SHAREHOLDERS’ RIGHT TO RECEIVE LIQUIDATION SHARES IN JOINT STOCK COMPANIES

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 4, 47 - 97, 25.10.2019

Şengül Al Kılıç

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.637957

Öz

The right of receive liquidation shares which is a shareholder right, can be
highlighted as one of the most important fi nancial right for the shareholders in the
company; however, this right cannot be demanded unless the company expires. In
order to transform this right into a right to claim; fi rst, the external liquidation
of the company must be completed; second, the amounts of capital that is paid by
shareholders must be paid back to all shareholders in the company; third, a price
balance should remain as a residuary balance on the accounts of the company; and
fourth, the fi nal balance sheet prepared by the liquidators should be approved by the
general assembly of the company. If the right of usufruct is established on a share,
the liquidation share shall be paid to the shareholders; however, the usufruct holder’s
right on the replacement value shall continue.
With the articles of association, it may be determined to use the liquidation
balance within the diff erent options without distribution of it to the shareholders; it
is also possible to restrict the exercise of the right by means of privilege or dividend
shares, or to adopt diff erent procedures in terms of distribution manner. Since the
provisions of TCC about returning of unfairly received liquidation shares is not clear,
the unjust enrichment provisions must be applied.

Anahtar Kelimeler

Joint Stock Company, Liquidation Transactions, Right of Shareholder Ownership, Privilege on the Liquidation Balance, Unfairly Received Liquidation Shares

ANONİM ŞİRKETLERDE PAY SAHİPLERİNİN TASFİYE PAYI ALMA HAKKI

Öz

Bir pay sahipliği hakkı olan tasfiye payı alma hakkı, anonim şirket pay sahiplerinin
kâr payı alma hakkından sonraki en önemli mali hakkını oluşturur. Bu hak, şirket sona
ermediği sürece talep edilemez. Hakkın alacak hakkına dönüşebilmesi için, şirketin
dış tasfiyesinin tamamlanması, pay sahiplerine ödedikleri sermaye bedellerinin
iade edilmesi, ayrıca geride bir bakiye değerin kalması ve tasfiye memurlarınca
hazırlanan kesin bilançonun genel kurul tarafından onaylanması gerekir. Nispi
müktesep hak kategorisinde yer alan bu hakkın, kuruluştan sonra esas sözleşme
değişikliği ile ortadan kaldırılabilmesi, ilgili pay sahiplerinin onayı ile mümkündür.
Pay üzerinde intifa hakkı kurulmuşsa, tasfiye payı pay sahibine ödenir ancak bu
ikame değer üzerinde intifa hakkı sahibinin hakkı devam eder. Şirketin, bedelsiz
payların iktisabı dışında, kendi paylarını edinmesi durumunda tasfiye payı mevcut
pay sahipleri arasında dağıtılır. Kanuni ya da sona erme öncesinde esas sözleşmesel
bağlam koşullarının yerine getirilmediği pay devirleri bakımından, tasfiye payı alma
hakkının payını devretmek isteyen pay sahibinde olduğu söylenebilirse de, payların
borsada iktisabı bu durumun dışındadır. Esas sözleşme ile tasfiye bakiyesinin, pay
sahiplerine dağıtılmaksızın başka şekillerde kullanılmasına karar verilebileceği gibi;
imtiyaz ya da intifa senetleri suretiyle hakkın kullanımının sınırlandırılması ya da
dağıtım şekli hususunda farklı usullerin benimsenmesi de mümkündür. Haksız alınan
tasfiye paylarının iadesinde TTK’da açıklık bulunmadığından sebepsiz zenginleşme
hükümlerine gidilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Anonim Şirket, Tasfiye İşlemleri, Pay Sahipliği Hakkı, Tasfiye Bakiyesinde İmtiyaz, Haksız Alınan Tasfiye Payları

Kaynakça

• AKDAĞ GÜNEY, Necla: Anonim Şirketlerde Kuruluş, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014.
• AKIN, Murat Yusuf: Anonim Ortaklıkta Bağlı Nama Yazılı Hisseler, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014.
• AL KILIÇ, Şengül: Anonim Şirketlerde Tasfiyeden Dönme, Adalet Yayınevi, Ankara, 2017 [AL KILIÇ, (2017)].
• AL KILIÇ, Şengül: Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Ticaret Şirketlerinin Birleşmesi, Beta Yayınları, İstanbul, 2009 [AL KILIÇ, (2009)].
• ALTAŞ, Soner: Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Şirketler, 7. Bası, Seçkin Yayınları, Ankara, 2016.
• ANSAY, Tuğrul: Anonim Şirketler Hukuku Dersleri, 6. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1982.
• ARSLANLI, Halil: Anonim Şirketler: IV. Kısım Anonim Şirketin Hesapları- V. Kısım Anonim Şirketin İnfisahı ve Tasfiyesi, Fakülteler Matbaası, Ankara, 1961.
• AYHAN, Rıza/ÇAĞLAR, Hayrettin/ÖZDAMAR, Mehmet: Şirketler Hukuku Genel Esaslar, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• AYHAN, Rıza: “Anonim Şirketlerde Haksız ve Kötüniyetle Alınan Kâr ve Kazanç Paylarının İadesi”, Anonim Şirketlerde Bireysel ve Azınlık Pay Sahibi Hakları (Editör: Ulusoy, Erol), Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Bilge Yayınevi, Ankara, 2016.
• AYTULUN, Metin/TOROSLU, M. Vefa: Anonim Şirketlerde Tasfiye, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014.
• BACHMANN, Gregor (Editör: SPINDLER, Gerald/STILZ, Eberhard): Aktiengesetz, 2. Auflage, C.H. Beck Verlag, München, 2007.
• BAHTİYAR, Mehmet: Ortaklıklar Hukuku, Beta Yayınları, Güncellenmiş 13. Bası, İstanbul, 2019.
• BARIN, Taylan: “Bankalarda Unutulan Mevduat ve Sair Kıymetlerin Zamanaşımına Uğramasının Hukukun Genel İlkelerine ve Anayasa’ya Aykırılığı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2016, S. 122, s. 73-98.
• BİLGİLİ, Fatih/DEMİRKAPI, Ertan: Şirketler Hukuku Dersleri, 5. Bası, Bursa, 2017.
• BOZKURT, Tamer: “Bankacılık Kanunu’nun 62. Maddesinin Hukuki Niteliği, Uygulama Alanı ve Mülkiyet ve Miras Hakkı Yönünden Anayasaya Aykırılığı Sorunu”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi (TFM), 2017, 3(1), s. 23-46 [BOZKURT, (2017)].
• BOZKURT, Tamer: Anonim Şirketlerde Pay Devrinin Sınırlandırılması (Bağlam), Oniki Levha Yayınları, İstanbul, 2016 [BOZKURT, (2016)].
• BÖCKLI, Peter: Schweizer Aktienrecht, 4. völlig überarbeitete und erweiterte Auflage, Schulthess Juristische Medien AG, 2009.
• BUDLIGER, Hansjörg: Das Recht Des Aktionärs auf Anteil am Liquidationsergebnis, Juris Verlag, Zürich, 1954.
• BÜRGI, Wolfhart F./NORDMANN-ZIMMERMANN, U.; Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, 5. Band Obligationenrecht, 5. Teil Die Aktiengesellschaft und Die Kommanditaktiengesellschaft, Schullthess Polygraphischer Verlag, Zürich, 1979.
• ÇEKER, Mustafa: Hukuki Yönüyle Banka Mevduatı, Karahan Kitabevi, Adana, 2004.
• ÇEVİK, Orhan: Anonim Şirketler Dördüncü Kitap: Hesaplar-Tasfiye, Şahsi Yayın, Ankara.
• DOĞANAY, İsmail: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C. 2, Beta Yayınevi, İstanbul, 2004.
• DOMANİÇ, Hayri: Anonim Şirketler Hukuku ve Uygulaması TTK Şerhi II, Temel Yayınları, İstanbul, 1988.
• ERDEM, Nuri: “6102 sayılı “Yeni” TTK’ya Göre Anonim Ortaklık Pay Sahiplerinin “Müktesep (Kazanılmış) Hakları”, REGESTA, C. 2, S. 1, 2012/1, s. 29-44.
• FORSTMOSER, Peter/MEIER-HAYOZ, Arthur/NOBEL, Peter: Schweizerisches Aktienrecht, Verlag Stämplie+Cie AG., Bern, 1996.
• FÜLLER, Thomas (Editör: BÜRGERS, Tobias/KÖRBER, Torsten): Heidelberger Kommentar zum Aktiengesetz, C.F. Müller Verlag, Heidelberg, 2008.
• HEBERLEIN, Robert: Die Kompetenzausscheidung bei der Aktiengesellschaft in Liquidation, R. Keller Ofsetdruck, Zürich, 1969.
• HÜFFER, Uwe (Editör: GOETTE, Wulf/HABERSACK, Mathias/KALSS, Susanne): Münchener Kommentar zum Aktiengesetz, Band 4 (§ 179-277), 3. Auflage, Verlag C.H.Beck/Verlag Franz Vahlen, München, 2011.
• İMREGÜN, Oğuz: Anonim Ortaklıklar, Yasa Yayınları, 4. Bası, İstanbul, 1989.
• İZMİRLİ, Yadigâr: Türk Ticaret Kanunu’na göre Tasfiye Memurlarının Görev Yetki ve Sorumlulukları, Gazi Kitabevi, Ankara, 2001.
• KARAMAN COŞGUN, Özlem: Anonim Şirketin Tasfiyesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• KARASU, Rauf: “Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Nama Yazılı Payların Devrinin Sınırlandırılması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008, C. XII, S. 1-2, s. 127-147 [KARASU, (2008)].
• KARASU, Rauf: Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Anonim Şirketlerde Emredici Hükümler İlkesi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2009 [KARASU, (2008)].
• KAYA, Arslan: “Müktesep Haklar”, Makalelerim - I, Beta Yayınları, İstanbul 2012, s. 69-73.
• KENDİGELEN, Abuzer: Anonim Ortaklık Payı Üzerinde İntifa Hakkı, Beta Yayınevi, İstanbul, 1994.
• KERVANKIRAN, Emrullah: Anonim Şirketlerin Tasfiyesi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2015.
• KIRCA, İsmail/ŞEHRİALİ ÇELİK, Feyzan Hayal/MANAVGAT, Çağlar: Anonim Şirketler Hukuku, Cilt 2/2, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2016.
• KONURALP, Haluk: “Bankanın Tasarruf Mevduatının Hukuki Niteliği”, Ankara Barosu Dergisi, 1980, S. 1, s. 14-23.
• KRAFT, Alfons (Editör: ZÖLLNER, Wolfgang): Kölner Kommentar zum Aktiengesetz, Band 5/3, §§ 262-290 AktG, 2. Auflage, Carl Heymanns Verlag KG, München, 2004.
• LEHMANN, Karl: Das Recht der Aktiengesellschaften, Band 2, Scientia Verlag Aalen, Berlin, 1964.
• MAURER, Franco: Das Recht auf den Liquidationsanteil bei der Aktiengesellschaft, Inaugural-Dissertation, Bern, 1951.
• MOROĞLU, Erdoğan: 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Değerlendirme ve Öneriler, Oniki Levha Yayınları, 8. Baskı, İstanbul, 2016 [MOROĞLU, (2016)].
• MOROĞLU, Erdoğan: Anonim Ortaklıkta Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü, Oniki Levha Yayınları, Güncellenmiş ve Genişletilmiş 8. Baskı, İstanbul, 2017 [MOROĞLU, (2017)].
• NARBAY, Şafak: “6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Anonim Ortaklıkta Pay ve Pay Senetlerinin Devri”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVI, S. 3-4 (2012), s. 201-251 [NARBAY, (2012)].
• NARBAY, Şafak: Anonim Ortaklıkta Pay Defteri, Seçkin Yayınları, Ankara 2003 [NARBAY, (2003)].
• NEUHAUS, Markus R./BLÄTTER, Jörg (Editör: HONSELL, Heinrich/VOGT, Nedim Peter/WATTER, Rolf): Basler Kommentar, Obligationenrecht-II, 4. Auflage, Helbing Lictenhahn Verlag, Basel, 2012.
• OERTLE, Matthias/du PASQUIER, Shelby (Editör: HONSELL, Heinrich/ VOGT, Nedim Peter/WATTER, Rolf): Basler Kommentar, Obligationenrecht II, 4. Auflage, Helbing Lictenhahn Verlag, Basel, 2012.
• OKUCU TAFTALI, İpek: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Uyarınca Anonim Şirketlerde İmtiyaz, Oniki Levha Yayınları, İstanbul, 2018.
• OTT, Wolfgang (Editör: WACHTER, Notar Thomas): AktG Kommentar zum Aktiengesetz, RWS Verlag Kommunikationsforum GmbH, Köln, 2012.
• ÖZKORKUT, Korkut: “Anayasa Mahkeme’sinin Kaydi Sisteme İlişkin Sermaye Piyasası Kanunu’nun m. 13/4 Hükmü Hakkındaki İptal Kararının Düşündürdükleri”, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 60. Yıl Armağanı, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara, 2015, s. 245- 271.
• PIRRINGER, Anton: Die Gesellschaft in der Liquidation – Ein Vergleich zwischen österreichischem und britischem Gesellschaftsrecht, Wien, 2012, Dissertation.
• PULAŞLI, Hasan: Şirketler Hukuku Şerhi, C. II, Tamamen Yenilenmiş ve Genişletilmiş 3. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018 (PULAŞLI, C. II).
• PULAŞLI, Hasan: Şirketler Hukuku Şerhi, C. I, Tamamen Yenilenmiş ve Genişletilmiş 3. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018 (PULAŞLI, C. I).
• REİSOĞLU, Seza: Bankacılık Kanunu Şerhi, C. I, Yaklaşım Yayınları, Ankara, 2007.
• RIEK, Ranier: Das Liquidationsstadium bei der AG, Dissertation, Zürich, 2003.
• RIESENHUBER, Karl (Editör: SCHMIDT, Karsten/LUTTER, Marcus): Aktiengesetz Kommentar, Band 2, 2. Auflage, Verlag Dr. Otto Schmidt, Köln, 2010.
• RÜZGÂR, Yurdagül: “Mevzuat, Yargıtay Kararlar ve Doktrin Işığında Mevduatta Zamanaşımının Değerlendirilmesi Mevduatın İade Edilmemesinin Hukuki Sonuçları”, Bankacılar Dergisi, Aralık 2007, S. 63, s. 71-96.
• SCHLUEP, Walter René: Die wohlerworbenen Rechte des Aktionärs und ihr Schutz nach schweizerischem Recht, Polygraphischer Verlag AG, Zürich und St. Gallen, 1955.
• SEVİ, Ali Murat: Anonim Ortaklıkta Payın Devri, Seçkin Yayınları, 3. Bası, Ankara, 2014.
• STÄUBLI, Christoph (Editör: HONSELL, Heinrich/ VOGT, Nedim Peter/WATTER, Rolf): Basler Kommentar, Obligationenrecht-II, 4. Auflage, Helbing Lictenhahn Verlag, Basel, 2012.
• ŞENER, Oruç Hami: Anonim Ortaklıkta Ek Tasfiye, Adalet Yayınları, Ankara, 2015 [ŞENER, (2015)].
• ŞENER, Oruç Hami: Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku, 3. Bası, Seçkin Yayınları, Ankara, 2017 [ŞENER, (2017)].
• ŞİT İMAMOĞLU, Başak: “Mevduatta Zamanaşımı”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Ankara, 2015, C. XXXI, S. 1, s. 163-186.
• TEKİL, Fahiman: Anonim Şirketler Hukuku, Alkım Yayınları, 2. Bası, İstanbul, 1998.
• TEKİNALP, Ünal/POROY, Reha/ÇAMOĞLU, Ersin: Ortaklıklar Hukuku - II, Yeniden Yazılmış 13. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017 [TEKİNALP/POROY/ÇAMOĞLU), (2017)].
• TEKİNALP, Ünal/POROY, Reha/ÇAMOĞLU, Ersin: Ortaklıklar Hukuku – I, Güncellenmiş Yeniden Yazılmış 14. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019 [TEKİNALP/POROY/ ÇAMOĞLU), (2019)].
• TEKİNALP, Ünal/POROY, Reha/ÇAMOĞLU, Ersin: Ortaklıklar Hukuku, 2. Cilt, 2. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1976 [TEKİNALP/POROY/ÇAMOĞLU), (1976)].
• TEKİNALP, Ünal/POROY, Reha/ÇAMOĞLU, Ersin: Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, 10. Tıpkı Basım, Arıkan Yayınları, İstanbul, 2005 [TEKİNALP/POROY/ÇAMOĞLU), (2005)].
• TEKİNALP, Ünal: Anonim Ortaklıkta Yeni Bağlam Sisteminin Esasları (Pay Defteri Hukuku İle), Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012 [TEKİNALP, (2012)].
• TEKİNALP, Ünal: Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015 [TEKİNALP, (2015)].
• TEOMAN, Ömer: Anonim Ortaklıkta İntifa Senetleri, İstanbul Üniversitesi Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1978.
• TÜRK, Hikmet Sami: Ticaret Ortaklıklarının Birleşmesi, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1986.
• UYSAL, Esra: Anonim Ortaklıklarda İmtiyazlı Paylar, Oniki Levha Yayınları, İstanbul, 2016.
• UZEL, Necdet: Anonim Ortaklıkta Esas Sözleşmesel Bağlam, XII Levha Yayınları, İstanbul, 2013.
• von STEIGER, Fritz: das Recht der Aktiengesellschaft in der Schweiz, Polygraphischer Verlag AG, 4. Auflage, Zürich, 1970.
• WETTENSCHWILER, Suzanne: Die stille Liquidation der Aktiengesellschaft im Vergleich mit dem gesetzlichen Liquidationsverfahren, Schulthess Polygraphischer Verlag, Zürich, 1982.
• WIEDEMANN, Herbert: Aktiengesetz Groβkommentar, Dritter Band, § § 179-290, 3. neu bearbeitete Auflage, De Gruyter Nerlin Verlag, Berlin - New York, Berlin, 1973.
• YASAMAN, Hamdi: Anonim Ortaklıkların Birleşmesi, Ankara, 1987.
• YILDIZ, Şükrü/ÖZBAY, İbrahim: “Bağlı Nama Yazılı Payların TTK m. 418/4’de Yazılı Sebeplerle Kazanılmasında Yönetim Kurulu Üyeleri ile Pay Sahiplerine Tanınan Gerçek Değerden Satın Alma Hakkı”, Makalelerim 1988-2007, Yetkin Yayınları, Ankara, 2008, s. 503-529.
• YILDIZ, Şükrü: Anonim Ortaklıkta Pay Sahipleri Açısından Eşit İşlem İlkesi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2004.