ANAYASA MAHKEMESİNİN 30.05.2019 TARİHLİ PİLOT KARARI (Y.T. KARARI) İNCELEMESİ VE SINIR DIŞI KARARINA KARŞI ETKİLİ BAŞVURU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 3, 3 - 39, 29.07.2020

Nimet Özbek Döndü Kuşcu

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.775437

Cited By: 2

Öz

Anayasa Mahkemesi, Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında korunan bir temel hakkın ihlalinin yapısal bir sorundan kaynaklandığını ve bu sorunun benzer nitelikte başvurulara yol açacağını tespit ederse pilot karar uygulamasını başlatabilir. Anayasa Mahkemesi bu bağlamda ilk pilot karar uygulamasını başlatmıştır. Pilot karar uygulamasına neden olan yapısal sorun, sınır dışı edilmelerine karar verilen belli yabancılar açısından etkili bir yargı yolu olmamasıdır. Bu sebeple Anayasa m.40’ın ihlal edildiği tespit edilmiştir. İhlal bir uygulamadan yahut kanun hükmünün yanlış yorumlanmasından değil, bizzat kanun hükmünden kaynaklanmaktadır. Çalışma kapsamında Anayasa Mahkemesinin pilot karar uygulamasına esas alınan Y.T. başvurusu incelenecek ve pilot karar uygulamasının sebepleri ve muhtemel sonuçları hakkında görüş ve öneriler bildirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Pilot Karar, Anayasa Mahkemesi, Sınır dışı, Bireysel başvuru, Etkili Başvuru

THE REVIEW OF PILOT JUDGMENT (Y.T. DECISION) BY THE CONSTITUTIONAL COURT DATED ON 30.05.2019 AND AN ASSESSEMENT ON THE EFFECTIVE APPLICATION AGAINST THE DEPORTATION ORDER

Öz

If the Constitutional Court finds a violation of fundamental rights that is protected under the Constitution and the European Convention on Human Rights is stemmed from a structural problem and it determines that this problem will lead to similiar applications can initiate a pilot judgment procedure. In this sense, the Constitutional Court has initiated first pilot judgment implementation. The structural problem leading to the implementation of pilot judgment that has no effective remedy for certain foreigners who have been deported. In this respect it has concluded that the Constitution has violated Article 40. The violation is not arised from an application or misinterpretation of the law rather from the provision of the law itself. Within the scope of the study, the application of Y.T., which is based on the pilot judgment application of the Constitutional Court will be examined and will be tried to provide an opinion on possible consequences.

Anahtar Kelimeler

Pilot Judgment, Constitutional Court, Deportation, Effective Remedy, Individual Application.

Kaynakça

• ALTIPARMAK, Kerem: “Kopya Davalar ve Pilot Kararlar: Bir Kararda Bin Adaletsizlik?” 50. Yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi: Başarı mı, Hayal Kırıklığı mı? Yayına Hazırlayan: Kerem Altıparmak, Ankara Barosu Yayınları, Ankara, 2009, s. 60-107.
• ALTUĞ, Yılmaz: Yabancıların Hukuki Durumu, Gözden Geçirilmiş 4. Bası, Menteş Matbaası, İstanbul, 1971.
• ANAYURT, Ömer: Anayasa Hukuku Genel Kısım (Temel İlkeler, Kavram ve Kurumlar), 1. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2018.
• AYBAY, Rona: “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Konusunda Bazı Genel Gözlemler Ve 14. Protokol”, TBB Dergisi, Sa. 88, 2010, s. 225-260.
• AYBAY, Rona: “Bir İnsan Hakkı Sorunu Olarak Sınırdışı Edilme”, T.C Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, No. 4, 2003(2), İstanbul, s. 141-172. AYBAY, Rona: Yabancılar Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2005.
• AYDIN, Öykü Didem: “Türk Anayasa Yargısında Yeni Bir Mekanizma: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, 2011, s. 121-170.
• BAYRAKTAROĞLU ÖZÇELİK, Gülüm: “Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanunu Hükümleri Uyarınca Yabancıların Türkiye’den Sınır Dışı Edilmesi”, TBB Dergisi, 2013(108), s. 211-258.
• BERKİ, Osman Fazıl: Devletler Hususi Hukuku Cilt: 1 “Tabiiyet ve Yabancılar Hukuku, 6. Baskı, Güzel Sanatlar Matbaası, Ankara, 1966.
• BERKİ, Osman Fazıl: Devletler Hususi Hukuku, 2. Baskı, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1956.
• BİRSEN, Kemaleddin: Devletler Hususi Hukuku Cilt: 1, Tabiiyet-Yabancıların Hukuku, İstanbul Bozkurt Matbaası, İstanbul, 1936.
• BİRTANE, Şermin: Etkili Bir Başvuru Yolu Olarak Bireysel Başvuru, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Ankara, 2019.
• ÇELİKEL, Aysel/ ÖZTEKİN GELGEL Günseli: Yabancılar Hukuku, Yenilenmiş 24. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2018.
• ÇİÇEKLİ, Bülent: Yabancı ve Mülteci Hukuku, Güncellenmiş 6. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
• DARDAĞAN KİBAR, Esra: “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısında ve Başlıca Avrupa Birliği Düzenlemelerinde Yabancıların Sınır Dışı Edilmelerine İlişkin Kurallar: Bir Karşılaştırma Denemesi”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, C. 11, No. 2, 2011, s. 53-74.
• DOĞAN, Vahit: Yabancılar Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara, 2016.
• DURAN, Lütfi: “Yabancıların Türkiye’den Sınırdışı Edilmesi”, İnsan Hakları Yıllığı, C. 2, 1980, s. 3-32.
• DURSUN, Halil İbrahim: Türk Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Esasa İlişkin Kabul Edilemezlik Sebepleri, 1. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2018.
• EKŞİ Nuray: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Abdolkhani ve Karimnia – Türkiye Davası, Beta Yayınları, İstanbul, 2010.
• EKŞİ, Nuray: Yabancılar ve Uluslararası Koruma Hukuku, 5. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2018.
• EKŞİ, Nuray: Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Tasarısı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2012.
• EROL, Gonca: “Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Tedbir” TBB Dergisi, 2017(130), s. 55-88.
• FACTSHEET, Pilot judgments, Press Unit, January 2019, https://www.echr.coe.int/Documents/FS_Pilot_judgments_ENG.pdf (24.07.2019).
• GEMALMAZ, H. Burak: “Aihm Yargısında Yeni Dönem: Protokol No. 14’le Getirilen Yeni Kabul edilebilirlik Ölçütünün Uygulanmasına Eleştirel Bakış” MHB, C. 31, s. 209-241.
• GERARDS, Janneke: “The pilot judgment procedure before the European Court of Human Rights as an instrument for dialogue”, M. Claes & P. Popelier (eds.), Constitutional Conversations Antwerp: Intersentia, 2012, s. 371-395, https://www.researchgate.net/publication/228184640_The_Pilot_Judgment_Procedure_Before_the_European_Court_of_Human_Rights_as_an_Instrument_for_Dialogue (E.T. 11.03.2020).
• GİAKOUMOPOULOS, Christos: “The Execution of Judgments of the European Court of Human Rights and the role of Constitutional Courts”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 33, 2016, s. 35-42.
• GÖĞER, Erdoğan: Yabancılar Hukuku, 3. Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara, 1979.
• GÖZTEPE ÇELEBİ, Ece: “Bireysel Başvuru Kararlarının Bağlayıcılığı ve İcrası Sorunu ile Kurumsallaşma İhtiyacı”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 33, Ankara, 2016, s. 93-118.
• HAİDER, Dominik: The Pilot-Judgment Procedure of the European Court of Human Rights, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden-Boston, 2013.
• İBA, Şeref/KILIÇ, Abbas: Anayasa Yargısı Dersleri, 3. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019.
• KABAALİOĞLU, Haluk/EKŞİ Nuray/: “Yabancıların Türkiye’den Sınır Dışı Edilmeleri”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, C. 24, Sa. 1-2, 2004, s. 503-522.
• KANADOĞLU, Korkut: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru, Oniki Levha Yayınları, İstanbul, 2015.
• KARAKAŞ, Işıl: “Bireysel Başvuru Kararlarının Etkileri”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 33, 2016, s. 13-17.
• KARAMAN, Ebru: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Yerine Getirilmemesinden Doğan Sorumluluk”, İUHFM, C. LXXII, Sa. 1, 2014, s. 411-434.
• KARAN, Ulaş: “Bireysel Başvuru Kararlarının İcrası: Eski Alışkanlıklar, Yeni Sorunlar”, İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayını, İstanbul, 2017.
• KARAN, Ulaş: Öğretide ve Uygulamada Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı ve İcrası, Oniki Levha Yayınları, İstanbul, 2018.
• KÖKÜSARI, İsmail: “Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Yolunda İhlal Kararlarının Kesinliği, Bağlayıcılığı Ve Etkisi”, EBYÜHFD, C. XXII, Sa. 1–2, 2018, s. 1-56.
• KUŞCU, Döndü: Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Hükümleri Uyarınca Yabancıların Sınır Dışı Edilmeleri, Oniki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• LAMBERT-ABDELGAWAD, Elisabeth: “The Executıon Of Judgments Of The European Court Of Human Rights”, Council of Europe Publishing, Human rights files, No. 19.
• LEACH, Philip/HARDMAN, Helen/STEPHENSON, Svetlana/K.BLITZ, Brad: Responding To Systemic Human Rights Violations: An Analysis of “Pilot Judgments” of the European Court of Human Rights and Their Impact at National Level, Instersentia, 2010.
• SEVİĞ, Muammer Raşit: Devletler Hususi Hukuku (Giriş, Vatandaşlık ve Yabancılar Hukuku), Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1983.
• SEVİĞ, Muhammed Reşit/SEVİĞ, Vedat Reşit: Devletler Hususi Hukuku, 3. Baskı, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1962.
• SEVİĞ, Vedat Reşit: Türkiye’nin Yabancılar Hukuku, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1981.
• ŞİRİN, Tolga: Türkiye’de Anayasa Şikayeti (Bireysel Başvuru) İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi ve Alman Hukuku ile Mukayeseli Bir İnceleme, 1. Baskı, Oniki Levha Yayınları, İstanbul, 2013.
• TURAN, Hüseyin/ GÜLHAN KOÇ, Muharrem: “Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuruda Sağlık Nedeniyle Tedbir Uygulaması”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sa. 22, Y. 6, 2015.
• WİLDHABER, Luzius: “Pilot Judgments İn Cases of Structural Systemic Problems on the National Level”, The Europan Court of Human Rights Overwhelmed by Applications: Problems and Possible Solutions, Rüdiger Wolfrum & Ulrike Deutsch (ed.), Berlin, Springer Verlag, 2009.
• YÖRÜK, Abdülhak Kemal: Devletler Hususi Hukuku Kitap: 2, Ecnebilerin Hukuki Vaziyeti, Tan Matbaası, İstanbul, 1937.