Duygusal Emek, Görev Performansı Etkileşiminde Çalışan Enerjisinin Aracılık Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 149 - 167, 26.03.2025

Ali Bakırcı , Musa Özata , Rabia Bayrak

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1519800

Öz

Günümüz iş ortamlarında, çalışanların duygusal emek harcaması, çoğunlukla iş performansı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Ancak, duygusal emeğin görev performansıyla ilişkisinde çalışan enerjisinin ne ölçüde aracılık ettiği hala net değildir. Bu bağlamda, bu çalışmanın odaklandığı temel problem, çalışanların duygusal emek düzeyleri ile görev performansları arasındaki ilişkide, çalışan enerjisinin aracılık etkisi var mıdır ve eğer varsa, bu etki ne kadar belirgindir? Çalışmanın temel amacı, iş yerlerinde duygusal emek, görev performansı ve çalışan enerjisi arasındaki ilişkileri derinlemesine incelemektir. Özellikle, çalışanların duygusal emek harcaması ile görev performansı arasındaki ilişkide çalışan enerjisinin aracılık etkisinin varlığını ve gücünü değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Açıklayıcı nitelikte olan bu çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Elde edilen araştırma verilerine öncelikle doğrulayıcı ve açıklayıcı faktör analizleri uygulanmış daha sonra, açımlayıcı ve tanımlayıcı istatistiki analizler yapılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkileri anlamak için tek yönlü varyans analizi kullanılırken, bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemek için basit ve çoklu regresyon analizleri yapılmış ve son olarak aracılık etkisinin test edilmesi Hayes Processi kullanılmıştır. Yapılan analizlerde değişkenlerin bazı beşeri özellikler açısından farklılaştığı, duygusal emeğin görev performansı üzerindeki belirgin etkisinin, çalışan enerjisi modele dahil edildiğinde ortadan kalktığı ve tüm etkinin görev performansına çalışan enerjisi aracılığıyla aktarıldığı görülmüştür. Bu durum kurulan modelde çalışan enerjisinin tam bir aracı değişken rolü olduğunu göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Duygusal emek, görev performansı, çalışan enerjisi, aracılık etkisi.

Anahtar Kelimeler

Duygusal emek, görev performansı, çalışan enerjisi, aracılık etkisi

Kaynakça

• Acaray, A. (2019). Pozitif psikolojik sermaye, duygusal emek ve görev-bağlamsal performans arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bankacılık ve sigortacılık sektöründe bir çalışma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 73-99.
• Akpolat, T. (2019). Esnek ve iş güvencesiz çalışmanın araştırma görevlileri üzerindeki etkileri: Duygusal emek ve karakter aşınması bağlamında bir inceleme. (Doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aksoy Kürü, S. (2021). Duygusal emek davranışı ve tükenmişlik arasındaki ilişki: Örgütsel özdeşleşmenin aracılık etkisi. Journal of Business Research - Turk, 13, 150-175. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1126
• Altaş, S. S. ve Özişli, Ö. (2021). Duygusal emek ile iş tatmini ve bireysel performans arasındaki ilişki. Journal of International Social Research, 14(76).
• Ashforth, B. E., and Humphrey, R. H. (1993). Emotional labor in service roles: the influence of identity. The Academy of Management Review, 18(1), 88-115. https://doi.org/10.2307/258824
• Atwater, L., and Carmeli, A. (2009). Leader-member exchange, feelings of energy, and involvement in creative work. The Leadership Quarterly, 20(3), 264-275.
• Aykanat, Z. ve Koç, Y. (2020). Duygusal emeğin işgören performansına etkisi: Erzurum ili çağrı merkezi çalışanları üzerinde bir araştırma. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (46), 354-371.
• Befort, N., and Hattrup, K. (2003). Valuing task and contextual performance: experience, job roles, and ratings of the importance of job behaviors. Applied HRM Research, 8(1), 17-32.
• Borman, W. C., and Motowidlo, S. J. (1997). Task performance and contextual performance: the meaning for personnel selection research. Human Performance, 10(2), 99-109. https://doi.org/10.1207/s15327043hup1002_3
• Büyükbeşe, T. ve Aslan, H. (2019). Psikolojik sermaye ve duygusal emeğin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(2), 949-963. https://doi.org/10.20491/isarder.2019.647
• Demirel, Z. H. (2022). Duygusal emek algısının iş performansı üzerindeki etkisinde iş stresinin aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(1), 266-283.
• Duman, N. (2017). Duygusal emek: Bir literatür değerlendirmesi. International Journal of Entrepreneurship and Management Inquiries, 1(1), 29-39.
• Fritz, C., Lam, C. F., and Spreitzer, G. M. (2011). It's the little things that matter: an examination of knowledge workers' energy management. Academy of Management Perspectives, 25(3), 28-39.
• Goodman, S. A., and Svyantek, D. J. (1999). Person–organization fit and contextual performance: do shared values matter? Journal of Vocational Behavior, 55(2), 254-275.
• Grandey, A. A., and Melloy, R. C. (2017). The state of the heart: emotional labor as emotion regulation reviewed and revised. Journal of Occupational Health Psychology, 22(3), 407-422.
• Guzzo, R. A., Nalbantian, H. R., and Anderson, N. L. (2022). Age, experience, and business performance: a meta-analysis of work unit-level effects. Work, Aging and Retirement, 8(2), 208-223. https://doi.org/10.1093/workar/waab039
• Hayes, A. F. (2021). Model templates for process mediation and moderation analysis and SPSS and SAS. Retrieved from https://www.slideshare.net/trisnadi16983/model-templates-for-process
• Hochschild, A. R. (2012). The managed heart: commercialization of human feeling (3rd ed.). University of California Press.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık ve Danışmanlık.
• Kayır, A. G. (2020). Otel işletmelerinde yenilikçilik algısı ve çalışan enerjisinin üretkenlik karşıtı davranışlara etkisi: Pamukkale örneği. (Yüksek lisans tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Kim, T., Yoo, J. E. J., Lee, G., and Kim, J. (2012). Emotional intelligence and emotional labor acting strategies among frontline hotel employees. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 24(7), 1029-1046.
• Kim, W. H., Ra, Y. A., Park, J. G., and Kwon, B. (2017). Role of burnout on job level, job satisfaction, and task performance. Leadership & Organization Development Journal, 38(5), 630-645.
• Kıprızcı, E. (2022). İşgören avukatlığı ve motivasyonel dilin çalışan enerjisi üzerindeki etkisi. (Yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Obalade, G. O., and Akeke, N. I. (2020). Job characteristics and deviant behavior among employees of selected public and private universities in Ondo and Ekiti State, Nigeria. Acta Universitatis Danubius. Oeconomica, 16(1), 7-21.
• Öz, S. D. ve Baykal, Ü. (2018). Hemşirelerin duygusal emek davranışı ve etkileyen faktörler. Florence Nightingale Journal of Nursing, 26(1), 1-10.
• Özen, M. Y. ve Yüceler, A. (2019). Sağlık çalışanlarında duygusal emek, tükenmişlik ve iş tatmini ilişkisinin incelenmesi: Konya ilinde bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (41), 194-209.
• Pahos, N., and Galanaki, E. (2019). Staffing practices and employee performance: the role of age. Evidence-based HRM: A Global Forum for Empirical Scholarship, 7(1), 93-112. https://doi.org/10.1108/EBHRM-01-2018-0007
• Pala, T. ve Sürgevil, O. (2016). Duygusal emek ölçeği: Ölçek geliştirme, güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Ege Academic Review, 16(4).
• Polatcı, S. (2011). Psikolojik sermayenin performans üzerindeki etkisinde iş aile yayılımı ve psikolojik iyi oluşun rolü. (Doktora tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Qian, J., Song, B., Jin, Z., Wang, B., and Chen, H. (2018). Linking empowering leadership to task performance, taking charge, and voice: the mediating role of feedback-seeking. Frontiers in Psychology, 9, 344082. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.0344082
• Roh, C. Y., Moon, M. J., Yang, S. B., and Jung, K. (2016). Linking emotional labor, public service motivation, and job satisfaction: social workers in health care settings. Social Work in Public Health, 31(2), 43-57. https://doi.org/10.1080/19371918.2015.1099493
• Sonnentag, S., and Frese, M. (2002). Performance concepts and performance theory. Psychological Management of Individual Performance, 23(1), 3-25.
• Taşdemir, D. D. (2020). Kültürel zeka, duygusal emek ve iş performansı arasındaki ilişkilerin çok kültürlü bir ortamda incelenmesi. (Doktora tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Taşdemir, D. D., Çekmecelioğlu, H. G. ve Yıkılmaz, İ. (2019). Çok kültürlü ortamda çalışanların kültürel zekâ düzeylerinin duygusal emek gösterimlerine etkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 12, 719-740.
• Tunca, S., Elçi, M. ve Murat, G. (2018). Proaktif kişilik yapısının ve yenilikçi davranışın görev performansına etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 325-335. https://doi.org/10.30803/adusobed.413208
• Ünlü, O. ve Yürür, S. (2011). Duygusal emek, duygusal tükenme ve görev/bağlamsal performans ilişkisi: Yalova’da hizmet sektörü çalışanları ile bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (37), 183-207.
• Yeh, S. C. J., Chen, S. H. S., Yuan, K. S., Chou, W., and Wan, T. T. (2020). Emotional labor in health care: the moderating roles of personality and the mediating role of sleep on job performance and satisfaction. Frontiers in Psychology, 11, 574898. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.574898
• Yeşil, S. ve Mavi, Y. (2018). Duygusal emeğin etkilediği faktörler üzerine bir alan araştırması. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1, 29-44.
• Yılmaz, V. ve Dalbudak, Z. İ. (2018). Aracı değişken etkisinin incelenmesi: Yüksek hızlı tren işletmeciliği üzerine bir uygulama. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(2), 517-534.