ELEKTRONİK SÖZLEŞMELERİN KURULMASI, HÜKÜM VE SONUÇ DOĞURMASI

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 4, 3 - 37, 31.10.2023

İpek Yücer Aktürk

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1332608

Öz

Elektronik sözleşmeler, teknolojinin ilerlemesi, globalleşme ve özellikle tüm dünyayı etkisi altına alan pandemi koşulları sonucunda yaşamımızın bir parçası haline gelmiştir. Özellikle, ticari ilişkiler ve tüketici işlemlerinde geniş bir uygulama alanına sahip olan elektronik sözleşmelerin, kurulması ve hüküm ve sonuç doğurmasının Türk Borçlar Kanunu hükümleri kapsamında incelenmesi büyük bir öneme sahiptir. Nitekim, ancak bu suretle elektronik sözleşmelerin, borç ilişkisi doğuran diğer sözleşmelerden farklı bir tür olarak anılması ve adetâ yeni bir isimli sözleşme gibi algılanmasının önüne geçilebilir. Öte yandan, sıklıkla internet yoluyla ileri sürülen irade beyanlarının konusunu oluşturan elektronik sözleşmelerin, hangi andan itibaren kurulduğu ve hüküm ve sonuç doğurduğunun tespiti de önem arz eder. Burada özellikle elektronik ortamda oluşturulan ve sözleşmeyi kurmaya yönelik olan iradelerin, hukuki niteliği de değerlendirilmeye muhtaçtır. Zira, bizzat bir bilgisayar programı tarafından otomatik olarak oluşturulan bir metnin Türk Borçlar Kanunu kapsamında irade beyanı niteliğinde olup olmadığı doktrinde çeşitli görüşlerin ileri sürülmesine neden olmuştur. Günümüzde elektronik sözleşmelerin kurulmasına yönelik olarak ileri sürülen irade beyanları bakımından sıklıkla başvurulan bu yolun hukuki sonuçları da incelemeye değerdir.

Anahtar Kelimeler

Elektronik sözleşme, elektronik araç, otomatik irade beyanı, sözleşmenin kurulması, sözleşmenin hüküm ve sonuç doğurması

FORMATION, EFFECT AND CONCEQUENCES OF ELECTRONIC CONTRACTS

Öz

Electronic contracts have become a part of our lives due to technological advancements, globalization, and especially the pandemic conditions that have affected the whole world. Particularly relevant in commercial relationships and consumer transactions, it is of great importance to examine the establishment, effect, and consequences of electronic contracts within the scope of the Turkish Code of Obligations. Only with this examination prevent that electronic contracts can be treated as a distinct type of contract that differs from other contractual relationships and be perceived as a new named contract, so to speak. On the other hand, it is crucial to determine when electronic contracts which are the declarations of intent frequently made via the internet are established and their legal consequences. Here, the legal nature of declarations of intent formed in an electronic environment for the purpose of contracting also requires evaluation. Indeed, the question of whether a text automatically generated by a computer program constitutes a declaration of intent under the Turkish Code of Obligations has led to various opinions in legal doctrine. Therefore, the legal consequences of this commonly used approach in the formation of electronic contracts worth examination.

Anahtar Kelimeler

Electronic contract, electronic means, automatic declaration of intent, formation of contract, effect and consequences of contract

Kaynakça

• Altınışık U, Elektronik Sözleşmeler, 1.Bası, Seçkin Yayınevi, 2003.
• Borges G, Verträge im elektronischen Geschäftsverkehr-Vertragsabschluss, Beweis, Form, Lokalisierung, Anwendbares Recht, 1.Auflage, Beck, 2003.
• Brauner K. E, Das Erklärungsrisiko beim Einsatz von elektronischen Datenverarbeitungsanlagen, M.Wehle, 1988.
• Cheng G, Die Anwendbarkeit des Bürgerlichen Gesetzbuches auf den modernen elektronischen Vertragsabschluss im İnternet, Dissertation iur, 2004, <http://openscience.ub.uni-mainz.de>, Erişim Tarihi 25 Nisan 2023.
• Drenska M, Die rechtlichen Aspekte des elektronischen Handels in Bezug auf den Vertragsabschluss, Dissertation iur., 2006, <http://opus.bibliothek.uni-ausgurg.de>, Erişim Tarihi 10 Mayıs 2023.
• Eichhorn, B Internet-Recht - Ein Lehrbuch für das Recht in World Wide Web, 1.Auflage, Fortis, 2003.
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 27.Bası, Yetkin Yayınevi, 2022.
• Falcıoğlu M. Ö, Türk Hukukunda Elektronik Satım Sözleşmesi ve Kuruluşu, 1.Bası, Yetkin Yayınevi, 2004.
• Gauch / Schluep / Schmıd, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 9.Auflage, Schultess 2014.
• Glatt C, Vertragsschluss im Internet, Unter besonderer Berücksichtigung der Rechtsentwicklung in der Europäischen Union und des Internationalen Verbrauchervertrags, 1.Auflage, Nomos, 2002.
• Gümüş M. A, Borçlar Hukukunun Genel Hükümleri, 1.Bası, Yetkin Yayınevi, 2021.
• Huguenin C, Obligationenecht, Allgemeiner und Besonderer Teil, 2.Auflage, Schultess 2014.
• Ingeborg S, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 6.Auflage, Stämpfli, 2012.
• İnal E, E-Ticaret Hukukundaki Gelişmeler ve İnternette Sözleşmelerin Kurulması, 1.Bası, Vedat Yayınevi, 2005.
• Kırca Ç, “İnternette Sözleşme Kurulması”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 20(4), 2000, s. 99-119.
• Kitz V, Handbuch Multimedia Recht, Rechtsfragen des elektronischen Geschäftsverkehr, 58.Auflage, Beck, 2022.
• Kocayusufpaşaoğlu N / Hatemi H/ Serozan R / Arpacı A, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Borçlar Hukukuna Giriş, Hukuki İşlem, Sözleşme, Birinci Cilt, 7.Bası, Filiz Yayınevi, 2017.
• Koller A, Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 3.Auflage, Stämpfli, 2009.
• Kuhn M, Rechtshandlungen mittels EDV und Telekomminikation, 1.Auflage, Beck, 1991.
• Möschel W, Dogmatische Strukturen des bargeldlosen Zahlungsverkehr, AcP 1986, s. 191-216.
• Oğuzman K/ Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt I, 16.Bası, Vedat Yayınevi, 2018.
• Özdemir Kocasakal H, “Elektronik Sözleşmeler”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, 2006, s. 49-55.
• Paulus D, Die automatisierte Willenserklärung, Zeitschrift JuS mit Online, 2019, <https://beck-online.beck.de/Dokument>, Erişim Tarihi 27 Nisan 2023.
• Sağlam İ, “Elektronik Sözleşmeler”, 1.Bası, Legal Yayınevi, 2007.
• Savaş T, “Elektronik Sözleşmelerin Kuruluşuna İlişkin İrade Beyanları ve Bu Beyanların Geri Alınması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 95, 2011, s. 331-376.
• Sözer B, Elektronik Sözleşmeler, 1.Bası, Beta Yayınevi, 2002.
• Susat W / Stolzenburg G, Gedanken zur Automation, MDR 1957, s.146-154.
• Turan G, “Elektronik Sözleşmeler ve Elektronik Sözleşmelere Uygulanacak Hukukun Tespiti”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 77, 2008, s. 87-119.
• Turan Ş, “Elektronik Sözleşmelerin Kuruluşuna İlişkin İrade Beyanları ve Bu Beyanların Geri Alınması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 95, 2011, s. 332-376.
• Uyumaz A, “Elektronik Sözleşmelerin Web Siteleri Aracılığıyla Kurulması ve Bu Sözleşmelerin İfası”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9, 2007, s. 907-930.
• Wendehorst C, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, 9.Auflage, Beck, 2022.
• Wentland, Beck’scher Online-Kommentar, BGB Allgemeiner Teil, 66.Edition, 2023, <https://beck-online.beck.de/Dokument>, Erişim Tarihi 20 Nisan 2023.
• Wiebe A, Die elektronische Willenserklärung, 1.Auflage, Mohr Siebeck, 2002.