Covid-19 Salgınından Korunmada Sağlık Çalışanlarında Kişisel Koruyucu Ekipman Kullanımı: Sağlık İnanç Modeli Uygulaması

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 1, 1 - 16, 18.04.2021

Sezer Korkmaz Erhan Bıyık Gökhan Demiralp

Öz

Bu araştırma ile Covid-19 salgın döneminde sağlık çalışanlarının kişisel koruyucu ekipman (KKE) kullanımı ile ilgili davranışlarının Sağlık İnanç Modeli ile incelenmesi amaçlanmaktadır.
Gereç ve Yöntem: Kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenen Ankara ilinde kamuda görevli sağlık çalışanlarına internet aracılığıyla anket gönderilmiş ve 493 sağlık çalışanı araştırmaya katılmıştır. Sağlık İnanç Modeli Ölçeği ile 5 boyut altında çalışanların sağlık davranışları incelenmiştir. Verilerin analizinde frekans analizi, faktör analizi, T test ve Tek Yönlü Varyans Analizi yöntemleri kullanılmıştır.
Bulgular: Demografik özelliklerden sağlık çalışanlarının cinsiyeti ve mesleğinin KKE kullanma davranışı üzerinde önemli bir etkisi olduğu belirlenmiştir. Kadınlar, erkeklere göre daha olumlu davranış gösterirken, hekimler covid-19’u diğer gruplara göre daha düşük düzeyde tehdit olarak algılamaktadır. Ayrıca evli olan çalışanların bekarlara göre covid-19’u, daha ciddi düzeyde algıladıkları belirlenmiştir.
Sonuç: Çalışanların demografik özellikleri ile Covid-19’dan korunmaya yönelik Sağlık İnanç Modeli Ölçeği alt boyutlarından algılanan duyarlılık, ciddiyet, yararlar ve eyleme yönelik ipuçları arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir (p<0.05). Buna karşın demografik özelliklerle algılanan engeller boyutu arasında anlamlı farklar bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık İnanç Modeli, Kişisel Koruyucu Ekipman, , Covid-19

The Use of Personal Protective Equipment in Healthcare Workers to Prevent the Covid-19 Outbreak: Health Belief Model Application

Öz

Purpose: With this research, it is aimed to examine the behaviors of healthcare workers with the Health Belief Model regarding the use of personal protective equipment (PPE) during the Covid-19 pandemic period.
Materials and Methods: A questionnaire was sent to healthcare professionals working in the public sector in Ankara, which was determined by easy sampling method, via internet and eventually 493 healthcare workers participated in the study. The health behaviors of employees under 5 dimensions were examined with the Health Belief Model Scale. Frequency analysis, factor analysis, T test and One Way Analysis of Variance methods were used in the analysis of the data.
Results: It has been determined that the gender and profession of healthcare workers has a significant effect on PPE usage behavior. While women behave more positively than men, physicians perceive covid-19 as a lower level threat than other groups. In addition, it has been determined that married employees perceive covid-19 more seriously than singles.
Conclusion: Significant differences were determined between the demographic characteristics of the employees and the sub-dimensions of the Health Belief Model Scale for protection from Covid-19, perceived sensitivity, seriousness, benefits and action-oriented clues (p <0.05). On the other hand, no significant differences were found between demographic characteristics and perceived barriers.

Anahtar Kelimeler

The Health Belief Model, Personal Protective Equipment, Covid-19

Kaynakça

• Bish, A., & Michie, S. (2010). Demographic and attitudinal determinants of protective behaviours during a pandemic: A review. British Journal of Health Psychology, 15(4), 797–824. https://doi.org/10.1348/135910710X485826
• Champion VL & Skinner CS. (2008). The health belief model. health behavior and health education: theory, research, and practice. Glanz K, Rimer BK & Viswanath K. San Francisco. Jossey-Bass, 45-65.
• Çalışkan, H. (2017). Sağlık Hizmetlerinde Kişisel Koruyucu Ekipman Kullanma Davranışını Etkileyen Faktörler. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(3), 313–328.
• Çetintepe, S. P., & İlhan, M. N. (2020). COVİD-19 Salgınında Sağlık Çalışanlarında Risk Azaltılması. Journal of Biotechnology and Strategic Health Research, 1, 50–54. https://doi.org/10.34084/bshr.712539
• Dewi, R. D, Rahardjo, S.S & Murti, B. Application of Health Belief Model on Factors Influencing the Use Of Personal Protective Equipment." 6th International Conference on Public Health 2019, Surakarta, Indonesia, October 2019. Sebelas Maret University, 2019, p. 100, doi:10.26911/the6thicph.02.07.
• Erkin, Ö, 2010 Sağlık çalışanlarının grip aşısı olma durumları gripten korunmaya yönelik sağlık inanç modeli ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması,Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Gözüm, S., & Çapık, C. (2014). Sağlık Davranışlarının Geliştirilmesinde Bir Rehber: Sağlık İnanç Modeli. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 7(3), 230–237.
• Ip, V., Özelsel, T. J. P., Sondekoppam, R. V., & Tsui, B. C. H. (2020). VID-19 pandemic: the 3R’s (reduce, refine, and replace) of personal protective equipment (PPE) sustainability. Canadian Journal of Anesthesia. https://doi.org/10.1007/s12630-020-01653-0
• Karaca, A. S., Özmen, M. M., Uçar, A. D., Yastı, A. Ç., & Demirer, S. (2020). COVID-19 ’ lu Hastalarda Genel Cerrahi Ameliyathane Uygulamaları. 36(1). https://doi.org/10.5578/turkjsurg.202002
• Sağlık Bakanlığı, (2019) Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2018. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020, https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/36134,siy2018trpdf.pdf?0
• Tang, C. S. K., & Wong, C. Y. (2004). Factors influencing the wearing of facemasks to prevent the severe acute respiratory syndrome among adult Chinese in Hong Kong. Preventive Medicine, 39(6), 1187–1193. https://doi.org/10.1016/j.ypmed.2004.04.032
• Wong, C. Y., & Tang, C. S. K. (2005). Practice of habitual and volitional health behaviors to prevent severe acute respiratory syndrome among Chinese adolescents in Hong Kong. Journal of Adolescent Health, 36(3), 193–200. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2004.02.024
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74–85.
• Tuncay, Y. S., Demirhan, İ., Şahin, S., Kaplan, S., Sağlik İnanç Modeli Örneği: Tütün Bağımlısı Gebe, Tüsbad, Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 2(1), 2019, 38-46.
• https://coronavirus.jhu.edu/us-map, (Erişim Tarihi: 10.08.2020)
• https://covid19.saglik.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 18.09.2020)
• http://www.womantv.com.tr/covid-19a-yakalananlarin-yuzde-115i-saglik-calisanlari-1175h.htm. (Erişim Tarihi: 06.09.2020)