ÇOCUĞUN ÖZEL YAŞAMINA SAYGI HAKKININ AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 2, 425 - 451, 07.05.2020

Fatmagül Kale Özçelik

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.733281

Öz

Özel yaşama saygı hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. maddesinde düzenlenen ve koruma alanı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarıyla genişletilmiş önemli medeni haklardan birisidir. İlgili hak, sadece devletlerin bireylerin kendi kişisel alanlarına müdahale etmeme ve saygı gösterme eylemlerini gerektirmez; ayrıca devletin kişilerin dış dünyayla bağlantılarına ilişkin pozitif edimlerde bulunma yükümlülüğünü doğurur. Söz konusu genel kurallar herkes gibi çocuğun özel yaşamına saygı hakkı bakımından da geçerlidir. Ancak haktan yararlanan, dezavantajlı gruplardan birisi olarak kabul edilen çocuklar olduğu için devletlerin hakkın korunmasında daha özenli olmaları gerekir. Nitekim mahremiyet algısı, rıza gösterme yetisi gibi özellikleri henüz gelişmemiş çocukların özel yaşamları başta kamu görevlileri olmak üzere, aileler ve üçüncü kişiler tarafından da kolaylıkla suiistimal edilebilir. Bu nedenle sözleşme tarafı devletlerin yetişkinlere nazaran çocuğun özel yaşamına saygı hakkına ilişkin daha sıkı koruma öngörmeleri gerekir. Çalışmamızda da, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi sisteminde çocuğun özel yaşamına saygı hakkının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından devletlere, ailelere ve üçüncü kişilere karşı doğurduğu yükümlülüklerin ortaya konulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk, özel yaşama saygı hakkı, “shareting/paylaşananababalık”, AİHM, insan hakları

EVALUATION OF THE CHILD’S RIGHT TO RESPECT FOR PRIVATE LIFE UNDER THE EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS

Öz

The right to respect for private life is one of the important civil rights enshrined in Article 8 of the European Convention on Human Rights and extended by the decisions of the
European Court of Human Rights. The right does not only require the act of the state not to interfere and respect individuals personal spheres; it also entails the obligation of the state to make positive actions regarding the contacts of individuals with the outside world. These general rules also apply to the child’s right to respect for the private life. However, since children are one of the disadvantaged groups that enjoy the right, states need to be more careful in protecting the right. As a matter of fact, the private lives of children whose features such as perception of privacy and ability to show consent have not developed yet can easily be abused by public officals, families and third parties. Therefore, the contracting states should provide for more strict protection of the child’s right to respect for private life than adults. In this study aims to reveal the obligations of the right to respect for private life of child to states, families and third parties.

Anahtar Kelimeler

Child, the right to respect for private life, shareting, ECtHR, human rights

Kaynakça

• ALSTON, Philip/TOBIN, John, Laying the Foundations for Children’s Rights: An Independent Study of Some Key Legal and Institutional Aspects of the Impact of the Convention on the Rights of the Child, (https://www.unicef-irc.org/publications/pdf/ii_layingthefoundations.pdf, erişim:04.11.2019).
• BESSANT, Claire, “Sharenting: Balancing The Conflicting Rights Of Parents And Children”, Communications Law, Vol. 23, Issue 1, 2018, ss. 7-24.
• CASS, Bettina, “The Limits of the Public/Private Dictonomy: A Comment of Coady and Coady”, ed. P. Alston, S. Palmer, J. Seymour, Children, Rights and the Law , Clarendon Press, Oxford, 1992, ss. 7- 140.
• Children’s Commissioner, ‘Life in Likes: A report into social media use among 8–12 year olds’, January 2018, (www.childrenscommissioner.gov.uk, erişim: 04.11.2019).
• Committee on the Rights of the Child, Frty-ninth session, Concluding observations: United Kingdom, 20 October 2008, (http://www2.ohchr.org/english/bodies/crc/docs/AdvanceVersions/CRC.C.GBR.CO.4.pdf, erişim: 04.11.2019).
• DOĞRU, Osman/NALBANT, Atilla, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi-Açıklama ve Önemli Kararlar, 2. Baskı, Legal Yayıncılık, 2013, İstanbul.
• ERİŞİR, Rabia Merve/ERİŞİR, Deniz, “Yeni Medya ve Çocuk: Instagram Özelinde “Sharenting” (Paylaşananababalık) Örneği”, Yeni Medya Dergisi, Sayı 4-5, Bahar – Güz, 2018, ss. 50-64.
• GLIGORIJEVIC, Jelena, “Children’s Privacy: The Role of Parental Control and Consent, Human Rights Law Review, 19, 2019, ss. 201-229.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref, GÖLCÜKLÜ, Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 9. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2011.
• GRABENWARTER, Christoph, European Convention on Human Rights, Verlag C. H. Beck o HG, 2014.
• GÜMÜŞ, Ali Tarık, Devletin Pozitif Yükümlülükleri Ekseninde Özel Hayata Saygı Hakkı, Adalet Yayınevi, 2016, Ankara, s. 147.
• HARRIS/O’BOYLE/WARBRICK, Law of the European Convention on Human Rights, Oxford University Press, Third Edition, 2014.
• HEPPLE, Bob, “Forensic Databases: Implications of the Cases of S and Marper”, Medicine, Science and the Law, Vol. 49, No.2, 2009, ss. 77-87.
• HERINGA, Aalt Willem/ZWAAK, Leo, “Right to Respect for Privacy”, Theory And Practice Of The European Convention On Human Rights, ed. Pieter Van Dijk, Fried Van Hoof, Arjen Van Rijn, Leo Zwaak, Fourth Edition, Intersentia, Antwerpen, Oxford, 2006.
• HUGHES, Kirsty, “The Child’s Right to Privacy and Article 8 European Convention on Human Rights”, ed. Michael Freeman, Law and Childhood Studies, Oxford University Press, 2012, ss. 456-486.
• HUGHES, Kirsty, “Photographs in Public Places and Privacy”, Journal of Media Law, 1:2, ss. 159-171.
• JACOBS/WHITE/OVEY, The European Convention on Human Rights, 7. Baskı, Oxford University Press, 2017.
• KINDT, Els J., Privacy and Data Protection Issues of Biometric Applications: A Comparative Legal Analysis, Springer eBook, 2013.
• MOWBRAY, Alastair ,Cases, Materials and Commentary on the European Convention On Human Rights, Oxford Universtiy Press, Third Edition, 2014.
• ÖNCÜ, Gülay Arslan, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Özel Yaşamın Korunması Hakkı, Beta Yayıncılık, 2011, İstanbul.
• ÖNCÜ, Gülay Arslan, “Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, ed. Sibel İnceoğlu, 3. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• ÖZDEK, Yasemin, Avrupa İnsan Hakları Hukuku ve Türkiye, TODAİE Yayını, 2004.
• PETERSON, Anna, “S. v. United Kingdom: The European Court of Human Rights Overturns the United Kingdom’s Procedure for the Indefinite Retention of Unconvicted Person’s Personal Data”, Tulane Journal of International and Comparative Law, Vol. 18, 2009, ss. 557-572.
• Resolution 428 (1970) Containing a declaration on mass communication media and human rights, (http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML en.asp?fileid=15842&lang=en., erişim: 05.11.2019).
• SALİHPAŞAOĞLU, Yaşar, “Özel Hayatın Kapsamı: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatları Işığında Bir Değerlendirme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVII, S. 3, 2013, ss. 227- 266.
• SCHABAS, William A., The European Convention On Human Rights A Commentary, Oxford University Press, 2015.
• STEINBERG, Stacey B., “Sharenting: Children’s Privacy In The Age Of Social Media”, Emory Law Journal, Vol. 66, 2017, ss. 839-884.
• XENOS, Dimitris, The Positive Obligations of the State under the European Convention of Human Rights, Routledge Published, New York, 2012.
• WARREN, Samuel D./BRANDEIS, Louis D., “The Right to Privacy”, Harvard Law Review, Volume. IV, No. 5, December 15, 1980.