Consequences Of Failing To Comply With Constitutional Court Decisions

Yıl 2024, , 501 - 530, 12.08.2024

Semih Kaya , Ömer Keskinsoy , Şahap Kaymak

https://doi.org/10.26745/ahbvuibfd.1440701

Öz

The right of individual application was adopted in 2010 with an amendment to the Constitution. It is regulated as the final stage to be exhausted in domestic law before applying to the European Court of Human Rights. It is worth noting that, despite some shortcomings, the right of individual application has been widely accepted as an important achievement for our legal system in the twelve years since its implementation. However, there is an ongoing discussion about the binding nature of the Constitutional Court's violation judgments, which stem from its approach to protecting fundamental rights and freedoms. This discussion is typically held in accordance with the last paragraph of Article 153 of the Constitution, which takes into account the objective impact of individual applications. This study suggests that expanding the realization of human rights can be achieved by demonstrating that individual violation decisions have binding effects on everyone. The study also highlights the irreparable and unconstitutional consequences of non-compliance with the decisions of the Constitutional Court. It is emphasized that such a situation would also lead to the loss of the validity of the rule of law and, therefore, of the Constitution. The legal perspective on the subject is provided by our study through the individual application and norm review decisions of the Constitutional Court.

Anahtar Kelimeler

Individual Application, Objective Effect, Bindingness, Human Rights, Constitutional Court

Anayasa Mahkemesi Kararlarına Uymamanın Doğuracağı Anayasal Sonuçlar

Öz

2010 yılında yapılan Anayasa değişikliğiyle birlikte kabul edilen bireysel başvuru hakkı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurulmadan önceki iç hukukta tüketilmesi gereken nihaî aşama olarak düzenlenmiştir. Birtakım eksikliklerine rağmen bireysel başvuru hakkının uygulanmaya başladığı tarihten günümüze kadar geçen yaklaşık on iki yıllık süre zarfında hukuk sistemimiz için önemli bir kazanım olduğu kabul edilmektedir. Ancak gelinen süreçte Anayasa Mahkemesinin temel hak ve özgürlüklerin korunması bağlamında sergilediği hak eksenli yaklaşım neticesinde verdiği ihlâl kararlarının bağlayıcı olup olmadığı tartışması yaşanmaktadır. Söz konusu tartışma genel olarak bireysel başvurunun objektif etkisi üzerinden Anayasa’nın 153. maddesinin son fıkrası doğrultusunda yürütülmektedir. Bu çalışma, bireysel başvuru ihlâl kararlarının herkes için bağlayıcı olduğunu ortaya koyarak insan haklarının gerçekleşme alanının genişletilmesini savunmaktadır. Bununla birlikte Anayasa Mahkemesi kararlarına uyulmamasının neden olacağı telâfisi imkânsız olan Anayasaya aykırı neticeler açıklanmaktadır. Böyle bir durumun aynı zamanda hukuk devleti ilkesinin dolayısıyla da Anayasa’nın geçerliliğini kaybetmesine sebebiyet vereceği vurgulanmaktadır. Çalışmamızda, Anayasa Mahkemesinin konuyla ilgili bireysel başvuru ve norm denetimi kararlarından yararlanılarak hukukî bir perspektif çizilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bireysel Başvuru, Objektif Etki, Bağlayıcılık, İnsan Hakları, Anayasa Mahkemesi

Kaynakça

• Acu, M. (2014). Bireysel Başvuruya Konu Edilebilecek Haklar. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 110, 403-434.
• Arguelhes, D.W. (2018). The Court, It Is I’? Individual Judicial Powers in the Brazillian Supreme Court and their Implications for Constitutional Theory. Global Constitutionalism, 7(2), 236-262.
• Chakim, M.L. (2019). A Comparative Perspective on Constitutional Complaint: Discussing Models, Procedures, and Decisions. Constitutional Review, 5(1), 96-133.
• Çağlar, B. (1990). Anayasa Mahkemesi Kararlarında “Demokrasi”. Anayasa Yargısı Dergisi, 7, 51-127.
• Dannemann, G. (1994). Constitutional Complaints: The European Perspective. International and Comparative Law Quarterly, 43(1), 142-153.
• Fuller, L.L. (1978). The Forms and Limits of Adjudication. Harvard Law Review, 92(2), 353-409.
• Gentili, G. (2011). A Comparative Perspective on Direct Access to Constitutional and Supreme Courts in Africa, Asia, Europe and Latin America: Assessing Advantages fort he Italian Constitutional Court. Penn State International Law Review, 29(4), 705-757.
• Göztepe, E. (1996). Anayasa Şikayeti, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Göztepe, E. (2011). Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Hakkının (Anayasa Şikâyeti) 6216 Sayılı Kanun Kapsamında Değerlendirilmesi. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 24(95), 13-40.
• Göztepe, E. (2016). Bireysel Başvuru Kararlarının Bağlayıcılığı ve İcrası Soruna ile Kurumsallaşma İhtiyacı. Anayasa Yargısı Dergisi, 33, 93-118.
• Griffin, J. (2012). Human rights: questions of aim and approach, The Philosophy of Human Rights, Edit. G.Ernst/J.C.Heilinger, Berlin: De Gruyter, ss.3-16.
• Holzinger, G. (2009). Avusturya Anayasa Hukukunda Anayasa Şikâyeti ve Bireysel Başvuru. Anayasa Yargısı Dergisi, 26, 61-79.
• International Commission of Jurists. (1959). Declaration of Delhi: The Rule of Law in a Free Society.
• Karakaş, I. (2016). Bireysel Başvuru Kararlarının Etkileri. Anayasa Yargısı Dergisi, 33, 13-17.
• Kılınç, B. (2008). Karşılaştırmalı Anayasa Yargısında Bireysel Başvuru (Anayasa Şikâyeti) Kurumu ve Türkiye Açısından Uygulanabilirliği. Anayasa Yargısı Dergisi, 25, 19-59.
• Marks, S.P. (2016). Human Rights: A Brief Introduction. Harvard University For Health and Human Rights, 1-23.
• Mellinghof, R. (2009). Federal Almanya Cumhuriyeti’nde Anayasa Şikâyeti. Anayasa Yargısı Dergisi, 26, 31-44.
• Metin, Y., “Bireysel Başvurunun Hukuki İşlevleri”, https://anayasatakip.ku.edu.tr/wp-content/uploads/sites/34/2017/08/Yu%CC%88ksel-Metin-Bireysel-Bas%CC%A7vurunun-Hukuki-I%CC%87s%CC%A7levleri.pdf, Erişim Tarihi: 28.1.2023.
• Meyerson, D. (2019). What is a Court of Law. UNSW Law Journal, 42(1), 60-90.
• Oder, B.E. (2018). Tebliğ. Anayasa Yargısı Dergisi, 35, 15-22.
• Paczolay, P. (2004). Anayasa Mahkemesiyle İlgili Anayasa Değişiklikleri Önerisine İlişkin Taslak Görüş (Venedik Komisyonu Raporu). Anayasa Yargısı Dergisi, 21, 70-79.
• Paczolay, P. (2009). Anayasa Şikâyeti: Bir Karma Çözüm Mü?. Anayasa Yargısı Dergisi, 26, 313-320.
• Palguna, I.D.G. (2017). Constitutional Law Complaint and the Protection of Citizens the Constitutional Rights. Constitutional Review, 3(1), 1-23.
• Raz, J. (1975). Practical Reason and Norms. London: Hutchinson.
• Sağlam, F. (2011). Tebliğ. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru (Anayasa Şikayeti/Anlamı, Kapsamı ve Olası Sorunlar) Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 20-30.
• Spano, R. (2021). The Rule of Law as the Lodestar of the European Convention on Human Rights: The Strasbourg Court and the Independence of the Judiciary. European Law Journal, 119, 8-30.
• Sweet, A.S. (2000). Governing with Judges, Oxford: Oxford University Press.
• Şahbaz, İ. (2008). AİHM Kararlarında Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı. Anayasa Yargısı Dergisi, 25, 229-289.
• Tasiolas, J. (2012). On nature of human rights, The Philosophy of Human Rights, Edit. G.Ernst/J.C.Heilinger, Berlin: De Gruyter, ss.17-59.
• Waldron, J. (2006). The Core of the Against Judicial Review. The Yale Law Journal, 115(6), 1346-1406.
• Waldron, J. (2008). The Concept and the Rule of Law. Georgia Law Review, 43(1), 1-61.
• Waldron, J. (2011). The Rule of Law and the Importance of Procedure. Nomos, 50(3), 3-31.
• Wellman, C. (2011). The Moral Dimensions of Human Rights, Oxford: Oxford University Press.
• Yehorova, V. (2019). Constitutional Complaint in Ukraine and International Experience. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 68(1), 361-370.
• Case of Sramek v. Austria, Application No. 8790/79, 22 October 1984.
• Ahmet Yıldırım Başvurusu, B.No. 2012/144, K.T. 2.10.2013.
• Mehmet Haberal Başvurusu, B.No. 2012/849, K.T. 4.12.2013.
• Mustafa Ali Balbay Başvurusu, B.No. 2012/1272, K.T. 4.12.2013.
• Gülser Yıldırım Başvurusu, B.No. 2013/9894, K.T. 2.1.2014.
• İbrahim Ayhan Başvurusu, B.No. 2013/9895, K.T. 2.1.2014.
• Faysal Sarıyıldız Başvurusu, B.No. 2014/9, K.T. 3.1.2014.
• Kemal Aktaş ve Sema Irmak Başvurusu, B.No. 2014/85, K.T. 3.1.2014.
• Şahin Alpay Başvurusu (2), B.No. 2018/3007, K.T. 15.3.2018.
• Zübeyde Füsun Üstel ve Diğerleri Başvurusu, B.No. 2018/17635, K.T. 26.7.2019.
• Aligül Alkaya ve Diğerleri Başvurusu (2), B.No. 2016/12506, K.T. 7.11.2019.
• Kadri Enis Berberoğlu Başvurusu (3), B.No. 2020/32949, K.T. 21.1.2021.
• HBB Mühendislik Alt Yapı İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Başvurusu, B.No: 2020/20854, K.T. 23.2.2023.
• Şerafettin Can Atalay Başvurusu, B.No. 2023/99744, K.T. 21.12.2023.
• AYM, E.1963/166, K.1964/76, K.T. 22.12.1964.
• AYM, E.1968/15, K.1968/13, K.T. 3,4,6.5.1968.
• AYM, E.1968/61, K.1969/23, K.T. 29.4.1969.
• AYM, E.1977/36, K.1977/130, K.T. 3.11.1977.
• AYM, E.1986/3, K.1986/15, K.T. 3.7.1986.
• AYM, E.1985/8, K.1986/27, K.T. 26.11.1986.
• AYM, E.1988/36, K.1989/24, K.T. 2.6.1989.
• AYM, E.1989/11, K.1989/48, K.T. 12.12.1989.
• AYM, E.1990/40, K.1991/33, K.T. 1.10.1991.
• AYM, E.1995/35, K.1995/26, K.T. 4.7.1995.
• AYM, E.1996/66, K.1997/7, K.T. 31.1.1997.
• AYM, E.1997/59, K.1998/71, K.T. 18.11.1998.
• AYM, E.2000/16, K.2000/17, K.T. 20.7.2000.
• AYM, E.2000/48, K.2002/36, K.T. 20.3.2002.
• AYM, E.2011/59, K.2012/34, K.T. 1.3.2012.
• AYM, E.2012/75, K.2013/88, K.T. 10.7.2013.
• AYM, E.2013/160, K.2014/117, K.T. 3.7.2014.
• AYM, E.2014/63, K.2014/125, K.T. 3.7.2014.
• AYM, E.2014/81, K.2014/145, K.T. 25.9.2014.
• AYM, E.2014/113, K.2014/174, K.T. 13.11.2014.
• AYM, E.2014/100, K.2015/6, K.T. 14.1.2015.
• AYM, E.2014/131, K.2015/11, K.T. 14.1.2015.
• AYM, E.2016/16, K.2016/37, K.T. 5.5.2016.
• AYM, E.2015/102, K.2016/151, K.T. 7.9.2016.
• AYM, E.2016/5, K.2016/116, K.T. 7.9.2016.
• AYM, E.2016/128, K.2016/154, K.T. 7.9.2016.
• AYM, E.2016/181, K.2018/111, K.T. 20.12.2018.
• AYM, E.2018/62, K.2018/117, K.T. 27.12.2018.
• AYM, E.2018/101, K.2019/3, K.T. 13.2.2019.
• AYM, E.2018/108, K.2019/5, K.T. 13.2.2019.
• AYM, E.2018/154, K.2019/1, K.T. 14.3.2019.
• AYM, E.2018/161, K.2019/13, K.T. 14.3.2019.
• AYM, E.2019/1, K.2019/14, K.T. 14.3.2019.
• AYM, E.2019/3, K.2019/12, K.T. 14.3.2019.
• AYM, E.2019/16, K. 2019/15, K.T. 14.3.2019.
• AYM, E.2019/5, K.2019/24, K.T. 11.4.2019.
• AYM, E.2019/9, K.2019/27, K.T. 11.4.2019.
• AYM, E.2018/142, K.2019/38, K.T. 15.5.2019.
• AYM, E.2018/121, K.2021/84, K.T. 11.1.2021.
• AYM, E.2018/75, K.2021/61, K.T. 22.9.2021.
• AYM, E.2020/74, K.2021/94, K.T. 16.12.2021.
• AYM, E.2021/70, K.2021/98, K.T. 16.12.2021.
• AYM, E.2021/91, K.2021/106, K.T. 30.12.2021.
• AYM, E.2021/98, K.2022/9, K.T. 26.1.2022.
• AYM, E.2020/17, K.2022/5, K.T. 26.1.2022.
• AYM, E.2020/95, K.2022/3, K.T. 26.1.2022.
• AYM, E.2021/2, K.2022/2, K.T. 24.2.2022.
• AYM, E.2022/18, K.2022/16, K.T. 24.2.2022.
• AYM, E.2021/97, K.2022/36, K.T. 24.3.2022.
• AYM, E.2022/4, K.2022/64, K.T. 1.6.2022.
• AYM, E.2021/90, K.2022/108, K.T. 28.9.2022.
• AYM, E.2022/82, K.2022/113, K.T. 28.9.2022.
• AYM, E.2021/95, K.2022/118, K.T. 13.10.2022.
• AYM, E.2019/96, K.2022/17, K.T. 24.11.2022.
• AYM, E.2020/34, K.2023/25, K.T. 16.2.2023.
• AYM, E.2023/144, K.2023/147, K.T. 13.9.2023.