243-260). International Reading Association.
• Worrell, F. C., Roth, D. A. ve Gabelko, N. H. (2007). Elementary reading attitude survey (ERAS) scores in academically talented students. Roeper Review, 29, 119-124.
• Yazıcı, K. (2006). Sosyal bilgiler derslerinde okuduğunu anlama becerilerinin geliştirilmesinde B-B-Ö (Bildiklerim-Bilmek İstediklerim-Öğrendiklerim) stratejisinin kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve derse karşı olan tutumlarına etkisi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, K. (2010). İş birlikli öğrenme yönteminin okumaya ilişkin bazı değişkenler üzerindeki etkisi ve yönteme ilişkin öğrenci-veli görüşleri (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldız, M. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yin, R. K. (2017). Durum çalışması araştırması uygulamaları. (İ. Günbayı, Çev.) Nobel Akademik Yayıncılık.