RIGHT TO FREE LEGAL ASSISTANCE IN CASES OF CIVIL RIGHTS AND OBLIGATIONS IN TURKISH LAW UNDER THE DECISIONS OF THE EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 1, 285 - 327, 31.01.2020

Özlem Çelik

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.682807

Öz

One of the elements of the right to a fair trial is the right to free legal assistance. According to Article 6 of the European Convention on Human Rights, the right to free legal aid is only available in criminal proceedings. However, in some cases concerning civil rights and obligations, the European Court of Human Rights recognizes the right to free legal aid under the right to effective access to court. Case law of European Court of Human Rights on this issue has been largely shaped by the decision of Airey/Ireland. In this study, the right to free legal aid will be examined in proceedings involving civil rights and obligations within the framework of the case-law of the European Court of Human Rights

Anahtar Kelimeler

Right to a Fair Trial, Right of Access to a Court, European Court of Human Rights, Legal Aid, Civil Rights or Obligations

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARI ÇERÇEVESİNDE TÜRK HUKUKUNDA MEDENİ HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERE İLİŞKİN DAVALARDA ÜCRETSİZ AVUKAT YARDIMINDAN FAYDALANMA HAKKI

Öz

Adil yargılanma hakkının unsurlarından biri de avukat yardımından ücretsiz bir şekilde faydalanma hakkıdır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. maddesine göre, avukat yardımından ücretsiz bir şekilde faydalanma hakkı, yalnızca ceza hukukuna ilişkin davalarda söz konusudur. Ancak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, bazı durumlarda medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin davalarda ücretsiz avukat yardımından faydalanma hakkının tanınmasını, mahkemeye erişim hakkı kapsamında görerek kabul etmektedir. Mahkemenin bu konudaki içtihadı, büyük ölçüde Airey/İrlanda kararı ile şekillenmiştir. Bu çalışmada, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin içtihatları çerçevesinde, medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin davalarda ücretsiz avukat yardımından faydalanma hakkı incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Adil Yargılanma Hakkı, Mahkemeye Erişim, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Adli Yardım, Medeni Hak ve Yükümlülük

Kaynakça

• ADALET BAKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI, Yargı Reformu Stratejisi, Nisan 2015, (http://www.sgb.adalet.gov.tr/yargi_reformu_stratejisi.pdf, erişim 22.05.2017).
• AKBULUT Emre, “Kamu Görevlileriyle İlgili İdari Davalarda Adil Yargılanma Hakkının Uygulanabilirliği, Pellegrin’den (1999) Baka’ya (2016) İHAM Perspektifi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl. 7, Sayı. 29, Ocak 2017, s. 225-254.
• AKINCI Müslüm, İdari Yargıda Adil Yargılanma Hakkı, 1. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008.
• AKTEPE ARTIK Sezin, Medeni Usul Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı, 1. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2014.
• ALİVERTİ Ana, “Austerity and Justice in the Age of Migration”, Access to Justice and Legal Aid: Comparative Perspectives on Unmet Legal Need, (Editör: Asher Flynn, Jacqueline Hodgson), 1. Baskı, Hart Publishing, Portland, Oregon 2017.
• ATAR Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, 11. Baskı, Ankara, 2017.
• AVRUPA BİRLİĞİ TEMEL HAKLAR AJANSI VE AVRUPA KONSEYİ (European Union Agency for Fundamental Rights and Council of Europe), Handbook on European Law Relating to Access to Justice, Publications Office of the European Union, Lüksemburg, 2016.
• AVRUPA BİRLİĞİ TEMEL HAKLAR AJANSI VE AVRUPA KONSEYİ, (European Union Agency for Fundamental Rights and Council of Europe), Handbook on European Non-Discrimination Law, Publications Office of the European Union, Lüksemburg, 2011.
• AYDIN Bihter, “Türk İdari Yargı Düzeninde Mahkemeye Erişim Hakkı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 15 (Ekim 2013), s. 271-296.
• CLAYTON Richard/TOMLINSON Hugh, Fair Trial Rights, 1. Baskı, Oxford University Press, Oxford New York, 2010.
• FRANCIONI Francesco, “The Rights of Access to Justice under Customary International Law”, Access to Justice as a Human Right, (Editör: Francesco Francioni), 1. Baskı, Oxford University Press, Oxford New York, 2007.
• GÖLCÜKLÜ Feyyaz, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Adil Yargılanma”, AÜSBFD, Cilt 49, Sayı 1-2, Yıl: 1994, s. 199-234.
• GÖZLER Kemal, İnsan Hakları Hukuku, 1. Baskı, Ekin, Bursa, 2017.
• GÖZÜBÜYÜK A. Şeref/GÖLCÜKLÜ Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 10. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2013.
• İNCEOĞLU Sibel, “Adil Yargılanma Hakkı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, (Editör, Sibel İnceoğlu), 3. Baskı, Beta, İstanbul, 2013.
• KÖKSAL Mustafa, “Adli yardım (Müzahereti Adliye) Kurumunun İdari Yargıdaki Uygulaması”, Terazi Hukuk Dergisi, Yıl: 4, Sayı 40, Aralık 2009, s. 97-112.
• KURU Baki/ARSLAN Ramazan/YILMAZ Ejder, Medenî Usul Hukuku, 25. Baskı, Yetkin, Ankara, 2014.
• MOLE Nuala/HARBY Catharina, Adil Yargılanma Hakkı, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Kitapçıkları No:3, Birinci Baskı, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2005.
• ÖZMAN Aydoğan, “Avrupa İnsan Hakları Divanı’nın 1979 Yılında Verdiği Kararlar”, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/306/2899.pdf, erişim 23.08.2019.
• POSTACIOĞLU İlhan E./ALTAY Sümer, Medenî Usul Hukuku Dersleri, 7. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2015.
• TEZCAN Durmuş, “Adil (Dürüst) Yargılanma Hakkının Uygulama Alanı Açısından İdari Uyuşmazlıkların Konumu”, Yıldızhan Yayla’ya Armağan, İstanbul, 2003, s. 469-484.
• TEZCAN Durmuş, “AİHM’de İçtihat Değişikliği Yaşanan Üç Konu ile İlgili Bazı Gözlemler”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Bülent Tahiroğlu’na Armağan, Cilt 23, Sayı 3, Yıl: 2017, s. 767-772.
• TEZCAN Durmuş/ERDEM M. Ruhan/SANCAKDAR, Oğuz/ÖNOK, R. Murat, İnsan Hakları El Kitabı, 7. Baskı, Seçkin, Ankara, 2018.
• TÜSİAD RAPORU, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Adil Yargılanma İlkesi Işığında Hukuk Devleti ve Yargı Reformu, Lebib Yalkın Yayımları, İstanbul, 2003.
• VITKAUSKAS Dovydas/DIKOV Grigoriy, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Adil Yargılama Hakkının Korunması, (Çeviren: Serkan Cengiz), MRK Baskı, Ankara, 2013.
• YILMAZ Ejder, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.