NEGOTIABLE INSTRUMENTS REGULATION IN CONSUMER OPERATIONS

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 2, 31 - 62, 07.05.2020

Abdulkerim Yıldırım Bilge Aytuğar

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.733311

Cited By: 1

Öz

In consumer operations, consumers may become indebted with negotiable instruments to persons acting for commercial or occupational purposes. The lawmaker who considered this issue brough the rule that only bonds in the name of the holder could be issued separately for each installment payment as negotiable instruments due to the operations carried out by the consumer in the Law on Protection of the Consumer in addition to the provisions on negotiable instruments law in the Turkish Commercial Code, meaning that bonds issued in violation of this provision would be invalid in terms of the consumer (Art. 4/5). However, whether the consumer may claim this invalidity towards third persons taking over bonds is under debate in the doctrine and in practice. Indeed, it has been observed that the Court of Cassation and Regional Courts of Justice have not been able to develop a complete precedent on this issue. The same ambiguity is experienced regarding the competent court in discrepancies regarding the negotiable instruments issued in consumer operations. In the article, both issues are discussed in detail, and solution recommendations are provided.

Anahtar Kelimeler

Consumer, consumer operation, registered negotiable instruments, defense, competent court

TÜKETİCİ İŞLEMLERİNDE KIYMETLİ EVRAK DÜZENLENMESİ

Öz

Tüketici işlemlerinde tüketiciler, ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden kişilere kıymetli evrak ile borçlanabilmektedir. Bu hususu gözeten kanun koyucu, Türk Ticaret Kanunu’nun kıymetli evrak hukuku hükümlerine ilave olarak Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da, tüketicinin yapmış olduğu işlemler nedeniyle kıymetli evrak niteliğinde sadece nama yazılı ve her bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde senet düzenlenebileceği kuralını getirmiş ve bu hükme aykırı olarak düzenlenen senetlerin tüketici yönünden geçersiz olduğunu belirtmiştir (TKHK m. 4/5). Fakat tüketicinin bu geçersizliği senedi devralan üçüncü kişilere karşı da ileri sürüp süremeyeceği öğretide ve uygulamada tartışmalıdır. Gerçekten de Yargıtay’ın ve Bölge Adliye Mahkemelerinin bu hususta yeknesak bir içtihat geliştiremedikleri gözlenmiştir. Aynı belirsizlik, tüketici işlemlerinde düzenlenen kıymetli evraka ilişkin uyuşmazlıklarda görevli yargı yeri konusunda da yaşanmaktadır. Makalede her iki konu detaylı bir şekilde incelenerek çözüm önerisinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tüketici, tüketici işlemi, nama yazılı kıymetli evrak, def’i, görevli mahkeme

Kaynakça

• ADIGÜZEL, Burak: “Yargıtay Kararları Işığında Kambiyo Senetlerinde Bile Bile Borçlu Zararına Hareket”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, C. 4, S. 2, 2018, s. 129-148.
• AKSOY, Sami: “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun Taşıma Hukukuna Müdahalesi”, BATİDER, C. XXXI, S. 2, 2015, s. 305-336.
• ARKAN, Sabih: Ticarî İşletme Hukuku, B. 25, Ankara 2019.
• ASLAN, İ. Yılmaz: Tüketici Hukuku Dersleri, Bursa 2006.
• AYDOĞDU, Murat: Tüketici Hukuku Dersleri, Ankara 2015.
• AYHAN, Rıza/ÇAĞLAR, Hayrettin/ÖZDAMAR, Mehmet: Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, Ankara 2019.
• BAHTİYAR, Mehmet/BİÇER, Levent: “Adi İş/Ticari İş/Tüketici İşlemi Ayrımı ve Bu Ayrımın Önemi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 22, S. 3, 2016, s. 395-436.
• BAHTİYAR, Mehmet/HAMAMCIOĞLU, Esra: “Tüketicinin Kıymetli Evrak ile Borçlanması ve Sonuçları”, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. III, S. 1, Haziran 2015, s. 67-92.
• BAMBERGER, Heinz Georg/ROTH, Herbert/HAU, Wolfgang/POSECK, Roman: BeckOK Bürgerliches Gesetzbuch, München 2020.
• BATTAL, Ahmet: “Kıymetli Evrakla Borç Altına Giren Tüketicinin Korunması”, BATİDER, C. XIX, S. 3, 1998, s. 95-112, (Tüketicinin Korunması).
• BATTAL, Ahmet: “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Yönünden Tacirlerin Tüketici Sıfatı”, Prof. Dr. Ali Bozer’e Armağan, Ankara 1998, s. 313-332, (Tüketici Sıfatı).
• BAYRAKTAROĞLU ÖZÇELİK, Gülüm: “Yabancı Unsurlu Tüketici Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisinin Tayini”, AÜHFD, C. 63, S. 4, 2014, s. 833-878.
• BOZER, Ali/GÖLE, Celal: Kıymetli Evrak Hukuku, B. 8, Ankara 2018.
• CAN, Mehmet Çelebi: “Türk Borçlar Kanunu’nun 603. Maddesinin Kıymetli Evrak Hukukunda Uygulanabilirliği- Avalde Eşin Rızası Aranmalı mı?”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXI, S. 3, 2017, s. 35-73.
• CENGİL, M. Fatih: “Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 05.03.2014 Tarih, 2013/12-2113 Esas ve 2014/210 Kararı Işığında Tüketicinin Yapmış Olduğu İşlemler Nedeniyle Nama Yazılı Senet Düzenlenmesi Zorunluluğu”, Çukurova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Aralık 2014, C. 1, S. 2, s. 49-72.
• ÇABRİ, Sezer: 6502 Sayılı Kanun’a Göre Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Ankara 2016.
• ÇİZMECİOĞLU, Leyla: Tüketici Hukuku Davaları, Teori-Uygulama, (Edit.: ŞAHİN MCCARTHY, Oya/DİNÇ, Mutlu), Ankara 2017.
• DEMİR, Mehmet. “4822 Sayılı Kanun ile Tüketici Sözleşmeleri Alanında Getirilen Yenilikler”, BATİDER, C. XXII, S. 1, 2003, s. 203-231.
• DEMİRKAPI, Ertan: “Avalin Şekli Şartları”, DEÜHFD, C. 6, S. 2, 2004, s. 61-95.
• DOĞAN, Özgür: “Tüketici Senetleri”, Ankara Barosu Dergisi, 2018/2, s. 113-141.
• DÖNER, Kemal: “Tüketici Mahkemelerinin Görevli Olduğu Uyuşmazlıklar”, DÜHFD, C. 22, S. 36, 2017, s. 137-173.
• DURMAN, Okay: “Tüketici veya Kefili Aleyhine Açılan Davalar ve İcra Takipleri”, Medenî Usûl ve İcra-İflâs Hukuku Dergisi, C. 9, S. 24, 2013, s. 73- 90.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2018.
• FRICK, Thomas A.: OR Kommentar, Schweizerisches Obligationenrecht, (Hrsg.: KOSTKIEWICZ, Jolanta Kren/ WOLF, Stephan/ AMSTUTZ, Marc/ FANKHAUSER, Roland), 3. Aufl., 2016.
• FURTER, Robert: Basler Kommentar Wertpapierrecht, (Hrsg.: HONSELL, Heinrich/VOGT, Nedim Peter/WATTER, Rolf), 1. Aufl., Basel 2012.
• GEZDER, Ümit: Tüketici Kredisi Sözleşmeleri, İstanbul 1998.
• GÖKTÜRK, Kürşat: “Ticari İş Kavramı, Sınırlandırılması ve Faiz Meselesi”, GÜHFD, C. XIX, S. 2, 2015, s. 3-44.
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper: 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, C. 1, Madde: 1-46, İstanbul 2014.
• GÜNER, Cemil: “Türk Hukukunda, Bazı Millî Hukuklarda ve Milletlerarası Sözleşmelerde Tüketici Kavramı”, İş Dünyası ve Hukuk, Prof. Dr. Tankut Centel’e Armağan, İstanbul 2011, s.1032-1059.
• HUGGENBERGER, Eric, (ABEGG, Philipp/GEISSBÜHLER, Alex/HAEFELI, Kurt/LARUMBE, Gabriel): Schweizerisches Bankenrecht Handbuch für Finanzfachleute, 4. Aufl., 2019.
• HUGGENBERGER, Eric/WALDMEYER, Hanspeter, (ABEGG, Philipp/GEISSBÜHLER, Alex/HAEFELI, Kurt/LARUMBE, Gabriel): Schweizerisches Bankenrecht Handbuch für Finanzfachleute, 4. Aufl., 2019.
• İNAL, Tamer: Açıklamalı-İçtihatlı Tüketici Kredileri ve Tüketici Kredisi Sözleşmeleri, İsviçre Hukuku-Fransız Hukuku ve Avrupa Birliği Konseyi Yönergeleri Işığında, Beta 2002.
• KARA, İlhan: Yeni Kanuna Göre Tüketici Hukuku, Ankara 2015.
• KENDİGELEN, Abuzer: Çek Hukuku, B. 5, İstanbul 2019.
• KENDİGELEN, Abuzer/ KIRCA, İsmail: Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul 2019.
• MÜLLER, Christoph: Berner Kommentar, Einleitung in das OR / I. Obligationenrecht von 1911, (Hrsg.: AEBI-MÜLLER, Regina E./MÜLLER, Christoph), 2018.
• OZANOĞLU, Hasan Seçkin: “Mukayeseli Hukuk ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Açısından Tüketiciyi Koruyan Düzenlemelerin Kişi Bakımından Uygulanma Alanı”, Prof. Dr. M. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, İstanbul 2000, s. 663-692, (Uygulanma Alanı).
• OZANOĞLU, Hasan Seçkin: “Tüketici Sözleşmeleri Kavramı (Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Maddi Anlamda Uygulanma Alanı)”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 50, S. 1, 2001, s. 55-90, (Tüketici Sözleşmeleri).
• ÖZMUMCU, Seda: “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Hükümleri ve Yargıtay Kararları Çerçevesinde Tüketici Mahkemelerinin Görev Alanına Giren Uyuşmazlıklara Genel Bir Bakış”, DEÜHFD, C. 16, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, Özel Sayı 2014, s. 831-871.
• ÖZTAN, Fırat: Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara 2019.
• POROY, Reha/TEKİNALP, Ünal: Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, B. 22, İstanbul 2018.
• PULAŞLI, Hasan: Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları, B. 7, Ankara 2019.
• SİRMEN, Lâle: “Tüketici Hukukunun Amacı ve Özellikleri”, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan, C. III, İzmir 2013, s. 2465-2475.
• SÖNMEZ, Numan Sabit: Kambiyo Senetlerinde Şahsi Defiler, İstanbul 2019.
• TUNA, Ergun/GÖÇ GÜRBÜZ, Diğdem: Ticaret Hukuku Prensipleri Kıymetli Evrak, İstanbul 2018.
• TUTUMLU, Mehmet Akif: Tüketici Hukuku Davaları, Teori-Uygulama, (Edit.: ŞAHİN MCCARTHY, Oya/DİNÇ, Mutlu), Ankara 2017, (Dava).
• TUTUMLU, Mehmet Akif: Tüketici Yargılaması Hukuku, B. 2, Ankara 2019, (Yargılama).
• UZUNALLI EROĞLU, Sevilay: “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Kıymetli Evrak Hukukuna Etkileri”, DEÜHFD, C. 6, S. 1, 2004, s. 113-176.
• ÜLGEN, Hüseyin/ HELVACI, Mehmet/KAYA, Arslan/NOMER ERTAN, N. Füsun: Kıymetli Evrak Hukuku, B. 11, İstanbul 2019, (Kıymetli Evrak).
• ÜLGEN, Hüseyin/HELVACI, Mehmet/KAYA, Arslan/NOMER ERTAN, N. FÜSUN: Ticari İşletme Hukuku, B. 6, İstanbul 2019, (Ticari İşletme).
• YEŞİLTEPE, Salih Önder: “6502 Sayılı TKHK m. 4/5 Çerçevesinde Kıymetli Evrakın Tüketici Yönünden Geçersizliği Meselesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 20, S. 2, 2014, s. 23-44.
• YILDIRIM, Abdulkerim: “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı Taslağının Bazı Maddelerine İlişkin Değerlendirmeler”, GÜHFD, C. XVII, S. 1-2, 2013, s. 1015-1046.
• YILMAZ, Abdülhamit: “Bölge Adliye Mahkemesi Kararları Işığında Ticari Davalarda Zorunlu Arabuluculuk ve Tüketici Kredisi Sözleşmeleri”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 1, Ocak 2018, s. 219-238.
• ZEVKLİLER, Aydın/ÖZEL, Çağlar: Tüketicinin Korunması Hukuku, Ankara 2016.
• ZOBL, Dieter: BK-Berner Kommentar, Band /Nr. IV/2/5/2, Das Fahrnispfand, Art. 888-906 ZGB, mit kurzem Überblick über das Versatzpfand (Art. 907-915 ZGB), 2. Aufl., 1996.