Türkiye Varlık Fonunun Potansiyel Riskleri

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 1, 141 - 170, 27.04.2022

İsmail Engin

Öz

Ulusal varlık fonları, emtia ihracatçısı ya da dış ticaret fazlası veren ülkelerin, bu gelirlerini gelecek nesillere aktarmak, ülkelerinin iktisadi kalkınma ve büyümesini sağlamak ve döviz gelirlerinin ülke ekonomilerini olumsuz etkilerini azaltabilmek amacıyla kurulabilmektedir. 2016 yılında kurulan Türkiye Varlık Fonu, Türkiye’nin bütçe açığı, cari açık ve tasarruf açığı ile karşı kaşıya olduğu bir iklimde, Özelleştirme İdaresi Başkanlığından aktarılan kaynakla kurulmuştur. Bu açıdan diğer ülke uygulamalarından önemli ölçüde farklılaşmaktadır. Yöneldiği amaçlar, dikkate alındığında Türkiye Varlık Fonunu, kalkınma fonu olarak nitelendirmek mümkündür. Kuruluşundan bu yana ülke ekonomisindeki gelişmelerin ne kadarının Fon uygulamalarına özgülenebileceği belirsizdir. Varlık Fonu uygulamalarının şeffaflıktan yoksun olması, ekonomik yapı üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesini önemli ölçüde zorlaştırmaktadır. Nitekim Türkiye Varlık Fonunun, uygulamalarını belirli gecikme ile ekonomi gündeminden izleyebilmek mümkün olmaktadır. Ancak, Türkiye Varlık Fonunun potansiyel fırsat ve riskleri değerlendirildiğinde; iktisadi, hukuki, siyasal ve mali açıdan önemli riskler taşıdığını; o nedenle, Ülkemizdeki Varlık Fonu uygulamalarının yaygınlaşmadan ve derinleşmeden tasfiyesinin uygun olacağını ifade etmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Ulusal Valık Fonları, Türkiye Varlık Fonu, Risk

Potential Risks of Turkey Wealth Fund

Öz

Sovereign Wealth Funds can be established by countries that are commodity exporters or have foreign trade surplus in order to transfer these revenues to the next generations, to ensure the economic development and growth and to reduce the negative effects of foreign exchange incomes on the national economies. Turkey Wealth Fund established in 2016 via the sources transfered from the Privatization Administration of Turkey, in an economic climate that Turkey was facing budget deficit, current deficit and saving gap. In this respect, it differs significantly from other country practices. Considering its objectives, it is possible to characterize the Turkey Wealth Fund as a development fund. It is unclear how much of the developments in the country's economy can be attributed to the Fund's applications since its establishment. Lack of transparency in Wealth Fund operations makes it significantly difficult to evaluate the effect on economic structure. Thus, practices of Turkey Wealth Fund can be monitored from current economy news with a certain delay. However, when the potential opportunities and risks of Turkey Wealth Fund are assessed; it can be expressed that it has important economic, legal, political and financial risks, thus, wealth fund practices in Turkey should be terminated before they became widespread and deepened.

Anahtar Kelimeler

Sovereign Wealth Fund, Turkey Wealth Fund, Risk

Kaynakça

• Aktaş, B. (2017). 6741 sayılı kanun kapsamında Türkiye Varlık Fonu Yönetimi AŞ. ve Türkiye Varlık Fonu hakkında bir inceleme. İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 41-70.
• Alhasel, B. (2015). Sovereign Wealth Funds: A literature review. Journal of Economics and Business, 78, 1–13.
• Atsan N. ve Oruç Erdoğan E. (2015). Girişimciler İçin Alternatif Bir Finansman Yöntemi: Kitlesel Fonlama (Crowdfunding). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(1), 297- 320.
• Balding, C. (2012). Sovereign wealth funds: the new intersection of money and politics. New York: Oxford University Press,
• Cangöz C., Şahinbeyoğlu, G., Kurt, T. ve Yılmaz, E. (2021). 2001 Krizinin 20. Yılında Kamu Bankalarının Görünümü. TEPAV Değerlendirme Notu, N202113, 1-11.
• Dedeoğlu, E. (2016). Kamu Mali Yönetiminde Neler Oluyor?: Varlık Fonu ve Tamamlayıcı Ödenek. TEPAV Değerlendirme Notu, N201629, 1-6.
• Doruk, Ö. T. (2018). Türkiye Ekonomisi İçin Varlık Fonunun Ekonomik Büyüme Açısından Analizi: Ampirik Bir Deneme. İstanbul: İktisadî Araştırmalar Vakfı İktisadi İşletmesi Yayını.
• Eğilmez, M. (2016). Varlık Fonu, Kendime Yazılar. https://www.mahfiegilmez.com/2016/08/varlk-fonu.html, (Erişim Tarihi: 26.09.2021).
• T. C. Kalkınma Bakanlığı (2018). Kalkınmanın Finansmanı Çalışma Grubu Raporu. On Birinci Yıllık Kalkınma Planı (2019-2023), Ankara.
• Kayıran, M. (2016). Türkiye Varlık Fonu’nun Kuruluş Amaçları ve Yapısı Üzerine Bir Değerlendirme. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 14(56), 55-90.
• Kazgan, G. (2002). Küreselleşme ve Ulus Devlet. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Özatay F. (2016). Dünya Gazetesi, (31.08.2016).
• ÖZKUL, İ. (2017). 11 Soruda Tüm Yönleriyle Türkiye Varlık Fonu, Dünya Gazetesi (10 Şubat 2017). http://www.dunya.com/ekonomi/11-soruda-tum-yonleriyle-turkiye-varlikfonu-haberi-349431, (Erişim Tarihi: 01.10. 2021)
• Rozanov, A. (2005). Who holds the wealth of nations?. State Street Global Advisors, 1-4.
• SWFI (2021). https://www.swfinstitute.org, (Erişim Tarihi: 30.09.2021).
• Türkoğlu Karacaova, E. N. (2019). Türkiye Cumhuriyeti’nin Yeni Teknolojisi: Usule Bağlı Olmayan Bir Özelleştirme Yöntemi Olarak Türkiye Varlık Fonu. ViraVerita E-Journal: Interdisciplinary Encounters, 10, 1-29.
• Türkiye Varlık Fonu (2021). Türkiye Varlık Fonu 2019 Faaliyet Raporu. https://www.tvf.com.tr, (Erişim tarihi: 20.08.2021).
• Ulussever T., Mangır, F. ve Ertuğrul, H. M. (2018). Ekonominin Yeni Büyüme Gücü Ulusal Varlık Fonları ve Türkiye: Karşılaştırmalı Bir Analiz. İstanbul: İktisadî Araştırmalar Vakfı İktisadi İşletmesi Yayını.
• Van Rijckeghem C. ve Üçer, M. (2009). The Evolution and Determinants of the Turkish Private Saving Rate: What Lessons for Policy. ERF Research Report Series, No. 09-01, 1-98.
• Yalçıner K. ve Sürekli A. (2015). Ekonominin Çeşitlendirilmesinin Bir Aracı Olarak Ulusal Refah Fonu Modelinin Türkiye Ekonomisi Açısından Uygulanabilirliği. G.Ü. İİBF Dergisi, 17(3), 1-29.
• Yeldan, E. (2001). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yereli, A. B. ve Yaman, İ. (2017). Ulusal Varlık Fonlarını Anlamak: Fırsat Mı, Tehdit Mi?. Sosyoekonomi, 25(34), 69-86.
• Yusufoğlu, A. (2017). Kamu Özel Ortaklığı Projelerinde Koşullu Yükümlülükler ve Mali Riskler: Avrasya Tüneli, Osmangazi ve Yavuz Sultan Selim Köprüleri Üzerine Bir Değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Gazi Akademi Genç Sosyal Bilimciler Sempozyumu 2017 Özel Sayısı, 156-174.
• Zengin, B. , Koçoğlu, Ş ve Tanrıöven C. (2020). Dünyada Varlık Fonları ve Türkiye Varlık Fonunun Diğer Ülke Varlık Fonları ile Karşılaştırılması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 95-110.