Boşanmada Ev Hayvanlarının Hukukî Durumu

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 3, 137 - 161, 29.07.2020

Barış Demirsatan

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.775480

Cited By: 1

Öz

Çağımızda insanların evlilikleri süresince ev hayvanlarına sahip olması sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Ev hayvanıyla kurulan yakın manevî bağ nedeniyle boşanmanın ardından ev hayvanının hangi tarafta kalacağı uyuşmazlık konusu olabilir. Bu husustaki uyuşmazlığın sağlıklı bir şekilde çözümüne ev hayvanının yararı da dikkate alınarak ulaşılabilir. Kanun koyucunun günümüzde bu konuda hissedilebilecek gereksinimi öngörmediği ifade edilebilir. Zira ev hayvanlarının boşanma sonrasındaki hukukî durumuna ilişkin olarak mevzuat açık bir düzenleme içermemektedir. Bununla birlikte, ev hayvanının yararını göz ardı etmeyen birtakım çözümler üretmek şu anda da mümkündür. Ev hayvanının eşlerin birlikte mülkiyetinde bulunduğu hâllerde, mal rejiminin tasfiyesi çerçevesinde alım hakkının kullanılmasında gerek ev hayvanının yararı gerekse hakkını kullanmak isteyen eşin ev hayvanıyla olan bağı nazara alınır. Kanun boşluğu bulunduğu gerekçesiyle bu hakkın, ev hayvanının mülkiyetine münhasıran bir eşin sahip olduğu durumlara da uygulanması gerekir. Boşanmanın fer’î sonuçlarına veya mal rejiminin tasfiyesine yönelik anlaşmalarda da taraflar ev hayvanının durumunu düzenlemekte kural olarak serbesttir. Ayrıca, eşler arasında paylı mülkiyetle ev hayvanına sahip olunduğu ve paylı mülkiyet sona erdirilmediği takdirde tarafların hâkime yararlanma rejiminin belirlenmesi için başvurma olanağı da mevcuttur.

Anahtar Kelimeler

Ev hayvanı, Ev hayvanının yararı, Alım hakkı, Boşanma, Hayvanın hukukî statüsü

Legal Status of Domestic Animals in case of Divorce

Öz

It is a common phenomenon that spouses have domestic animals during their marriage. Due to the close spiritual bond established with the pet; at the end of the divorce, it can turn into a dispute on which side the pet will stay. On the other hand, a solution of such dispute in this regard can be achieved by taking into account the interests of pet. It can be stated that the legislator did not anticipate the need to be felt about this issue. The legislation does not contain any clear disposition regarding the legal status of pets after divorce. However, it is already possible to assert a number of solutions taking into account pet’s interest. In cases where pet is in the common ownership of the spouses, the right of purchase can be exerted by a spouse and within the scope of determining prevailing interest, the bond with the pet and the pet's interest are taken into consideration. Also, on the grounds that there is a gap in the law, this right should also be extended to the cases where the pet is owned exclusively by one of the spouses. As a rule, the parties are free to regulate the situation of the pet in terms of agreements for the results of the divorce or in agreements for the liquidation of the property regime. In addition, the parties have the opportunity to apply to the judge if the common ownership between spouses persists.

Anahtar Kelimeler

Domestic animal, Interest of domestic animal, Right of purchase, Divorce, Legal status of animals

Kaynakça

• AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ, Derya: Aile Hukuku, İstanbul, 2016.
• AKİPEK, Jale G./AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ KARAMAN, Derya: Türk Medenî Hukuku Birinci Cilt Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, İstanbul, 2012.
• AKİPEK, Jale G./AKINTÜRK: Eşya Hukuku, İstanbul, 2009.
• AKSOY DURSUN, Sanem: Eşya Kavramı, İstanbul, 2012.
• AKSOY, Hüseyin Can: “Türk ve İsviçre Hukuklarında Evcil Hayvanlara Verilen Zararlara İlişkin Özel Hukuktan Doğan Sorumluluk”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 129 (2017).
• ALTAŞ, Hüseyin: Medeni Hukuk Başlangıç Hükümleri, Ankara, 2014.
• ANTALYA, O. Gökhan/TOPUZ, Murat: Medeni Hukuk, İstanbul, 2016.
• ANTALYA, O. Gökhan: Eşya Hukuku, C. I, İstanbul, 2017.
• ARPACI, Abdülkadir: Türk Medeni Kanunu Açısından Müşterek Mülkiyette Yararlanma ve Yönetim, İstanbul, 1990.
• ATAAY, Aytekin: Medeni Hukukun Genel Teorisi, İstanbul, 1995.
• BAUR, Jürgen F./STÜRNER, Rolf: Sachenrecht, Münih, 2009.
• BERKSOY, İrem: Özel Hukukta Hayvan Hakları, İstanbul, 2007 (Marmara Ü. SBE Yüksek Lisans Tezi).
• BK-HAUSHEER, Heinz/REUSSER, Ruth/GEISER, Thomas: Berner Kommentar Band/Nr. II/1/3/1 Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Familienrecht, Das Eherecht, Das Güterrecht der Ehegatten, Bern, 1992.
• BSK-WIEGAND, Wolfgang: Basler Kommentar Zivilgesetzbuch II, Basel, 2015 (Art. 641a).
• BUZ, Vedat: Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Ankara, 2005.
• CHK-YAZAR SOYADI: Handkommentar zum Schweizer Privatrecht Sachenrecht, Zürih Basel Cenevre, 2016.
• CUMALIOĞLU, Emre: “Medeni Hukukta Hayvan Hakları ve Hayvanlar Üzerindeki Hak”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 19 (2017) Özel Sayı: Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan.
• ÇELEBİ, Özgün: “Kişi ve Eşya Ayrımı Bağlamında Hayvanların Hukuki Statüsü”, İÜHFM C. 76 S. 2 (2018).
• DE PORET, Ombline: “L'animal en droit des successions”, successio 2008.
• DE PORET, Ombline: Le statut de l'animal en droit civil, Zürih Basel Cenevre, 2006.
• DEMİRBAŞ, Ali: “Güncel Tartışmalarla Yoksulluk Nafakası”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 5 S. 2 (2018).
• DEMİRSATAN, Barış: Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Sözleşmenin Haksız Olarak Sona Erdirilmesi, İstanbul, 2019.
• DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan/GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Aile Hukuku, İstanbul, 2020.
• DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan: Kişiler Hukuku, İstanbul, 2017.
• ECCHER, Bernhard: Kurzkommentar zum ABGB, Viyana, 2010 (§285a ABGB).
• ELÇİN GRASSINGER, Gülçin: “Boşanma Davasında Eşlerin Boşanmanın Tali Sonuçlarına İlişkin Konularda Anlaşma Yapmaları ve Konu ile İlgili İsviçre Federal Mahkemesi Kararı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası C. 55 S. 3 (1997).
• EPINEY-COLOMBO, Emanuela: “La donna è mobile ... Quelques réflexions sur l'application anticipée de l'art. 125 CC avant le divorce”, FamPra.ch 2003 (Die Praxis des Familienrechts).
• EREN, Fikret: Mülkiyet Hukuku, Ankara, 2014.
• ERGÜNE, M. Serkan: Vasiyetnamenin Yorumu, İstanbul, 2011.
• ERİŞİR, Evrim: Geçici Hukuki Korumanın Tedbirleri ve İhtiyati Tedbir Türleri, İstanbul, 2013.
• ERTAŞ, Şeref: Çevre Hukuku ve Hayvan Hakları Hukuku, İzmir, 2012.
• ESENER, Turhan: “Boşanmanın Fer'i Neticelerine Dair Mukaveleler”, AÜHFD S. 3-4 (1951).
• FamKomm-STECK, Daniel/FANKHAUSER, Roland: Scheidung Band I: ZGB / Band II: Anhänge: Sechster Titel: Das Güterrecht der Ehegatten / Zweiter Abschnitt: Der ordentliche Güterstand der Errungenschaftsbeteiligung, Zürih, 2017.
• GANTNER, Reto: “Die Zuteilung von Haustieren in Scheidungsverfahren”, FamPra 2001.
• GAURON-CARLIN, Sabrina: La procédure matrimoniale, Cenevre Zürih Basel, 2019.
• GENÇ ARIDEMİR, Arzu: “Hayvanların Hukuki Konumlarının İyileştirilmesi Amacıyla İsviçre Medeni Kanunu ve Borçlar Kanunu’nda Yapılan Değişikliklere Genel Bir Bakış”, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye Armağan, Cilt I, İstanbul, 2009.
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Teoride ve Uygulamada Evliliğin Genel Hükümler ve Mal Rejimleri, İstanbul, 2008.
• GÜRPINAR, Damla: “Ev ve Süs Hayvanı Sahiplerinin Hakları ve Yükümlülükleri”, İzmir Barosu Dergisi, C. 72 S. 4 (Ekim 2007).
• HATEMİ, Hüseyin: Kişiler Hukuku, İstanbul, 2018.
• HOŞLAN, Özkan Cavit: “Anlaşmalı Boşanma Protokollerine İlişkin Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi”, Medeni Hukuk Alanındaki Güncel Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumları Cilt II: Aile Hukuku-20 Nisan 2017, Ed.: B. İlkay Engin, İstanbul, 2019.
• İNAL, Tamer: “Hayvanın Hukuki Kişiliğinin ve Haklarının Tanınması Gereği Üzerine”, Kazancı Hukuk, İşletme ve Maliye Bilimleri Hakemli Dergisi, S. 1, 2004.
• KALE, Serdar: Medeni Yargılamada Taraf Ehliyeti, İstanbul, 2010.
• KÄLIN, Oliver: Der Sachbegriff im schweizerischen ZGB, Zürih, 2002.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Aile Hukuku, Ankara, 2016.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Katkı-Katılma Alacağı, Ankara, 2014.
• KIRBAŞ, Özlem: Türk Hukuku'nda Eşlerin Anlaşmasına Dayanan Boşanma: (MK.m.134/III), İÜSBE Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1994.
• KOCABAŞ, Gediz: “Evlilik Sonrası Dayanışma İlkesi ve Bu İlkenin Sınırı Olarak Clean Break İlkesi Doğrultusunda Yoksulluk Nafakasını Belirleyici Ölçütler”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi C. 19 S. 1.
• KOÇHİSARLIOĞLU, Cengiz/Söğütlü Erişgin, Özlem: “Hayvanın Hukuki Konumu”, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi: Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan (Cilt 8 Özel Sayı - 2013).
• KURŞAT, Zekeriya: Paylı Mülkiyetin Sona Ermesi, İstanbul, 2008.
• MEDICUS, Dieter/PETERSEN, Jens: Allgemeiner Teil des BGB, Heidelberg, 2016.
• NOMER, Haluk N./ERGÜNE, M. Serkan: Eşya Hukuku, İstanbul, 2019.
• OFK-YAZAR SOYADI: Orell Füssli Kommentar (Navigator.ch) ZGB Kommentar, Zürih, 2016.
• OĞUZMAN, M. Kemal/BARLAS, Nami: Medeni Hukuk, İstanbul, 2018.
• OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY ÖZDEMİR, Saibe: Eşya Hukuku, İstanbul, 2018.
• OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY ÖZDEMİR, Saibe: Kişiler Hukuku, İstanbul, 2019.
• ÖĞÜZ, Tufan: Müşterek Mülkiyette Taksim Engelleri, İstanbul, 1995.
• ÖNCÜ, Özge: “Eşlerin “Anlaşmalı Boşanma” Çerçevesinde Mal Rejiminin Tasfiyesine Yönelik Olarak Yaptıkları Anlaşmalar ve Bu Anlaşmaların Uygulamada Doğurduğu Sorunlar”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 19-Özel Sayı (Prof. Dr. Şeref Ertaş’a Armağan (2017).
• ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku, Ankara, 2015.
• ÖZTAŞ, İlker: Paylı Mülkiyette Paydaşın Kullanma ve Yararlanma Hakkı, İstanbul, 2011.
• Palandt-ELLENBERGER, Jürgen: Palandt Bürgerliches Gesetzbuch, Münih, 2018 (§90a BGB).
• PAWLOWSKI, Hans-Martin: Allgemeiner Teil des BGB, Heidelberg, 2003.
• RANZANICI CIRESA, Francesca: La protection de la partie faible dans la communauté de vie non maritale, Bern, 2019.
• SARI, Suat: Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi, İstanbul, 2007.
• SEÇER, Öz: “Anlaşmalı Boşanmada Eşlerin Yaptıkları Anlaşma”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7 S. 2 (2016).
• SEROZAN, Rona: “Doğal Çevrenin Özel Hukukun Araçlarıyla Korunmasındaki Yetersizlikler”, Selim Kaneti’ye Armağan, İstanbul, 1996.
• SEROZAN, Rona: Eşya Hukuku I, İstanbul, 2014.
• SEROZAN, Rona: Hukukta Yöntem – Mantık, İstanbul, 2017.
• SİRMEN, Lale: Eşya Hukuku, Ankara, 2016.
• SUNGURBEY, İsmet: Hayvan Hakları, İstanbul, 1999.
• SUNGURBEY, İsmet: Medeni Hukukun Temel Sorunları, İstanbul, 2003.
• ŞAHİN, Mustafa: “Türk – İsviçre Medeni Kanunlarına Göre Evlilik Sonrası Katkının (Yoksulluk Nafakasının) Şartları (TMK m. 175 – ZGB m. 125)”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 21 S. 3 (2017).
• ŞIPKA, Şükran: Türk Hukukunda Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Uygulamaya İlişkin Sorunlar, İstanbul, 2011.
• TAVŞANCIL KALAFATOĞLU, Deniz: “Türkiye’de Hayvan Hakları”, İstanbul Barosu Dergisi, C. 96 S. 6 (2019).
• TEKİNAY, S. Sulhi/AKMAN, G. Sermet/BURCUOĞLU, Haluk/ALTOP, Atilla: Eşya Hukuku, C. I, İstanbul, 1989.
• UYUMAZ, Alper: “Bir Hukuk Sorunsalı Olarak Güncel Gelişmeler Işığında Türkiye’de Hayvan Hakları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 20 S. 3 (2016).
• ÜNAL, Mehmet/BAŞPINAR, Veysel: Şekli Eşya Hukuku, Ankara, 2015.
• ÜSTÜN, Çağatay/KUZGUN, İmge: “Hayvan Hakları İçin Yeni Umut ‘İnsan Olmayan Kişi’ Kavramı, Fasikül Hukuk Dergisi, C. 5 S. 47 (Ekim 2013).
• VETTERLI, Rolf: “Beschränkter Schutz in der Ehe?”, Aktuelle Juristische Praxis 2005.
• WEBER, Ralph: Sachenrecht I Bewegliche Sachen, Baden-Baden, 2013.
• WIELING, Hans Josef: Sachenrecht Band I, Berlin, 2006.
• WOLF, Manfred/NEUNER, Jörg: Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, Münih, 2016.
• YAĞCIOĞLU, Ali Haydar: Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Eşlerin Yasal Alım Hakkı, İzmir, 2007.
• YILDIRIM, Abdulkerim: Türk Aile Hukuku, Ankara, 2014.
• YILMAZ, Ejder: Geçici Hukuki Himaye Tedbirleri, Ankara, 2001.
• ZEVKLİLER, Aydın/ACABEY, M. Beşir/GÖKYAYLA, K. Emre: Medeni Hukuk, Ankara, 2000.
• ZK-HAAB, Robert/SIMONIUS, August/SCHERRER, Werner/ZOBL, Dieter: Zürcher Kommentar Band/Nr. IV/1 Das Eigentum, Art. 641-729 ZGB, Zürih, 1977.