2008 Sonrası Türkiye’de Uygulanan Nüfus Politikaları ve Paydaş Analizi

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 3, 483 - 504, 29.01.2019

Hamza Ateş Mücahit Bektaş

Öz

Ülkelerin nüfusu ana
politika konularının başında gelmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde de
kuruluşundan bu yana nüfusla ilgili pek çok politika geliştirilmiştir.
1950’lere kadar (savaş ve göçlerden dolayı sayının oldukça azalmış olmasından)
nüfusun plansız ve kontrolsüz artırıldığı görülmekteyken, DPT’nin kurulmasıyla
planlı ve nüfusun azaltılmasına yönelik politikaların yürütüldüğü, ana hatları
ile söylenebilir. AK Parti Hükümetleri, bilhassa 2008 yılından itibaren nüfusun
hem nicelik hem de nitelik yönünden artırılması yönünde politikalar benimsemiştir. Çalışmada, 2008’den
önceki dönemlerin betimsel anlatımından sonra; CHP, MHP, HDP, TOBB, TÜSİAD, AB
ve benzeri paydaşlar üzerinden söylem ve içerik analizi kullanılarak 2008’den
sonraki dönemde uygulanan ve doğal nüfus artışına dayalı politikalar ele alınmıştır.
Yapılan analiz sonucunda ekonomik kalkınma hedefleri olan kurumlar, yaşanan
demografik değişimin iyi değerlendirilerek gerekli önlemlerin alınması
durumunda, nüfus artışının Türkiye’nin yararına olacağını ifade etmiştir. Bunun
yanında sosyal, siyasi ve insani kazanımları ön planda tutan kurumlar ise kadın
kimliği üzerinden bu tür politikaların yürütülmesinin doğru olmadığı, ekonomik
kalkınmadan çok sosyo-ekonomik ve siyasal gereksinimlerin karşılanması
gerektiği görüşüne sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Nüfus Politikası, Türkiye, Siyasi Partiler, STK’lar

Population Policies in Turkey after 2008 and Stakeholders Analysis

Öz

The population of countries is one of the main policy issues. Since the
establishment of the Republic of Turkey, many policies have been developed
related to the population. Until the 1950s (due to the wars and migrations, the
number of the population was reduced), it was seen that the population was
increased unplanned and uncontrolled; with the establishment of SPO, it can be roughly
said that the planned policies are carried out for population reduction. The AK
Party governments have adopted policies, especially since 2008, to increase the
population both quantitatively and qualitatively. In the study, after the
descriptive expression of the periods before 2008, by using the discourse and content
analysis on CHP, MHP, HDP, TOBB, TÜSİAD, EU and similar stakeholders, policies
based on natural population growth, which were implemented in the period
following 2008, were discussed. As a result of the analysis, institutions with
economic development goals state that an increase in population will be
benefited by Turkey as long as the demographic changes are well-evaluated and due
precautions are taken. In addition, the institutions that prioritize social,
political and human achievements have the view that it is not right to carry
out such policies over women's identity, and that socio-economic and political
requirements rather than economic development should be met.

Anahtar Kelimeler

Population Policy, Turkey, Political Parties, NGOs

Kaynakça

• Aile Bakanlığı. (2013). Türkiye’de Doğurganlık Oranlarının Düşmesi, Potansiyel Etkiler ve Proaktif Politika Önerileri. Ankara.
• AK Parti. (2007). 60. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.akparti.org.tr/site/dosyalar#!/ak-parti-hukumet-programlari
• AK Parti. (2011). 61. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.akparti.org.tr/site/dosyalar#!/ak-parti-hukumet-programlari
• AK Parti. (2014). 62. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.akparti.org.tr/site/dosyalar#!/ak-parti-hukumet-programlari
• AK Parti. (2015). 64. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.akparti.org.tr/site/dosyalar#!/ak-parti-hukumet-programlari
• AK Parti. (2016). 65. Hükümet Programı. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.akparti.org.tr/site/dosyalar#!/ak-parti-hukumet-programlari
• Bağımsız Türkiye Komisyonu. (2004). Avrupa ’da Türkiye: Bir sözden fazlası mı? British Council and the Open Society Institute. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.ikv.org.tr/images/files/B71-tr(1).pdf
• Başbakanlık. (2015). Çalışan Annelerimiz İçin. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://reformlar.gov.tr/vaatler/calisan-annelerimiz-icin Baytal, Y. (2009). Atatürk Döneminde Nüfusu Artırma Çalışmaları ve Gürbüz Türk Çocuğu Projesi. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5(10), 117–137.
• Bektaş, H., Kayacan, E., & Uras, Ö. (2015). Türkiye’de Planlı Kalkınma Döneminde İktisadi Büyüme ile Nüfus Artışı İlişkisinin Ekonometrik Analizi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(2), 69–77.
• Çamurcu, H. (2005). Dünya Nüfus Artışı ve Getirdiği Sorunlar. Sosyal Bilimler Dergisi, 8(13), 87–105.
• Cengiz, Z., Görgülü, A., Ünlü, M., & Samuel Doveri, V. (2015). Diyaloğu ve Çözümü Teşvik Etmek : Avrupalı Parlamenterler Türkiye Hakkında Ne Düşünüyor? TESEV.
• Çetik, A., Gültekin, T., & Kuşdemir, Y. (2008). Erdoğan: En az üç çocuk doğurun. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.hurriyet.com.tr/erdogan-en-az-uc-cocuk-dogurun-8401981
• Çevik, H. H. (1998). Kamu Politikaları Çalışmaları Üzerine Türkiye Açısından Bir Değerlendirme. Amme İdaresi Dergisi, 31(2), 103–112.
• Christakis, A. N. (1974). A new policy science paradigm for emerging population trends and issues. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, (19), 13–28.
• CNN Türk. (2014). Demirtaş’tan “3 çocuk” yorumu. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.cnnturk.com/haber/turkiye/demirtastan-3-cocuk-doguruna-iliskin-mesaj
• Demir, F. (2011). Kamu Politikası ve Politika Analizi Çalışmalarının Teorik Çerçevesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 107–120.
• Demir, O. (2016). Nüfus Politikaları ve Çin, Fransa ve Türkiye Örneklerinin Değerlendirilmesi. Social Sciences, 11(1), 41–61. http://doi.org/10.1017/CBO9781107415324.004
• DHA. (2015). Yüksekdağ: HDP’nin baraj altında bırakılması imkansızdır. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/siyaset/380737/Yuksekdag__HDP_nin_baraj_altinda_birakilmasi_imkansizdir.html#
• Dışişleri Bakanlığı. (2004). Türkiye’nin Üyeliği Perspektifinden Kaynaklanan Hususlar. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.mfa.gov.tr/data/AB/etki_degerlendirme.pdf
• Doğan, M. (2011). Türkiye’de Uygulanan Nüfus Politikalarına Genel Bakış. Marmara Coğrafya Dergisi, (23), 293–307.
• Dünya Bankası Grubu. (2015). Türkiye İşbirliği: Ülke Programının Görünümü. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://abdigm.meb.gov.tr/projeler/ois/egitim/011.pdf Eryurt, M. A., Canpolat, Ş. B., & Koç, I. (2013). Türkiye’de nüfus ve nüfus politikalari: Öngörüler ve öneriler. Amme Idaresi Dergisi, 46(4), 129–156.
• Güneş, Ş. (2005). Türkiye ’de Nüfus Artışının Ekonomik Büyümeyle İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(3), 123–136.
• Kaya, V., & Yalçınkaya, Ö. (2014). Nüfus Ekonomik Büyüme Kaynağı Olabilir Mi ?: “ En Az Üç Çocuk ” Politikasına Tarihsel Bir Bakış Bir Giriş. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(1), 165–198.
• Keskin, İ. (2015). Kürtaj tartışmaları ve feminizm. Fe Dergi 7, (1), 86–95. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://cins.ankara.edu.tr/13_
• Kılıçdaroğlu, K. (2016). Chp Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü Mesajı. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, https://www.chp.org.tr/Haberler/11/chp-genel-baskani-kemal-kilicdaroglunun-8-mart-dunya-emekci-kadinlar-gunu-mesaji-16131.aspx
• MHP. (2011). 2023’e Doğru Yükselen Ülke Türkiye Sözleşmesi. Ankara: MHP.
• Mumcu, O., & Çağlar, E. (2006). Türkiye ’nin Nüfusu Zenginlik Kaynağı Olabilir mi? (Ekonomi Politikaları Araştırma Enstitüsü Politika Notu No. 24).
• Mutfak Cadıları. (2010). En az 3 çocuk. Bülten: Mutfak Cadıları, (1). Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.sosyalistfeministkolektif.org/kadin-emegi/50-kadin-emegi/630-en-az-3-cocuk.html Oktay, E. Y. (2013). Türki̇ye’de Cumhuri̇yet’i̇n i̇lanindan günümüze uygulanan nüfus poli̇ti̇kaları. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 31–53.
• Özer, S. (2013). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Bekârlık Vergisi’ne İlişkin Tartışmalar. Gazi Akademik Bakış, 6(12), 173–191.
• Sak, G. (2005). AB-Türkiye: Dönüsüm Süreci ve Odalar. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.tepav.org.tr/upload/files/haber/1281363117-1.AB_Turkiye_Donusum_Sureci_ve_Odalar.pdf
• Semiz, Y. (2010). 1923–1950 Döneminde Türkiye’de Nüfusu Arttırma Gayretleri ve Mecburi Evlendirme Kanunu (Bekârlık Vergisi). Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 423–469.
• Sevinç, D. (2006). Türkiye’nin Avrupa Birliği Yolculuğu. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.tepav.org.tr/upload/files/haber/1255439632r5079.Turkiye___nin_Avrupa_Birligi_Yolculugu.pdf
• Simmons, O. G. (1984). Population Policy Analysis and Development Planning. The Journal of Developing Areas, 18(4), 433–448.
• TBB. (2010). Başbakan yanılıyor! Nüfusumuz azalmıyor! Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.ttb.org.tr/index.php/Haberler/3cocuk-1985.html
• TBB. (2016). Suç İşliyorsunuz! Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.ttb.org.tr/index.php/Haberler/kadinhekim-6173.html
• TEPAV. (2010). TEPAV Vakıf Senedi. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.tepav.org.tr/upload/mce/tepav_vakif_senedi.pdf
• Thomas, J. W., & Grindle, M. S. (2016). Political Leadership and Policy Characteristics in Population Policy Reform. Population and Development Review, 20(1994), 51–70.
• TMMOB 3. Kadın Kurultayı Delegeleri. (2013). Tmmob 3. Kadın Kurultayı. içinde Kurultay Sonuç Bildirgesi (ss. 64–67). Ankara: Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği.
• TÜSİAD. (2010). 2050’ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://tusiad.org/tr/tum/item/6240-tusiad-ve-birlesmis-milletler-nufus-fonu-unfpa--2050ye-dogru-nufusbilim-ve-yonetim-projesi-kapsaminda-hazirlanan-raporlarini-ankarada-kamuoyuna-sundu
• UNFPA. (2007). Nüfus ve Kalkınma Politikaları. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.unfpa.org.tr/v2/pages/nuefus-ve-kalkinma-politikalari.php
• UNFPA. (2013). UNFPA Türkiye: Ülke Profili. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.unfpa.org.tr/v2/pages/uelke-profili.php
• Usta, A. (2013). Kamu Politikaları Analizine Kuramsal Bir Bakış. Yasama Dergisi, (24), 78–102.
• World Bank. (2016). Türkiye Genel Bakış. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://www.worldbank.org/tr/country/turkey/overview#1
• www.cevreonline.com. (2015). Çevre Sorunları. Erişim Tarihi: 9 Temmuz 2018, http://cevreonline.com/cevre-sorunlari/
• Yıldız, M., & Sobacı, M. A. (2013). Kamu Politikası ve Kamu Politikası Analizi: Genel Bir Çerçeve. In M. Yıldız & M. A. Sobacı (Eds.), Kamu Politikası Kuram ve Uygulama (ss. 16–42). Adres Yayınları.