THE PROBLEM OF THE LIMITATION OF THE FREEDOM OF MAKING CONTRACTS IN FOREIGN CURRENCY OR INDEXED TO FOREIGN CURRENCY WITH THE REGULATORY ACTS OF THE EXECUTIVE

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 3, 265 - 303, 29.07.2020

Mutlu Kağıtçıoğlu

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.775402

Cited By: 1

Öz

Law on the Protection of the Value of the Turkish Currency No. 1567, in connection with the implementation of the law, gave the executive body an unlimited and very wide authority. The broad regulatory authority granted to the executive body by the Law No. 1567 was embodied in the Decision Numbered 32 on the Protection of the Value of Turkish Currency. A new paragraph has been added to Article 4 of the Decision Numbered 32 by the President's Resolution dated 12.09.2018 and numbered 85. With the amendment, the freedom of making contracts in foreign currency or indexed to foreign currency under certain categories among residents in Turkey has limited except for circumstances to be determined by the ministry. After this amendment, two communiqués were issued by the relevant ministry. These regulatory acts, which are highly controversial in public opinion, have been criticized for limiting freedom of contract. In study, it has been examined whether the regulatory acts of the executive body can provide a limit to the freedom of contract. In this context, the compliance of the regulations with the law has been evaluated in terms of administrative law.

Anahtar Kelimeler

Freedom of contract, protection of the value of the Turkish currency, freedom of enterprise, regulatory act, discretionary power

DÖVİZ CİNSİNDEN VEYA DÖVİZE ENDEKSLİ SÖZLEŞME YAPMA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN YÜRÜTMENİN DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİYLE SINIRLANDIRILMASI SORUNU

Öz

1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun, Kanun’un yürürlük amacıyla bağlantılı olarak, yürütme organına sınırsız ve çok geniş kapsamlı bir yetki vermiştir. 1567 sayılı Kanun ile yürütme organına verilen geniş düzenleme yetkisi, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ile somutlaşmıştır. 32 sayılı Karar’ın 4. maddesine, 12.09.2018 tarihli ve 85 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yeni bir paragraf eklenmiştir. Değişiklikle, bakanlıkça belirlenen haller dışında, Türkiye’de yerleşik kişilerin belirli sözleşmeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapması sınırlandırılmıştır. Bu değişiklikten sonra ilgili bakanlık tarafından iki tebliğ çıkarılmıştır. Kamuoyunda oldukça tartışma yaratan bu düzenleyici işlemler, sözleşme özgürlüğünün sınırlandırılması ile ilgili eleştirilere uğramıştır. Çalışmada, yürütmenin düzenleyici işlemleri ile sözleşme özgürlüğüne bir sınır getirilip getirilemeyeceği incelenmektedir. Bu çerçevede, yapılan düzenlemelerin hukuka uygunluğu, idare hukuku boyutuyla değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sözleşme özgürlüğü, Türk parasının kıymetinin korunması, özel girişim özgürlüğü, düzenleyici işlem, takdir yetkisi

Kaynakça

• AKGÜNER, Tayfun: Özel Girişim Özgürlüğü ve Yatırımları Teşvik Tedbirleri, Formül Matbaası, İstanbul, 1979.
• ARDIÇOĞLU, M. Artuk: “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Barosu Dergisi, 2017/3, 2017.
• ATAMER, Yeşim: Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması Sorunu Çerçevesinde Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi, 2. Bs., Beta Yayıncılık, İstanbul, 2001.
• BATTAL, Ahmet: “Anayasa Mahkemesinin Sözleşme Öz¬gürlüğünün Sınırlanması Konusundaki Yaklaşımları”, Özel Hukuk ve Anayasa Mahkemesi Kararları Sempozyumu Bildiriler–Tartışmalar I, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayını, Ankara, 2001.
• Code civil des Français, (https://www.legifrance.gouv.fr/affichCode.do?cidTexte=LEGITEXT000006070721&dateTexte=20080225#/, Erişim Tarihi: 10.03.2020).
• DELVOLVÉ, Pierre: Droit Public de l’Economie, Dalloz, Paris, 1998.
• DERİCİLER, Özge Yüce: Sosyal Haklar ve İnsan Hakları Hukuku Çerçevesinde Devletin Yükümlülükleri: Refah Devletinin Krizi Ekseninde Bir İnceleme, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• DURAN, Lütfi: İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, İstanbul, 1982.
• DURAN, Lütfi: “Düzenleme Yetkisi Özerk Sayılabilir mi?”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, C. 4, S. 1-3, 1983.
• DURAN, Lütfi: “Prof. J. Rivero’nun Tebliği Üzerine Yorum”, Çağdaş Anayasalarda Ekonomik ve Sosyal Haklar ve Ödevler (Uluslararası Seminer), 5-6-7 Şubat 1982 İstanbul Atatürk Kültür Merkezi, İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Ekonomi Fakültesi, İstanbul, 1982.
• ESİN, Yüksel: “Yönetmelikler (İdarenin Yetkisi ve Denetimi)”, İdare Hukuku ve İdari Yargı ile İlgili İncelemeler III, Danıştay Yayınları, Ankara, 1980.
• Fraser Institute, Economic Freedom Basics, (https://www.fraserinstitute.org/economic-freedom/economic-freedom-basics, Erişim Tarihi: 10.03.2020).
• GÖZLER, Kemal: İdare Hukuku, C. I, 3. Bs., Ekin Kitabevi, Bursa, 2019.
• GÖZLER, Kemal: İnsan Hakları Hukuku, 2. Bs., Ekin Kitabevi, Bursa, 2018.
• GÖZLER, Kemal: Kanun Hükmünde Kararnamelerin Hukuki Rejimi, Ekin Kitabevi, Bursa, 2000.
• GÜNEŞ, Turan: Türk Pozitif Hukukunda Yürütme Organının Düzenleyici İşlemleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara, 1965.
• HAVIGHURST, Harold C.: “Limitations upon Freedom of Contract”, Arizona State Law Journal, Vol. 1979, Iss. 1, 1979, (https://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/illlr77&div=25&id=&page, Erişim Tarihi: 09.03.2020).
• İMAMOĞLU, Başak Şit: “Yabancı Para Üzerinden Sözleşme Akdetme Özgürlüğünün Sınırlandırılmasına İlişkin 12 Eylül 2018 Tarihli Cumhurbaşkanı Kararı Hakkında Bir Değerlendirme”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 34, S. 3, 2018.
• KABOĞLU, İbrahim: Özgürlükler Hukuku, 6. Bs., İmge Kitabevi, Ankara, 2002.
• KABOĞLU, İbrahim: “Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar”, Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, Türkiye Barolar Birliği Yayını, Ankara, 2001.
• KAĞITCIOĞLU, Mutlu: Para Piyasası Kurumlarına Yönelik Ekonomik Kolluk Faaliyeti, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• KARABAĞ, Nil: Medeni Kanunun 23. Maddesi Kapsamında Kişilik Hakkının Sözleşme Özgürlüğüne Etkisi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014.
• KARAHANOĞULLARI, Onur: İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler Yargı Kararlarına Dayalı Bir İnceleme, 2. Bs., Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
• KÜÇÜKYALÇIN, Arzu: “Karşılaştırmalı Hukukta Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 53, S. 4, 2004.
• McGAUGHEY, Ewan: “Otto von Gierke: “The Social Role of Private Law”, German Law Journal, Vol. 19, No. 04, 2018, s. 1019.
• ONAR, Sıddık Sami: İdare Hukukunun Umumi Esasları, C. I, 3. Bs., İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1966.
• ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, 17. Bs., Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
• ÖZTÜRK, Kaya Burak: Fransız ve Türk Hukukunda İdarenin Düzenleme Yetkisinin Kapsamı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2009.
• PETTIT, Mark Jr.: “Freedom, Freedom of Contract, and the Rise and Fall”, Boston University Law Review, Vol. 79, 1999.
• RIVERO, Jean: “Çağdaş Anayasalarda Ekonomik ve Sosyal Haklar ve Ödevler”, Çağdaş Anayasalarda Ekonomik ve Sosyal Haklar ve Ödevler (Uluslararası Seminer), 5-6-7 Şubat 1982 İstanbul Atatürk Kültür Merkezi, İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Ekonomi Fakültesi, İstanbul, 1982.
• SAĞLAM, Fazıl: “2001 Yılı Anayasa Değişikliğinin Yaratabileceği Bazı Sorunlar ve Bunların Çözüm Olanakları”, Anayasa Yargısı, C. 19, 2002.
• SAĞLAM, Mehmet: “Ekim 2001 Tarihinde Yapılan Anayasa Değişiklikleri Sonrasında, Düzenlendikleri Maddede Hiçbir Sınırlama Nedenine Yer Verilmemiş Olan Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırı Sorunu”, Anayasa Yargısı, C. 19, 2002.
• SARICA, Ragıp: Türkiye’de İcra Uzvunun Tanzim Salahiyeti, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul, 1943.
• ŞAHİN, Yusuf: “Kı̇ra Denetı̇m Polı̇tı̇kası Üzerı̇ne Bı̇r Değerlendı̇rme”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 60, S. 4, 2005.
• TAN, Turgut: Ekonomik Kamu Hukuku, Ankara: TODAİE Yayını, 1984.
• TANDOĞAN, Sabri: “Objektif ve Subjektif Tasarruflarda Yokluk”, İdare Hukuku ve İdari Yargı ile İlgili İncelemeler I, Danıştay Yayınları, Ankara, 1976.
• TANÖR, Bülent: Anayasa Hukukunda Sosyal Haklar, May Yayınları, İstanbul, 1978.
• TANÖR, Bülent/YÜZBAŞIOĞLU, Necmi: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 17. Bs., Beta Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• TBMM, Tutanak Dergisi, 3. Dönem, 3. Yasama Yılı, 33. Birleşim, (https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/td_v2.goruntule?sayfa_no_ilk=42&sayfa_no_son=48&sayfa_no=44&v_meclis=1&v_donem=3&v_yasama_yili=&v_cilt=16&v_birlesim=033, Erişim Tarihi: 10.03.2020).
• TEKBAŞ, Abdullah: “Türk Hukukunda Bakanlar Kurulu Kararları”, Türk İdare Dergisi, Aralık 2002.
• TİRYAKİ, Refik: Ekonomik Özgürlükler ve Anayasa, Yetkin Yayınları, Ankara, 2008.
• TÜRK, Hikmet Sami: “Bir Anayasa Taslağına Karşı Oy Ya¬zısı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 42, S. 1-4, 1991-1992.
• ÜLGEN, Özen: “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği ve Türleri”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2018/1.
• YAYLA, Yıldızhan: İdare Hukuku, 2. Bs., Beta Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• YILDIRIM, Turan: “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 23, S. 2, 2017.
• YILDIRIM, Turan/YASİN, Melikşah/KAMAN, Nur/ÖZDEMİR, H. Eyüp/ÜSTÜN, Gül/TEKİNSOY, Özge Okay: İdare Hukuku, 7. Bs., On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• YILMAZ, Harun: “Türk Hukukunda Düzenleme Yetkı̇sı̇nı̇n Tarihsel Gelı̇şı̇mı̇ ve Nı̇telı̇ği”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 110, 2014.